1 лістапада а 16-й гадзіне ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь адкрыецца выстава «Мара». Deaf-art: жывапіс глухіх
Выстава невыпадкова называецца менавіта так. «Мара» – гэта і абрэвіятура імёнаў яе ўдзельнікаў (Марыяна, Андрэй, Аляксандр), і здзяйсненне іх мары – атрымаць прызнанне ў самага шырокага гледача менавіта ў музеі. Упершыню жывапіс асаблівых людзей выйшаў з калідораў палацаў культуры таварыства глухіх у прастору галоўнага мастацкага музея Беларусі.
Выстава ініцыіравана музеем і Інстытутам інклюзіўнай адукацыі БДПУ у падтрымку важнага пачынання Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў, якая па прыкладзе многіх еўрапейскіх акадэмій стала прымаць на конкурснай аснове і глухіх абітурыентаў. Стаць прафесійнымі мастакамі раней фармальна яны не маглі з-за абмежаванняў вышэйшай школы, яна не брала ў свае шэрагі студэнтаў з парушэннем слыху. У 2012 годзе кіраўніцтва Акадэміі мастацтваў вырашылася на эксперымент і на агульных падставах прыняло першага глухога студэнта, праз некалькі гадоў – яшчэ дваіх. Першы выпускнік з парушэннем слыху Беларускай акадэміі мастацтваў 2017 года Аляксандр Пакаціла ўжо год сам выкладае выяўленчае мастацтва ў Гомельскай мастацкай школе для людзей з абмежаваннем слыхам. Марыяна Чакілёва (Бандарчук) і Андрэй Ігнаценка – студэнты 4 курса аддзялення жывапісу Беларускай акадэміі мастацтваў.
Выяўленчае мастацтва, здавалася б, як прафесія ідэальна падыходзіць для чалавека з абмежаваннем слыху. Глухія людзі любяць і ўмеюць маляваць, гэта яшчэ адзін спосаб іх зносін са светам.
Але як навучыць глухога чалавека тэарэтычным асновам жывапісу і кампазіцыі? Педагогі прынялі выклік, тлумачачы жэстамі абстрактныя паняцці: перспектыва, прастора, тон, валёры… Ім фактычна давялося выпрацаваць уласную методыку асобасна-арыентаванага навучання. Бо кожны студэнт-жывапісец мае свой уласны непаўторны стыль пазнання, свае кагнітыўныя асаблівасці, якія непасрэдна ўплываюць на прысваенне і засваенне новага матэрыялу. Мультысенсорныя тэхналогіі – аснова навучання глухіх мастацтву. Глухія людзі – усе візуалы, г. зн. успрымаюць свет вачыма, але ў той жа час кінестэты апісваюць свет праз руху (складаную і эстэтычна вельмі выразную лінгвістычную сістэму – мову жэстаў), праз тактыльныя адчуванні і пахі. Вербальныя цяжкасці кампенсуюцца высокім глядзельным інтэлектам глухіх людзей, асаблівай канцэнтрацыяй увагі, абвостранай скурна-вібрацыйнай адчувальнасцю.
Вялікі ўплыў мае мастацкае асяроддзе, магчымасць назіраць і вучыцца ў сваіх таварышаў і калег. І выкладчыкі, і аднакурснікі хутка навучыліся асновам мовы жэстаў. Быў пераадолены разрыў супольнасці глухіх і тых, хто чуе людзей. Інклюзія ў дзеянні!
Вынікі іх творчасці ўражваюць, нягледзячы на тое, што гэтыя мастакі – вельмі маладыя людзі і ім было нялёгка спасцігаць рамяство мастака. Глухія жывапісцы прытрымліваюцца тых жа мастацкіх стандартаў, што і іншыя мастакі. Але ўгледзьцеся – і вы ўбачыце аптымізм, чысціню і святочнасць іх духоўнай прасторы. Гэта сонечны жывапіс, разнастайны па формах. Андрэй аддае перавагу гістарычным або рамантычным кампазіцыям, Марыяна – нацюрморту і іншым жанрам, Аляксандр – лірычным пейзажа з цэрквамі. Кожны мае свой асаблівы голас, і мы яго чуем і распазнаем.
Адзначым і іх агульную схільнасць выкарыстоўваць яркія колеры і насычаныя колерам, кантрасныя тэкстуры, цэнтралізаваны фокус кампазіцый. Аляксандр свядома ўзмацняе колер, каб перадаць радасць. Андрэй прыдумляе колер там, дзе яго не было ў рэчаіснасці. «Гэта жаданне майго сэрца», – кажа ён. Нацюрморты Марыяны зараджаюць колеравымі гармоніямі. Ва ўсіх траіх асабліва развіта наглядна-вобразнае мысленне. Відаць, што ўсе працуюць з асаблівай увагай. І яшчэ адна адметнасць: у жывапісе глухіх мастакоў прасторавае бачанне значна большае, чым у тых, хто чуе, бо падключаецца бакавы і перыферычны зрок, для іх важна перадаць фактуру прадмета і асабліва – настрой і духоўнае напаўненне карціны.
І яшчэ. Гэтыя маладыя мастакі – удзельнікі сумеснага з Інстытутам інклюзіўнай адукацыі Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя М. Танка музейнага праекта «Ажыўшыя карціны».
У складзе творчай групы яны распрацоўвалі і стваралі экскурсію па музеі для глухіх людзей на мове жэстаў. Музей стаў для іх домам, крыніцай натхнення і маленькіх перамог.
Выстава будзе працаваць да 12 снежня 2018 года
