• budzma.by
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Разумняты»
  • Словы мацней
  • Вандруем разам
  • Афіша
12.11.2013 | Мастацтва

Жанна Капуснікава: «На маіх карцінах — вёска мараў і ўяўленняў»

У майстэрні Жанны Капуснікавай на стале ляжыць кніга «Людзі на балоце». Але яе сюжэты дакладна супрацьлеглыя мележаўскім: модныя даяркі ў хустках і цёмных акулярах, статныя камбайнеры — быццам з рэкламнага буклета нейкай уяўнай ідэальнай вёскі, дзе існуе толькі сакавітая прыгажосць ва ўсім — у хрусценні агурка, у прыемнай шурпатасці мазалёў, у п’яным водары сунічнай паляны.

— Жанна, вашая нядаўняя выстава “Дажынкі” выклікала ў некаторых неадназначную рэакцыю. Магчыма, гэта звязана з тым, што вось так па-добраму, пазітыўна іранізаваць з сельскай тэмы ў нас не прынята. Размовы на тэму сяла — гэта альбо слёзы з нагоды таго, што вёска памірае, традыцыі знікаюць і г.д., альбо таксама невясёлы сцёб з агратрэшу і “калхознасці”. Ці ўкладалі вы пэўны сацыяльны падтэкст у вашыя працы, калі задумвалі выставу?

— Мастаку дазваляецца зыходзіць з візуальнага вобразу, не фармулюючы для сябе падтэкстаў. Магу расказаць, як прыйшла ідэя. Я яшчэ не скончыла працу над папярэдняй выставай “ДА.О” і раптам зразумела, якая ў мяне будзе наступная: хачу напісаць шмат прыгожых беларусаў! Каб яны былі шчаслівыя, пекна апранутыя, магчыма, у нацыянальную вопратку, але каб яна была модная. Я хачу пісаць трактары, камбайны! Адкуль гэта ўзялося? Проста звалілася на мяне! І толькі пасля, у працэсе працы, я зразумела, што магчымы пэўны рэзананс і трэба падрыхтавацца, патлумачыць неяк, чаму і навошта я гэта раблю. Але гэтыя інтэрпрэтацыі з’яўляюцца постфактум. Калі мастак адразу адштурхоўваецца ад гісторыі, расказвае яе надта падрабязна, з залішнімі дэталямі, фетышамі, гэта называецца “літаратуршчына”, у мастакоў гэта негатыўная ацэнка.

— І ўсё ж як вы ўрэшце для сябе сфармулявалі мэту, калі прачыталі водгукі ў інтэрнэце? У працах лёгка пабачыць пэўную правакацыйнасць. “Дажынкі” асацыююцца сёння не са святам ураджаю, а з пластыкавымі платамі, пачварамі з сена і каўбаснымі монстрамі. Таму, магчыма, многія не зразумелі, па-добраму вы іранізуеце і ці іранізуеце ўвогуле.

— А вы як думаеце, добрая гэта іронія?

— Добрая, з сімпатыяй.

— Калі я пабачыла, што пішуць у інтэрнэце на наступны дзень пасля адкрыцця, у мяне якраз быў такі нервовы тонкі стан. І я адчула проста дзіцячую крыўду: я ж і для іх гэта рабіла, для гэтых троляў, якіх там банілі за мат. Журналісты таксама па-рознаму падавалі падзею: адзін у мяне спытаў, што я ўжываю, каб пісаць такія працы. Але была і вялізная колькасць станоўчых водгукаў.

Выставу я рабіла ў тым ліку і з мэтай… можа, гэта па-дурному прагучыць, але мне хацелася паяднаць усіх, хто любіць і не любіць “Дажынкі”, “калхоз” і ўсіх сялян без разбору, улагодзіць іх, наблізіць да разумення адно аднаго праз іронію, усмешку.

А што да афіцыйных “Дажынак”, то, мне здаецца, гэта не дзяржава апошліла свята ўраджаю, у якім нічога дрэннага няма. Так, мы смяемся з гэтых саламяных цацак і ўпоратых пудзілаў ліс, але людзі гэта шчыра робяць. А хто нясе ім разуменне таго, што прыгожае, а што агіднае?

Гэтаксама мы лаем дзяржаву за гэты жудасны дом у Траецкім ці гатэль “Кемпінскі”, якія псуюць наш горад, але за гэтымі будынкамі стаяць канкрэтныя архітэктары, якія прыдумалі і прасунулі свой праект. То бок ёсць у гэтым і доля іх віны.

Так што, думаю, мастакі таксама нейкім чынам вінаватыя ў гэтым безгустоўным карнавале, які адбываецца штогод на “Дажынкі”, нам бы неяк дапамагчы ці хаця б не сцябацца з гэтага.

— А была на вашыя працы рэакцыя людзей, якія нарадзіліся ці жывуць ў вёсцы?

— Я мінчанка, а мама і цёця ў мяне з Палесся. Цёця цяпер жыве ў Мазыры, працуе там доктарам. Яна была ў захапленні, сказала: “Гэтую выставу трэба па вёсках вазіць!” Не ведаю, як па вёсках, але ў Мазыр я б звазіла. Толькі трохі хвалююся: а раптам не ўсе людзі зразумеюць.

— Вы рамантызуеце вёску, малюеце яе шчодра, са смакам. Вам, гарадскому жыхару, хапала ведаў, калі ствараліся карціны?

— На гэтую тэму мяне ўвогуле падсадзіў сын Гоша, якому цяпер 25. Некалькі гадоў таму ён добраахвотна паехаў працаваць памочнікам камбайнера. Здаў квіткі на Каўказ, куды меўся ехаць адпачываць, і паехаў на ўборачную. Гоша расказваў мне ўсялякія яркія гісторыі — напрыклад, пры выратаванне камбайнерамі маленькага качаняці альбо пра буслоў, якія насамрэч не ходзяць па балотах, а проста ідуць за камбайнам і падбіраюць усё, што разлятаецца і распаўзаецца, Ягоныя гісторыі сталі сюжэтамі некаторых карцін.

Апроч таго, я многае памятаю з дзяцінства. На выставе хлопец мне сказаў: “Такая сапраўдная на вашай карціне посцілка, як у бабулі”. Так, сапраўдная, але калі мы былі маленькія, мы ж гэтага не цанілі. Нам з вёскі перадаюць гэтую посцілку як самае дарагое, каб мы ў сябе дома ложачак накрылі, а нам жа не падабаецца, мы накрываем нейкай аксамітнай тканінай, набытай у савецкай краме, каб па-багатаму. Вось бы мне цяпер усе гэтыя посцілкі!

Натхняюць таксама здымкі фатографа з Горадні Наталлі Дораш, у яе ўсё прыгожа — і бабкі ў ватніках, і кучы бульбы, і вясковыя інтэр’еры, якія неверагодна ўражваюць, хоць яе працы не яркія па колерах, у адрозненне ад маіх.

У студэнцтве ездзіла ў экспедыцыі, нешта і адтуль запомнілася, але насамрэч, хоць і сорамна прызнаць, нацыянальная самаідэнтыфікацыя прыйшла да мяне раптоўна, разам з ідэяй выставы.

Сама я ў вёску амаль не езджу, можа, пакуль нават і баюся. Я ведаю, што там шмат праблем. Але я, мабыць, пакуль нават свядома не хачу гэтага бачыць. Бо на маіх карцінах — вёска майго дзяцінства альбо ўвогуле маіх мараў і ўяўленняў.

— Выстава “Дажынкі” скончылася, але ці працягнеце вы для сябе гэтую тэму?

