Адрадзі ВКЛ: топ-5 камп’ютарных гульняў па гісторыі Беларусі

Глабальная стратэгія, у якой можна ўзначальніць амаль любую краіну, якая існавала з 1444 па 1821 год. ВКЛ як гульнявая дзяржава сустракаецца і ў мінулых частках серыі, але варта пагутарыць пра апошнюю — самую якасную і маштабную. Апроч дзяржавы ад Балтыйскага да Чорнага мора тут можна выбраць Рэч Паспалітую і нават стварыць Полацкае і Смаленскае княствы.

Нейкай канкрэтнай мэты ў гульні няма. Трэба развіваць сваю дзяржаву праз сацыяльна-эканамічныя і ваенна-палітычныя фактары: будаваць цэха і мануфактуры, гандляваць з іншымі краінамі, развіваць навуку, утвараць саюзы і дынастычныя шлюбы, ствараць моцнае войска і эфектыўны флот. Па змаўчанні краіны, якімі кіруе камп’ютар, паводзяць сябе ў межах гісторыі і балансу: туркі бяруць Балканы, Масква ваюе з татарамі і Ноўгарадам, Іспанія каланізуе Новы свет. Але лёгка перапісаць гісторыю. Напрыклад, гуляючы за ВКЛ, можна навязаць Польшчы свой Люблінскі сойм, захапіць Масковію, або нават першым заснаваць калонію на Манхэтане.

Легандарная серыя стратэгій у рэальным часе ўкраінскай кампаніі GSC Game World. Перад гульцом — гісторыя Еўропы XVII – XVIII стагоддзяў і, адпаведна, можна гуляць як за Рэч Паспалітую, так і за Запарожскую Сеч. У адрозненні ад Europa Universalis у «Казаках» акцэнт ставіцца не на глабальную мапу, а на стратэгію пад час адной бітвы. У дадатку «Зноў вайна» да першай частцы прысутнічае сюжэтная лінія Рэчы Паспалітай, дзе па-сапраўднаму можна акунуцца ў гісторыю дзяржавы беларусаў, палякаў і літоўцаў таго часу.

Мэта гульні — стварыць базу, здабываць рэсурсы, наймаць войска і перамагчы суперніка. Без тактычнай расстаноўцы не абысціся. Баявыя атрады сканструяваныя гістарычына і падзяляюцца на некалькі тыпаў: пяхота, кавалерыя, артылерыя і флот. Гульцы кіруюць войскам і змагаюцца паміж сабою з мэтай разгрому ворага і знішчэння яго базы. Адначасова ў баі можа сысціся да 32 тысяч юнітаў. У залежнасці ад мэтаў місій і рэжыму гульні заданні могуць адрознівацца. Гуляць можна супраць штучнага інтэлекта або анлайн з жывымі людзьмі.

Гэтая частка серыі пакрокавых глабальных страрэгій Total War прысвечана Сярэдневеччу. Гульня сумяшчае элементы Europa Universalis (глабальная мапа, вядзенне эканомікі, развіццё навукі, дыпламатыя) і «Казакі» (баі ў рэальным часе, кіраванне юнітамі падчас бітвы). Перад гульцамі стаіць выбар паміж буйнымі дзяржавамі Еўропы і Бліжняга Усходу XI – XVI стагоддяў. Тут таксама можна перапісаць гісторыю: ісламізаваць Еўропу ці адстаяць існаванне Візантыі.

Увазе для нашай гісторыі прысвечаны дадатак да гульні пад назвай Kingdoms. З ім дадаецца цэлая кампанія за Вялікае Княства Літоўскае. Гульня пачынаецца з 1250 года — прыкладнай даты стварэння дзяржавы, а князь — рэальная гістарычная асоба, Міндоўг. Асноўная мэта кампаніі паўтараецца з гісторыяй — не даць захапіць сябе суседнім ворагам: Тэўтонскаму ордэну, Залатой ардзе або Масковіі, заключыць Крэўскую ўнію з Польшчай і перамагчы крыжакоў пад Грунвальдам. Але, паколькі гэта гульня, ніхто не ў праве забараняць пісаць сваю гісторыю беларускага Сярэдневечча і, напрыклад, захапіць Польшчу ці нават увесці праваслаўе на нямецкіх землях.

