• budzma.by
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Разумняты»
  • Словы мацней
  • Вандруем разам
  • «Пра тэхналогіі і не толькі»
  • Афіша
24.12.2014 | Простыя рэчы

“Простыя рэчы” Міхала Анемпадыстава: Каляды

Аднойчы зімовым надвячоркам, гадоў трыццаць таму, а мо нават і болей, я ішоў па вуліцы Старажоўскай. Чаго я папёрся туды, не памятаю, мажліва, проста так, пашвэндацца – мне там заўсёды падабалася і жыў я побач. Аднаго разу я напішу пра Старажоўку падрабязна і шмат, але цяпер пра іншае. Дык вось, я дайшоў да Старажоўскай брамы, за якой, у будынку царквы, месціўся тады архіў, а далей, за архівам, пачынаўся абшар колішніх Старажоўскіх могілак. Леваруч былі муры хлебазавода, перада мной – брама могілак, а паміж хлебазаводам і брамай, налева і крыху ўгару, падымаўся вузкі крывы завулак з драўлянымі платамі, хатамі і шматлікімі гаспадарчымі прыбудовамі.

Усё гэта было шчодра засыпана снегам, так што гурбы на стрэхах хат зліваліся ў адно цэлае з гурбамі на дахах прыбудоваў, спаўзалі на падворкі, збіраліся пад сценамі і агароджамі, і толькі сярэдзіна завулка была чыстай ад снежных заносаў і ўтаптаная да бляску. Я збочыў у завулак. Снег парыпваў пад нагой, наваколле паволі апускалася ў сутонлівую сінечу, а першыя ліхтары кідалі на снег плямы апельсінавага святла. Пахла зімой, свежым хлебам і печывам з бісквітнай фабрыкі, якая хавалася па той бок Старажоўскага ўзвышша, у самым канцы вуліцы Стараслабодскай, там, дзе Свіслач злучаецца з рэчкай Пярэспай і ўтварае пакручастае паўкола.

Прайшоўшы да канца завулка, я выйшаў на рог Старавіленскай і Стараслабодскай, туды, дзе раней стаяла старая, дзіўнаватага выгляду камяніца на чатыры паверхі з яшчэ больш дзіўным дамком-буданам на даху. Стараслабодская сыходзіла ўправа, Старавіленская ішла проста, у бок ракі, потым упіралася ў шэраг хат на высокім рачным беразе і збочвала налева да Траецкага. Я пайшоў проста і, збочыўшы за дзіўнаваты чатырохпавярховік, апынуўся на невялікім заснежаным узвышшы, плоскім і без усялякай расліннасці. Замест дрэваў на ягонай паверхні, як калоны разбуранага храма, роўнымі радамі вытыркаліся высокія коміны з чырвонае цэглы.

Я стаяў на краі гэтай пусткі, крыху вышэй за дахі найбліжэйшых хат, і глядзеў у бок ракі, да якой па даволі стромкім схіле спускаліся прысядзібныя заснежаныя сады, парканы, падворкі і пабудовы. За ракой, проста на захад, свяціліся вокнамі шматпавярховікі Паркавай магістралі, крыху на поўдзень туліліся адзін да аднаго дамкі Траецкага, а за імі ўздымаліся камяніцы Верхняга горада – Малы і Вялікі Гасцінныя двары, муры Бернардынак і Бернардынцаў, шпілі сабора Святога Духа і дах касцёла Святога Язэпа. Над горадам ва ўсе бакі прасціралася зімовае зорнае неба – густа-сіняе з пераходам у блакіт і ружова-палавае бліжэй зямлі на паўночным захадзе.