— Так, у адрозненне ад папярэдняй выставы, да якой я больш не вярнулася, тут я лаўлю сябе на думцы, што яшчэ не ўсё зрабіла, у мяне засталіся сюжэты. Напрыклад, сельскае пахаванне хочацца напісаць. Мяне журналісты спыталі, чаму на маіх карцінах толькі маладыя людзі. Насамрэч не толькі маладыя, у мяне ёсць мужычкі, але няма ніводнай бабкі. Вось бабка абавязкова павінная быць…

— На вашых карцінах колеры паўднёвыя, хутчэй лацінаамерыканскія, чым беларускія.

— Мне часам кажуць, што яркія колеры беларусам не ўласцівыя, і я тады тлумачу, што ў сялянскай хаце, асабліва на Палессі, усё стракатае, прычым такія тканіны ў горадзе ўвогуле не карыстаюцца попытам, прадаўцы спецыяльна возяць іх па рэгіёнах. А як на Палессі вышываюць падушкі, якія пасля ляжаць горачкай да столі і няма дзвюх аднолькавых!

— Кажуць, што калі чалавек ярка апранаецца, ён такім чынам кампенсуе нейкую ўнутраную сціпласць. А калі мастак піша яркія, жыццярадасныя, геданістычныя карціны, у жыцці ён можа аказацца не такім ужо жыццялюбам…

— Я люблю яркасць і ў творчасці, і ў адзенні. Магчыма, пэўная кампенсатарнасць тут сапраўды ёсць. Стараюся быць жыццярадаснай, але ўсё ж я не тое каб чалавек-свята, па-рознаму бывае.

— Мне яшчэ здаецца, што няма ў беларускім менталітэце здольнасці іранізаваць са страшнага, балючага, як, напрыклад, у чэхаў. Альбо можна згадаць мексіканскія рэтабло, блізкія вам па колерах, дзе людзі ў смешных малюнках дзякуюць святым за тое, што пазбеглі бяды. Гэта ж вельмі самаіранічна. Вы кажаце, што хочаце напісаць вясковае пахаванне ва ўсім буйстве фарбаў, нават гэта будзе для беларусаў нетыпова.

— Сапраўды, у нас не прынята перажываць страту праз смех. Вядома, зазвычай гэта і немагчыма. Некалькі гадоў таму памерла мая бабуля, якую мы вельмі любілі, яна была ўжо немаладая. Нам са стрыечнымі братамі было шкада нашых мамаў, якія ехалі ў грузавіку ля труны на гэтай страшнай спёцы і пачыналі адна адну пад’юджваць, плакаць і завываць. Калі прыехалі на хаўтуры, мы з братамі раптам пачалі згадваць пра бабулю ўсялякія вясёлыя гісторыі, смяяцца, наперабой нешта расказваць, і так было радасна! А пасля спяваць пачалі, бо бабуля вельмі добра спявала, такім чынам пахаванне ператварылася ў свята ўспамінаў. Але мы рызыкавалі, бо на пахаванне з усіх вёсак людзі сабраліся, блізкія і далёкія сваякі, нас маглі проста не зразумець.

— Вы доўгі час працавалі мастаком-пастаноўшчыкам і мастаком па касцюмах у тэатры і кіно. Як вам удалося кінуць заваблівы свет кінематографа?

— Спачатку працавала ў майстэрнях Опернага тэатра, дзе шылі касцюмы, у тым ліку і для “Песняроў” Мулявіна. Гэта быў вельмі важны час у маім жыцці. Пасля сышла мастаком у кіно, у якое адразу закахалася. Не ў фільм “Анастасія Слуцкая”, які атрымаўся ў выніку, а ў сам працэс здымак. А вось за фільмы і рэкламы, у здымках якіх я ўдзельнічала, часам пасля бывала і сорамна. Не за сябе, а за фінальны прадукт. Увогуле, каб працаваць у кіно, трэба быць чалавекам асаблівай душэўнай арганізацыі, трохі цынічнай акулай, інакш цяжка ўсё гэта трываць, там год за два.

11 гадоў я не пісала зусім, я была занятая выжываннем: зарабіць грошы, набыць мяса, пакарміць дзіця, у Малінаўку на тралейбусе — і так кожны дзень, і толькі марыш: “Вось у адпачынку буду пісаць”. А ў адпачынку, вядома, нічога не атрымлівалася.

Але наступіў нейкі момант — у тым ліку і смерць Андрэя Капуснікава многае праясніла для мяне, — калі я ўсвядоміла не тое што страх, а непазбежнасць смерці. То бок стала раптам вельмі-вельмі зразумела, што ў любы час, нават сёння, можна проста ўзяць і памерці. Дзіця вырасла, карміць не трэба, і я падумала: ці на тое я марную жыццё?

Фільм, з якога я сышла, называўся “Албанец-3”. Цяпер я думаю: як цудоўна, што я не працягваю ліць ваду на млын гэтых “глухароў”, “ігорных баронаў” ды іншай серыяльнай бездані, хоць я мастакоў і не асуджаю, ім трэба зарабляць. Я сыходзіла ў поўную невядомасць, падавалася, што гэта крок да самазабойства, бо гарантый не было ніякіх. Але я радая, што зрабіла гэты крок.

Цяпер займаюся толькі жывапісам. А на замову раблю карціны-торцікі, мабыць, гэта самае смешнае з таго, што я магла б рабіць.

— У вас ёсць містычныя гісторыі, звязаныя з вашымі карцінамі і іх пакупнікамі?

— Мае працы часам прыносяць дзяцей. Я ведаю пра некалькі выпадкаў. Вераніцы Кругловай я падарыла карціну перад яе ад’ездам у Берлін. Праз некалькі месяцаў мы стэлефанаваліся, я пытаюся: “Ты выпадкам не цяжарная?” Яна кажа: “Цяжарная, як ты даведалася?” Так у яе нарадзілася дачка Ё-Ё.

Ці вось аднойчы мая блізкая сяброўка прыехала паглядзець карціну з мужам, з якім на той час у яе не надта ладзілася. Праца для мяне тады была дзікаватая, называлася яна “Люба і Карлас”. Сышлі ад мяне госці нейкія ўражаныя, адухоўленыя. А неўзабаве яна зацяжарала, а я прапанавала, калі будзе дзяўчынка, назваць Любай, а хлопчыка — Карласам. Нарадзіўся хлопчык, якога завуць Кірыл, а паміж сабой мы так і называем яго Карласам.

У цяжкія часы я падарыла працу аднаму маладому чалавеку, і праз пэўны час у іх з жонкай нарадзілася дачка. А ўсё таму, што яны дадумаліся павесіць маю яркую, “вырві вока”, карціну ў спальні над ложкам. І гэта толькі тыя выпадкі, пра якія я ведаю, магчыма, іх нашмат больш.

Гутарыла Аляксандра Дорская

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Культура Грамадства Краіна

У Копысі адкрылі бюст Янкі Купалы аўтарства кітайскага скульптара

Скульптурную кампазіцыю з бюстам Янкі Купалы адкрылі 1 ліпеня ў пасёлку Копысь Аршанскага раёна — у месцы,...

valiancina_shauchenka
Грамадства

У Полацку затрымалі музыку гурта «Варган» Ксенію Глот

Пра гэта напісаў яе муж і музыка Канстанцін Путронак у сваім Facebook. «Яна пайшла ў РАУС даваць тлумачэнні...

valiancina_shauchenka
Музыка

«Біг-Біт» – лонгплэй, які злучае пакаленьні Віктар Сямашка выдаў альбом, запісаны зь піянэрамі белроку

«Біг-Біт» — лонгплэй, які злучае пакаленьні Віктар Сямашка выдаў альбом, запісаны зь піянэрамі белроку Музыка й паэта...

valiancina_shauchenka
Культура Мастацтва

«Гэтая выстава як раз для тых, хто застаўся»: чым дзеляцца ў сваіх працах мастакі ў Беларусі?

