Айцец Андрэй Крот пакуль збірае экспанаты, але канцэпцыя ўжо ёсць.
Як ні дзіўна, музея, які б расказваў пра гісторыю беларускіх грэка-католікаў, у краіне няма. Нягледзячы на тое, што за часамі ВКЛ і Рэчы Паспалітай уніяцтва было самай масавай канфесіяй у Беларусі. Першы крок да паўнавартаснага музея — стварэнне музейнай экспазіцыі ў будынку парафіі Маці Божай Фацімскай у Горадні.
На дадзеным этапе парафіяльны святар а. Андрэй ужо мае калекцыю прадметаў, якія лягуць у аснову экспазіцыі. Гэта і кнігі XVIII ст., надрукаваныя ў базыльянскіх друкарнях, і нацельныя медальёны з выявай св. Язафата, і рэліквіі з жыцця адроджанай у ХХ ст. Уніі, якая працягвала існаваць ў эміграцыі — Вялікабрытаніі ды Злучаных Штатах.
“Цяжкасць, безумоўна, у тым, што на нашых землях Унія была скасаваная пасля 1839 года, — тлумачыць а.Андрэй, — таму і экспанатам мае быць як мінімум па 200 гадоў. З грэка-каталіцкімі кнігамі ў свой час асабліва змагаліся: палілі і выкідалі. Трохі больш экспанатаў па Уніі ў ХХ ст., якую прасоўвалі святары як у Беларусі, так і за яе межамі. Да прыкладу, мы маем аблачэнне, у якім служылі а. Чэслаў Сіповіч і а. Аляксандр Надсан”.
Экспазіцыя, паводле папярэдніх планаў, мае складацца з блока, прысвечанага росквіту Уніі, то бок часам ВКЛ, з блока, прысвечанага адраджэнню грэка-каталіцтва ў ХХ ст., уключна з падпольным перыядам існавання царквы за часамі СССР. Яшчэ адзін блок — новае жыццё царквы з пачатку 90-х і да нашых дзён.
“Нам было важна паказаць, што мы на гэтай зямлі не прыхадні, — працягвае а. Андрэй, — Наша царква не прыехала ў Беларусь у 90-х на пустое месца, яна мае старажытную і багатую гісторыю. Сабраныя рэліквіі маюць наглядна пра гэта сведчыць”.
Цікавасць да царквы ёсць і цяпер. Да прыкладу, у парафію перыядычна прыходзяць экскурсіі, каб убачыць, як выглядае інтэр’ер і літургія ў католікаў усходняга абраду. Цяпер царкоўная грамада рыхтуецца да стварэння экспазіцыі, а а. Андрэй заклікае ўсіх прыхільнікаў дапамагчы з экспанатамі — кнігамі, малюнкамі, здымкамі, іконамі, звязанымі з гісторыяй Уніі ў Беларусі.
Алесь Кіркевіч, budzma.by