Стратэгія ў рэальным часе па гісторыі аднайменнай ваеннай кампаніі савецкай арміі на тэрыторыі Беларусі ўлетку 1944 года. Гульню распрацавала вядомая беларуская кампанія Wargaming.

Падобна «Казакам» «Аперацыя Багратыён» — таксама даволі маштабная стратэгія. Тут адначасова можна кіраваць звыш паўтысячай салдатаў, некалькімі дзясяткамі танкаў і артылерыяй. Важны ўплыў у гульні робіцца на тактыку. Пад час бітвы гульцу патрабуецца засвоіць цэлы шэраг тактычных прыёмаў: ад лабавых танкавых нападаў і флангавых прарываў да манёўраў і вылазак у тыл ворага і загнанне яго ў «кацёл». Такая стратэгія і стала адметнай асаблівасцю беларускай наступальнай аперацыі. У любы момант гулец можа паставіць паўзу, падумаць аб новай тактыцы і даць распараджэнні сваёй камандзе. Кінематаграфічная камера можа па-сапраўднаму заглыбіць гульца ў атмасферу бітвы і зрабіць яго на гэты момант рэжысёрам ваеннага фільма.

Апроч кампаніі за Савецкую армію прысутнічае сюжэтная гульня за Вермахт. Праўда, моцна перапісаць гісторыю і захапіць Маскву не атрымаецца. Акрамя сюжэтнай кампаніі ў «Аперацыі Багратыон» маецца рэжым хуткіх бітваў супраць камп’ютара і анлайн.

Гісторыкі добра ацанілі стратэгію за праўдападобную і рэалістычную рэканструкцыю падзей тых часоў, тэхнікі і механікі гульні. Менавіта пасля поспеху «Аперацыі Багратыён» Wargaming выпусціў самую знакамітую айчынную гульню — World of Tanks.

Адзіная ў нашым аглядзе не стратэгія, а ролевая гульня ўкраінскай студыі «СічЪ». Сюжэт «Mount & Blade. Агнём і Мечам» напісаны паводле аднайменнага гістарычнага рамана Генрыха Сянкевіча. Перад гульцамі — тэрыторыя сучаснай Беларусі, Украіны, усхода Польшчы, захаду Расіі, краін Балтыі сярэдзіны XVII стагоддзя.

Галоўнаму герою, шляхцічу, ставіцца выбар: стаць на адзін з бакоў вялікіх дзяржаў: Рэчы Паспалітай, Запарожскай Сечы, Масковіі, Швецыі, Крымскага Ханства. Для першых трох краінаў у гульні адведзена сюжэтная кампанія па гісторыі Паўночнай (1655 – 1660 гг.) і Трынаццацігадовай вайны (1654 – 1667 гг.).

Гульня за Рэч Паспалітую распавядае гісторыю, заснаваную на рамане ўсё таго ж Сянкевіча «Патоп». Гулец вымушаны дапамагчы шляхце Рэчы Пасталітай з’яднацца і вызваліць краіну ад шведскай акупацыі. Далей прыйдзецца дапамагаць крымскім татарам ды разграміць маскоўскае войска і паспрабаваць вярнуць украінскія землі. Калі вы не прыхільнік польскай гегемоніі, можна падняць паўстанне пад кіраўніцтвам Януша Радзівіла і тым самым захапіць трон.

Атмасфера «Mount & Blade. Агнём и Мечам» сапраўды акунае ў тыя часы. У гульні можна пазнаёміцца з дзясяткамі гістарычных асобаў, зброяй, прадметамі побыту. Тут кожны здолее паўдзельнічаць у шматлікіх войнах, бітвах і захопах замкаў. Бадай, менавіта гэтую гульню можна назваць адным з лепшых даведнікаў па гісторыі Беларусі сярэдзіны XVII стагоддзя.

У апошняй частцы самай вядомай пакрокавай стратэгіі дадалі гульню за Польскую нацыю і ўнікальную яе асаблівасць — Літоўскі Саюз. Хоць Civilization VI цяжка назваць гістарычнай, але тут прысутнічае сцэнар з літоўскай і валынскай шляхтай ды крылатымі гусарамі. У гульні ёсць і такія гістарычныя асобы, як Канстанцін Астрожскі і Мікалай Радзівіл.