На ўзгорку пах печыва быў яшчэ мацнейшы, можна было распазнаць паасобныя ягоныя складнікі – бісквіты і пернікі, солад і патаку, ваніль і цынамон. Так смачна, радасна і таямніча пахнуць зімовыя святы. І яшчэ я адчуў нейкую быццам палёгку, падчас дэжавю бывае такое адчуванне. І пачаў прыгадваць, які ж сёння дзень, а прыгадаўшы, што на календары дваццаць чацвёртага снежня, нарэшце ўцяміў, што ўсё гэтае хараство не проста так, што цяпер Святы вечар, Каляды. А я не ведаў. У маёй сям’і да сярэдзіны 80-х Каляды не святкавалі, а толькі Новы год і Вялікдзень. Цяжка сказаць, чаму, мо таму, што гэтыя дні былі працоўнымі. Да таго ж уся савецкая ідэалагічная машына працавала на тое, каб не святкавалі, а яшчэ лепей – каб не ведалі.

Тады я не паверыў у тое, што ўся гэтая гісторыя, гэтае маё бязмэтнае бадзянне, якое вывела мяне на найлепшы ў горадзе аглядны пункт, і тое, што я адчуў, стоячы на заснежаным даху нямецкага падземнага бункера часоў апошняй вайны, было знакам. Цудам, спасланым персанальна мне, адарванаму ад каранёў гарадскому хлопчыку-падлетку. Я і цяпер не магу паверыць. Мае карані прарасталі не з жывой традыцыі, не з пераемнасці, а збольшага з кніжак. Таму больш зразумелым для мяне тлумачэннем дагэтуль застаецца тое, што ніякага знаку мне не было, а проста спрацавалі ўстойлівыя вобразы гэтага цудоўнага Свята.

Можна патлумачыць той светлы і ўзнёслы настрой, які знянацку апанаваў мяне на заснежаным пагорку, і тым, што сам пагорак тады падаваўся мне вяршыняй горада і ўсяго свету. Не бяруся даваць адназначных адказаў нават самому сабе. Так ці інакш, у знак (калі гэта быў знак) мне не было дадзена паверыць. Я толькі да дробязяў запомніў той вечар, а самае галоўнае – навучыўся бачыць цуды і цаніць іх. Я не спрабую разгадаць іх прыроду – цуд на тое і цуд, каб заставацца таямніцай. А паколькі цудаў у нашым жыцці не так ужо і шмат, а мой горад апошнім часам няўхільна ператвараецца ў прастору, дзе цудам проста няўтульна, часам я спрабую ствараць іх сам.

Найлепшымі маімі Калядамі заўсёды былі тыя, падчас якіх адбываўся хоць які, хоць маленькі цуд. Найчасцей (і тут мы зусім не арыгінальныя) цуды рабіліся для дачкі. Але і яна рабіла цуды для нас. Такім цудам былі яе першыя падарункі і першы ліст да Санты (так, да нашага сораму, гэта быў папсовы Санта, а не наш кананічны Святы Мікалай). Яна толькі вучылася пісаць, таму ліст быў надта кароткі, з дзікімі і такімі мілымі памылкамі. З цягам часу стыль просьбіткі рабіўся ўсё болей упэўненым, а спісы просьбаў – даўжэйшымі. Спісы даводзілася скарачаць, але галоўнае – рабіць усё болей складаныя захады для захавання самога эфекту цуду.

Потым дачка даведалася, што ніякага Санты насамрэч няма, і нашая амаль дасканалая вытворчасць цудаў скончылася. Я думаю, што гэта і ёсць пачатак пераходу ў дарослае жыццё, калі ты мусіш разняверыцца ў цудах “дзіцячых” і паверыць ці хаця б навучыцца заўважаць цуды “дарослыя”. Тут я хацеў ужыць штамп, што гэта, маўляў, ужо зусім іншая гісторыя. Але гэта не так. Гэта ўсё тая самая, бясконцая адносна маштабу чалавечага жыцця гісторыя, якая будзе паўтарацца зноў і зноў. Гісторыя цудаў і іх стратаў. І новых цудаў.

Часам гэта лепей перадае музыка, чым словы.