«Гэта стан нашага грамадства», — распавядае аб сваёй працы «Ікар» мастачка Таццяна Радзівілка. На палатне —...

Апошнія навіны

    Культура Грамадства Краіна
    У Копысі адкрылі бюст Янкі Купалы аўтарства кітайскага скульптара
    Грамадства
    У Полацку затрымалі музыку гурта «Варган» Ксенію Глот
    Музыка
    «Біг-Біт» – лонгплэй, які злучае пакаленьні Віктар Сямашка выдаў альбом, запісаны зь піянэрамі белроку
    Культура Мастацтва
    «Гэтая выстава як раз для тых, хто застаўся»: чым дзеляцца ў сваіх працах мастакі ў Беларусі?
    Замежжа Беларусы свету
    Тры папулярныя пытанні беларусаў пры пераездзе ў Польшчу: легалізацыя, медстрахоўка і нумар PESEL
    Грамадства
    Журналістку Таццяну Мацвееву выклікалі ў міліцыю і распытвалі пра «экстрэмісцкае фармаванне»
    Культура Гісторыя
    Як Рэч Паспалітая флот стварала.Лекцыя ад гісторыка Андрэя Радамана
    Музыка Беларуская мова Беларусы свету
    Топ-5 беларускіх трэкаў ад басіста гурта «Relikt» Змітра Наркевіча
    Гісторыя
    Дамашняя вайна роду Сапегаў
    Культура Каляндар
    «Прыйшоў Пятрок – апаў лісток». Народны каляндар беларусаў на ліпень
    Літаратура Беларуская мова Беларусы свету
    Кнігі беларускіх пісьменнікаў Альгерда Бахарэвіча і Андрэя Адамовіча трапілі ў доўгі спіс прэстыжнай польскай прэміі Angelus
    Грамадства
    Адзіны ў Беларусі музей вузкакалеек адкрыюць пад Лідай. Як купка энтузіястаў ратуе тэхніку і дарогі
    Грамадства
    У Мінску пачаліся грамадскія абмеркаванні рэканструкцыі парку Горкага
    Культура Беларусы свету
    Выйшаў альбом беларускіх святочных строяў канца ХІХ стагоддзя
    Грамадства Адукацыя
    ЦТ па беларускай мове на 100 балаў здалі 67 чалавек, па рускай мове — 43

Афіша

  • 02.07 — 03.07

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Купалле на Запаведным востраве на Глыбоччыне

  • 02.07 — 24.07Выстава Марка Шагала ў Варшаве
  • 02.07 — 30.07Выстава «Янка Купала і Якуб Колас. Досціпы ад класікаў» у Мінску
  • 02.07 — 14.08Фотавыстава Віталя Бутырына «Паэтыка фотаграфікі» ў Мінску
  • 02.07 — 10.08Спаборніцтва па спартыўным арыентаванні Street-O ў Гродне
  • 02.07 — 09.07Выстава Аліны Блюміс «Межы і сінякі» ў Лос-Анджэлесе
  • 02.07 — 31.08Зброя ВКЛ на выставе ў Нясвіжы
  • 02.07 — 24.07Выстава выпускнікоў «Глебаўкі» ў Мінску

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: razam@budzma.org

Папулярнае

    • «Дзейнічай як ЕГУ»: студэнтка ЕГУ абвесціла сухую галадоўку ля ўваходу ва ўніверсітэт
    • Актывістка Бондарава зноў вядзе вайну з кнігамі. На гэты раз — у краме «Green»
    • «Всё, что было, разделилось на до и после». Гурт «Би-2» выпусціў антываенны кліп на песню «Калыханка»
    • У Крэўскім замку знайшлі тунэль XIV стагоддзя. Чым карысная гэтая знаходка?
    • Выйшаў альбом беларускіх святочных строяў канца ХІХ стагоддзя
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип
Распрацавана і звярстана Логотип компании IBWM