30 траўня 95-гадовы юбілей святкуе Вітаўт Кіпель, навуковец, доктар мінералогіі, даследчык і дзеяч беларускай эміграцыі ў Нямеччыне, Бельгіі і ЗША, пачынальнік беларускага навуковага эміграцыязнаўства.
Навуковая, даследчыцкая і грамадская дзейнасць спадара Вітаўта Кіпеля — гэта каласальны ўнёсак у беларускую культуру, маштаб якога найпрасцей усвядоміць, калі прыгадаць, што ён ад 1982 года ўзначальвае легендарны Беларускі інстытут навукі і мастацтва ў Нью-Ёрку (БІНіМ), а таксама з’яўляецца аўтарам культавых для даследчыцкага асяродку кніг: складзенай у суаўтарстве разам з жонкай Зорай Кіпель фундаментальнай «Бібліяграфіі беларускага і беларусаведнага друку на Захадзе» і манаграфіі «Беларусы ў ЗША» (двойчы перавыдадзеную ў серыі «Бібліятэка «Бацькаўшчыны»).
Многія людзі ў Беларусі і за яе межамі знайшлі свой шлях да Беларушчыны ці зрабілі даследаванне Беларусі і яе культуры справай свайго жыцця дзякуючы грунтоўнаму даробку і заўсёднай падтрымцы парадамі і імпэтам ад спадара Вітаўта Кіпеля.
Грамадская культурніцкая кампанія «Будзьма беларусамі!» сардэчна віншуе з юбілеем шаноўнага спадара Вітаўта Кіпеля і шчыра дзякуе за ягоную вельмі важную шматгадовую працу!
Вітаўт Кіпель з Наталля Гардзіенка, 2016 г
Даследчыца беларускай эміграцыі Наталля Гардзіенка ў 2016 годзе запісала вялікае інтэрвью з Вітаўтам Кіпелем. Прыводзім некаторыя цытаты з гэтага інтэрвью.
Вітаўт Кіпель пра Беларусь
Калі я чым у жыцці, можа, і не задаволены, дык тым, што мне не давялося жыць у Беларусі. Ясна, у савецкай сістэме я не выжыў бы, але калі б была вольная Беларусь і я жыў бы ў Беларусі, то я шмат мог бы зрабіць, у мяне была энергія, быў падыход. Я адчуваю, што мог бы зрабіць больш. Але гэта не было пад нашым кантролем: тое, што мы выехалі, ці нас выгналі, ці нас вывезлі з Беларусі, — гэта кантралявалі іншыя.
Пра любімыя беларускія кнігі
У беларускай літаратуры вяртаешся часта да Купалы, часам — каб ужыць для гутаркі ці для даклада. Цяпер вось купалаўскія радкі “Прыстаў я жыць” мне часта згадваюцца. “Спадчына” Купалы ў мяне — настольны том. У яго шмат выразаў мудрых. Вяртаюся часам да кніжак і юнацкіх гадоў, Маўра “Палескія рабінзоны” нядаўна перачытаў. Але варочаешся і да іншае літаратуры. Нямецкую люблю. У гімназіі ў нас нямецкая літаратура добра выкладалася. І расійскую таксама люблю. Стала, я сказаў бы, з беларускіх аўтараў чытаю Мележа, Шамякіна, Караткевіча — гэтыя ёсць аднатомнікі і шматтомнікі, заглядаеш увесь час. Але наогул Вы правільна зазначылі, кніжкі я вельмі люблю. Гэта з дзяцінства. Некалі чытаць не ўмеў, але кніжкі мне падабаліся. І я вельмі люблю паэзію, асабліва калі паэт добрыя наватворы і вобразы стварае. Люблю і Бураўкіна, і Гілевіча вельмі. Люблю, калі словы кладуцца на ноты. Але я вяртаюся вельмі часта да літаратуры. Люблю ўжываць прыемныя звароткі паэтаў у гутарцы. Наогул люблю пасловіцы-пагаворкі і паэтаў, а часам, як хочаш нешта сказаць, калі кніжка стаіць на паліцы, глянеш.
Пра мовы
Беларуская мова ад калыскі, і яна застаецца, заўсёды была. Што ў мяне праз жыццё не змянілася, дык гэта мова.
Маці вельмі пільнавала. У дзяцінстве ў рускамоўным асяроддзі быў на вуліцы. То прыйдзеш з вуліцы, разгарачышся, выйгралі ў лапту ці яшчэ што, пачынаеш распавядаць па-расійску, а тады маці: у цябе ёсць свая мова — то на якую секунду затрымаешся ды пяройдзеш на беларускую мову. Другая мова — расійская, у ёй пачыналася навука, прыйшла вялікая літаратура. А тады прыйшла нямецкая мова. Яна ў мяне ішла паралельна з моваю расійскай, бо маці нават мне наняла рэпетытара. А як немцы прыйшлі, я ўдасканаліўся. Потым розныя курсы былі, так што была нямецкая мова добрая. Паралельна, як быў у Мінску, меў пачаткі польскай мовы, але так, з пятага на дзясятае. Ніколі не было сістэмна. Украінская таксама была, бо я вучыўся ва ўкраінскай гімназіі нейкі час, і трэба было ўкраінскую апанаваць. Украінскай я вельмі задаволены, бо перад тым як пайсці ва ўкраінскую гімназію, я быў так настроены: маўляў, ну што там за ўкраінская, але ў гімназіі літаратура досыць добра выкладалася, і нас, беларусаў, было шмат ва ўкраінскай гімназіі ў Рэгенсбургу, то я хутка схапіў украінскую мову, дапамагала беларуская і расійская. А тады французская — гэта была мова, якую трэба было вывучыць, каб атрымаць дыплом. Потым ангельская мова… Вось калі лічыць: беларуская, расійская, польская, нямецкая, французская, ангельская і ўкраінская. Гэтыя мовы, я б сказаў, ведаю і каб чытаць, і гутарыць, выказацца. Фламандскую мову я ведаю для чытання, бо шмат літаратуры тэхнічнай хімічнага аналізу чытаў па-фламандску ў часе майго побыту ў Лювэне. То па-фламандску я чытаю, разумею, але не гавару, яна магла б быць наступнаю ў апанаванні.
Гутарку Наталлі Гардзіенкі з Вітаўтам Кіпелем цалкам чытайце па спасылцы:
