У яе сэрцы — Парыж, у галаве — вецер, на целе — татуіроўкі. Гэта яна зрабіла падвеску “КАХАНАЯ”, чым увагнала ў мілату ўсю жаночую палову беларускамоўнай аўдыторыі Instagram. Дзяўчына-ювелір, якая не носіць упрыгожанняў, бунтарка і багаслоў Арына Гундэр распавядае пра тонкасці ювелірнай справы, ідэальных замоўцаў і сваю працу з буйнымі ювелірнымі дамамі Еўропы ў праекце “Ёсць Маладосць!“.

Дзяўчына-ювелір з дыпломам багаслова

Я заўсёды ведала, што буду дызайнерам. Але паступала на нечаканую для большасці спецыяльнасць — я багаслоў. Вучылася спачатку ў Беларусі, потым у Еўропе. У мяне не самы лагодны характар, беларускім навучальным установам ён не падышоў.

Нягледзячы на тое, што мае бацькі не вельмі веруючыя, у мяне было царкоўнае дзяцінства: я хадзіла ў нядзельную школу пры саборы Пятра і Паўла, удзельнічала ў царкоўным руху, дапамагала як валанцёр на фестывалях. У мяне сваё ўяўленне пра царкву: і добрае, і дрэннае, бо даволі доўга я працавала ўнутры. Не магу сказаць, што я не веру ў Бога. Мне гэта па-ранейшаму цікава.

Уласна кажучы, у царкве мяне да дызайну і падштурхнулі. Там было шмат цікавых людзей навокал: мастакоў, майстроў. Я наведвала курсы кройкі і шыцця, цырульніцкага майстэрства, лямцу. Зусім нечакана ў маім жыцці з’явілася ювелірнае майстэрства…

Я ніколі не насіла ювелірных упрыгожанняў: яны мяне не цікавілі. Але шэсць гадоў таму я трапіла ў ювелірную майстэрню і зразумела, што малаткі і інструменты — гэта маё. Мяне ніхто не хацеў вучыць. Я хадзіла ў майстэрню і нудзіла: “Я так хачу, я так хачу”. Мне адказвалі: “Арына, гэта не дзявочая справа! Ты будзеш плакаць і кінеш пасля першага ж разу. Нават не пачынай!”. Мне тады было 20. Дастаткова доўга я проста хадзіла. Потым нарэшце мне сказалі: “Ты так доўга сюды цягаешся, што ўжо ўсё і так бачыла. Бяры вунь і рабі”. І ў выніку я проста пачала рабіць сама пад наглядам майстра. Я магла ўварвацца з раніцы ў майстэрню з нейкай ідэяй, мне давалі кавалак матэрыялу, і я пачынала сутаргава выразаць, рабіць… Калі ў пэўных выпадках я заходзіла ў тупік, бо растлумачыць, што хачу, магла, а зрабіць — не, майстар проста казаў: “Так, зараз усё зробім!”. І мы рабілі разам. Я магла нешта прыдумаць, а потым рабіць і перарабляць ідэю месяцамі. А потым неяк адразу пайшло.

Я па-ранейшаму рэдка нашу ўпрыгожанні, больш люблю глядзець на іншых. Пастаянна прыдзірліва шукаю, як іх можна перарабіць. Магу падысці і сказаць: а давай я вазьму і крыху падпраўлю вось гэтае ўпрыгожанне. Пастаянныя кліенты ўжо не здзіўляюцца.

Мінск-Парыж-Мінск

Амаль выпадкова я засталася ў Парыжы. Проста не захацела з’язджаць ад сяброў. Хадзіла па ювелірных дамах з партфоліа, маўляў, я з Беларусі, хачу ў вас працаваць. У выніку на адну стажыроўку мяне ўзялі. Я трапіла ў адзін з найлепшых ювелірных дамоў, але пратрымалася там нядоўга: хутка зразумела, што хачу рабіць сваё. І прыняла рашэнне, што не буду нікому належаць, а працаваць як фрылансер: прадаваць гэтым самым дамам свой дызайн. І яны ці купляюць, ці не. Мне так цікава жыць. Гэта такі challenge, выклік. Калі б сядзела на попе роўна, я б ужо рабіла нейкую пэўную стылістыку, атрымлівала сваю заработную плату, у мяне былі б ужо муж і дзеці.. Але мне пастаянна патрэбна некаму нешта даказваць. У тым ліку і сабе. Я сустракаюся і гутару з велізарнай колькасцю людзей, супрацоўнічаю з рознымі ювелірамі, камандамі, часам удзельнічаю ў працэсе вытворчасці. Так працаваць складана. Але я проста аддаюся плыні.

А потым ненадоўга я вярнулася ў Мінск. Дагэтуль не магу з’ехаць. Я па-ранейшаму працую з Парыжам і Стакгольмам, але ў Мінску мне вельмі падабаецца. Гэта цудоўнае месца, каб вяртацца сюды пасля доўгіх падарожжаў і проста жыць. Тут падрасло новае пакаленне, якое змяняе горад. Яно стварае нешта новае, вучыцца рызыкаваць. Я не кажу пра вінныя бары, якія адкрыліся раптам усе разам. Але адкрываюцца студыі, маленькія крамы, з’яўляюцца ювеліры. Яшчэ 5 гадоў таму, калі я казала, чым займаюся, людзі вельмі здзіўляліся. З улікам таго, што школ ніякіх няма, а вучышся ты толькі ў прыватным парадку ў майстроў, у Мінску ўсё развіваецца досыць дынамічна.

Рызыкоўная справа: медаль для Пракоп’ева

Першы выраз, які мяне звычайна сустракае ў любой краіне свету, — “Ты яўрэйка?”. Гэта зразумела. Зрэшты, я немка. Маленькі дыктатар, у якога павінен быць ідэальны парадак… але пры гэтым вечны бардак, бо разам з тым я мастак.

Ювелірны бізнес вельмі закрыты. Сюды можна трапіць фактычна толькі праз сям’ю, атрымаўшы спадчыну. Праз тое, што я з Беларусі, у мяне іншае бачанне. Я самавучка. Не праходзіла класічную школу. І нават тыя школы, дзе я перыядычна вучуся, мне не даюць патрэбных навыкаў і ведаў. Я не гляджу адукацыйныя фільмы па ювелірнай справе. І не ведаю, як правільна. У мяне склаўся свой падыход. Мая самабытнасць. І гэта падабаецца замоўцам. Часта мяне завуць менавіта праз яе. Некаторыя ювеліры, з якімі мне даводзіцца працаваць, здзіўляюцца маім метадам. Для некаторых яны небяспечныя.

Ну і іншае. Я дзяўчына. А 80 адсоткаў ювеліраў у свеце — мужчыны. Дзяўчаты-ювеліры думаюць інакш, выкарыстоўваюць інструменты па-свойму, часам могуць і манікюрныя нажнічкі пусціць у справу.

Цяпер у большасці выпадкаў ювелір — гэта той, хто малюе, а потым на нейкім заводзе гэта друкуецца ў 3D. Я, напэўна, адна з нешматлікіх майстроў, хто працуе з інструментам. Гэта дастаткова цяжкая праца, але за гэта яна мне і падабаецца. Тут немагчыма спыніцца ў вучобе. Пастаянна патрэбна развівацца, спрабаваць нешта новае.

Я раблю рызыкоўныя дызайны. Мне падабаецца мінімалізм, raw-design (сыры дызайн). Тут шмат эмоцый, як мне здаецца. А яшчэ гэтыя ўпрыгожанні можна насіць кожны дзень. У Беларусі такое мала каму падыходзіць. Напрыклад, не так даўно я зрабіла медаль для Вадзіма Пракоп’ева (рэстаратар). Ён яго з гонарам носіць. Гэта адзін з тых рызыкоўных праектаў, якія ты робіш і атрымліваеш ад працы асалоду. Вядома, што масава такое не прадаецца. Таму я працую з ювелірнымі дамамі ў Еўропе, у прыватнасці з Францыяй. Там мой дызайн запатрабаваны.

Была аднойчы сітуацыя, калі дзяўчына сядзела насупраць, на ёй было ўпрыгожанне, зробленае па маім дызайне, і яна мне распавядала, што ў Беларусі такога няма. Было вельмі смешна.

Крыху бунтар, крыху кансерватар…

Звычайна да мяне прыходзяць людзі, якія кажуць: Арына, мы хочам нешта такое, але што, дакладна не ведаем. Ты зрабі, а мы прыйдзем праз 2 тыдні і паглядзім. Я з імі размаўляю: мне патрэбна зразумець, чаго на самай справе хоча чалавек, што будзе насіць. Бо часта гавораць адно, а на ўвазе маюць іншае. І як прыемна пасля гэтага чуць: “Арына, тое, што ты зрабіла, мы носім пастаянна”. Вось гэта для мяне найлепшы камплімент. Часам я не пазнаю свае працы. Бо на кожным ювелірнае ўпрыгожанне выглядае па-свойму, дый само яно нібыта змяняецца. Гляджу на дзяўчыну і кажу: “Якія ў цябе завушніцы прыгожыя!” “Арына! — адказвае — гэта ж ты рабіла!” —  “Сур’ёзна? Прыгожыя, так!”.

Я раскрываю характар чалавека з дапамогай упрыгожанняў. Гэта важна для мяне. І, уласна, таму я і не працую ў вялікіх кампаніях. Я не разумею, для каго ўсё гэта робіцца. Завушніцы DIOR pusets з перлінамі носяць усе: і студэнткі, і зоркі, і Клінтан.

Я шмат раблю і для бізнесоўцаў, і для хіпстараў. Я наогул вельмі люблю людзей з характарам, якія думаюць крэатыўна. Напэўна, яны падобныя на мяне: крыху бунтары, крыху кансерватары, але нестандартныя, яркія асобы, якія не баяцца ісці насуперак. Мае ідэальныя замоўцы — Аляксандра Салавейчык і Вадзім Пракоп’еў. Нават не замоўцы, а сябры, музы… Ювелірныя вырабы для іх — вынік нашага сяброўства.

Модны перажытак савецкага мінулага

Магчыма, нехта са мной не пагодзіцца, але беларускай ювеліркі няма. Няма харызматычных твораў, гледзячы на якія, можна сказаць: так, гэта беларускае. Ні школы, ні традыцый, ні знакавых асоб… Мы карыстаемся грэчаскімі, славянскімі, грузінскімі традыцыямі. А большасць нашай ювеліркі — гэта наогул перажытак савецкага мінулага. І вось тут, як ні дзіўна, часам можна знайсці штосьці цікавае. Асабліва гэта стала зразумела ў Францыі, калі я пераглядала ўзоры савецкага дызайну. Для іх савецкі дызайн — гэта цікава і прыгожа, бо незвычайна. Мне ўсе так і казалі: як добра, што ты не з Парыжа! Для французаў тое, што ты эмігрант, свежая кроў, — гэта толькі плюс.

Я не хачу спыняцца на Беларусі. Ні шоў-рум, ні майстэрню адкрываць тут не бачу сэнсу. Дый няма ў мяне мужа-алігарха, чый “Бэнтлі” я магла б прадаць, каб гэта зрабіць. А прыбытак прыносіць маленькая ювелірная вытворчасць не будзе. Няма попыту. Тут ёсць завод “Зорка”, для Беларусі гэтага досыць.

Пра тэндэнцыі і перавагі

Людзі не пачалі сябе менш упрыгожваць, проста яны робяць гэта крыху інакш. Больш біжутэрыі, менш золата і брыльянтаў. Цяпер больш глядзяць на тое, як выраб зроблены. Не на матэрыял, як гэта было раней. Ювелірная біжутэрыя — гэта цікава, паўсядзённа.

Што да мяне, я люблю блышыныя рынкі, вінтаж. І ў мяне, як і ў любой дзяўчыны, ёсць маленькая скрыначка з упрыгожаннямі. Я іх, канечне, нячаста нашу, але… Ёсць некалькі добрых твораў Шанэль, мой настаўнік перыядычна дорыць мне ўпрыгожанні, а не так даўно я набыла падвеску ў Carrera.

Мне больш падабаецца ўпрыгожваць сябе татуіроўкамі. Дзяўчына-майстар, якая іх робіць, у нейкім сэнсе таксама ювелір. Яна робіць тонкую і прыгожую працу. У мяне пакуль не так шмат татуіровак, толькі 8, але найбліжэйшым часам я планую зрабіць на ўсю руку.

Пра лёгкасць і перспектыву

Мне патрэбна пастаянна пераязджаць. Для мяне гэта абсалютна нармальна. Калі мае сябры тэлефануюць, яны перш за ўсё пытаюцца: ты цяпер дзе? Ніхто, уключаючы мяне саму, не ведае, дзе я жыву. Я жыву там, дзе мой сабака. Куды ён — туды і я. Гэта мой паўнавартасны партнёр у мастацтве і жыцці.

Але калі б я вырашыла спыніцца недзе, гэта быў бы Парыж. Ён заўсёды ў маім сэрцы. І я думаю, што аднойчы я там застануся назаўсёды. Цяпер я там перыядычна бываю, працую, але там няма дома, кватэры, дзе б знаходзілася мая патэльня і пральны парашок.

У мяне цяпер праект з Берлінам, і нейкі час я планую пажыць там. У мяне быў доўгі перыяд Стакгольма, і мне там падабалася — гэта ідэальнае месца для жыцця з дзіцем: там чыста і ўсё для дзяцей. Абсалютна недзіцячае месца — Парыж. Там можна толькі тусавацца і працаваць. Шмат працаваць — па 12-15 гадзін у дзень.

У Еўропе ёсць меркаванне, што дызайнеры робяцца знакамітымі ў 35-40 гадоў. Гэта “залаты” ўзрост для прафесіі. У цябе ёсць вопыт, завершаныя праекты, пра якія з гонарам можна сказаць “гэта зрабіў я”, і ты яшчэ працаздольны. Мне 26, у мяне ўсё наперадзе. Мне трэба шмат вучыцца. І ранавата казаць “вось гэты пярсцёнак прыдумаў Лагерфельд, а суседні — мой”. У мяне няма вопыту. Але ведаеце, я сябе лічу нядрэнным ювелірам.

Кацярына Петухова