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства

У Мінску пачалі затрымліваць аўтараў «антыдзяржаўных стыкераў»

Папярэджанне пра «аблаву» на мастакоў, якія стваралі «антыдзяржаўныя стыкеры», апублікавалі 17 жніўня набліжаныя да сілавікоў...

valiancina_shauchenka
Краіна

Сям’я з-пад Маладзечна шукае параненага бусла

Сям’я Чарняўскіх з вёскі Цівідаўка Маладзечанскага раёна шукае бусла з пашкоджанай лапкай, які 15 жніўня паляцеў...

valiancina_shauchenka
Грамадства Адукацыя Літаратура

Ва ўкраінскай школьнай праграме застаўся толькі адзін беларускі аўтар

У выніку рэформы ў навучальнай праграме ўкраінскіх школ застаўся толькі адзін беларускі аўтар — Сяргей Законнікаў...

valiancina_shauchenka
Культура Беларусы свету

У Мюнхене пройдзе фестываль беларускай культуры Minsk x Minga

Музычныя выступы, кінапаказы, спектаклі, выстава, майстэрня — з 9 па 11 верасня ў Мюнхене зладзяць фестываль...

Апошнія навіны

    Грамадства
    У Мінску пачалі затрымліваць аўтараў «антыдзяржаўных стыкераў»
    Краіна
    Сям’я з-пад Маладзечна шукае параненага бусла
    Грамадства Адукацыя Літаратура
    Ва ўкраінскай школьнай праграме застаўся толькі адзін беларускі аўтар
    Культура Беларусы свету
    У Мюнхене пройдзе фестываль беларускай культуры Minsk x Minga
    Грамадства
    У Доме-музеі I з'езда РСДРП здарыўся пажар
    Літаратура
    «Мы вернемся». Паэтка Ганна Комар прадставіла ў Лондане кнігу дакументальных вершаў
    Грамадства Музыка
    Музыку Ганну Пышнік (Чымпаеш) асудзілі на тры гады калоніі агульнага рэжыму
    Адукацыя Гісторыя
    След Рагнеды і два Менскі. Што «накапалі» археолагі і як гэта змяняе погляд на беларускую гісторыю
    Адукацыя
    Як будуць вучыць патрыятызму ў беларускіх школах? Мінадукацыі зацвердзіла праграму новага факультатыва
    Грамадства Гісторыя
    Як аддавалі Беласток
    Культура Грамадства
    Традыцыя вырабу чоўна ў вёсцы Перароў атрымала статус нематэрыяльнай гісторыка-культурнай каштоўнасці
    Грамадства Гісторыя
    Колькі карон было ў Стэфана Баторыя і які іх лёс
    Культура Літаратура
    Акцёры як літаратурныя героі
    Грамадства Гісторыя
    Знайшлі яшчэ адну копію самай знакамітай гравюры Гродна. Але захавалася толькі палова
    Грамадства
    «Такія гісторыі здараюцца таму, што мы дазваляем моўнай дыскрымінацыі быць». Аліна Нагорная — пра тое, як у Беларусі затрымліваюць за мову

Афіша

  • 17.08 — 31.08

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Адкрыццё выставы Багдана Даўгялы «Мінск да мяне» ў Мінску

  • 17.08 — 31.08Зброя ВКЛ на выставе ў Нясвіжы
  • 17.08 — 25.09Выстава беларускага мастацтва «Калі сонца нізка — цені доўгія» ў Лейпцыгу
  • 17.08 — 28.08Выстава Марка Шагала ў Мінску
  • 17.08 — 18.09Арганны фестываль Ars Magna Organi па гарадах Беларусі
  • 17.08 — 18.08Выстава «Odszkolnić!» у Беластоку
  • 17.08 — 19.09Выстава Сяргея Селіханава «Вяртанне» ў Віцебску
  • 17.08 — 04.09Выстава маляванак Яээпа Драздовіча ў Віцебску

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: razam@budzma.org

Папулярнае

    • Як аддавалі Беласток
    • Вядомы рэпетытар і педагог Яўген Лівянт тлумачыць, чаму правалілася кампанія па набору ў ВНУ
    • З’явілася магчымасць усталяваць беларускі інтэрфейс у Windows
    • Рабіся інакшым — альбо загінеш
    • Васіль Быкаў: «Мы — апошнія, Наша чарга...»
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип
Распрацавана і звярстана Логотип компании IBWM