• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • «Музыка»
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Гісторыя за 5 хвілін»
  • «Трызуб і Пагоня»
  • «Разумняты»
  • Вандруем разам
  • Афіша
25.03.2017 | Гісторыя Каляндар

“Быць альбо не быць” — гамлетаўскае пытанне для Беларусі

Сёння можна сказаць дакладна, што для беларускай дзяржаўнасці 25 сакавіка 1918 года вырашалася сапраўды гамлетаўскае пытанне — “быць альбо не быць?” Калі б лідары нацыянальнага руху не пайшлі на абвяшчэнне БНР, невядома, што было б з Беларуссю цяпер. Нягледзячы на неспрыяльныя варункі, беларуская дзяржаўніцкая ідэя была сфармуляваная. Заява аб дзяржаўных амбіцыях беларускага народа прымусіла ўсіх па-новаму паглядзець на нашае месца ў палітыцы і гісторыі.

bnr_mult

Пра ход падзей утварэння першай беларускай дзяржавы напісана шмат. Мы ж спынімся толькі на тых момантах, якія змянілі Беларусь і сталі для нашага пакалення добрым урокам на будучыню.

У 1918 годзе адбыўся вялікі зрух у палітычнай геаграфіі нашай краіны: Мінск упершыню быў абвешчаны сталіцай дзяржавы. З таго часу горад зрабіўся цэнтрам фармавання беларускай прасторы, фактычна забраўшы гэтую ролю ў старадаўняй Вільні. Яшчэ два стагоддзі таму Мінск займаў другараднае месца пасля Навагрудка і Мсціслава ў шэрагу павятовых цэнтраў ВКЛ.

Ідэя стварэння беларускай рэспублікі была заканамернай. Абвяшчэнне суверэнітэту Эстоніяй і Украінай натхніла “айцоў” БНР на падобныя дзеянні. Думаецца, што без прыкладу іншых краін яны наўрад ці наважыліся б на такі крок, бо ў тым бурлівым 1917 годзе пытанне незалежнасці не ставілася, а дзяржаўнікі прэтэндавалі максімум на абласную аўтаномію ў складзе Расіі. Можна правесці гістарычную паралель з пачаткам 1990-х: прыняцце Дэкларацыі аб суверэнітэце, рэакцыя на дзеянні ДКНС (ГКЧП), выхад са складу СССР — усё гэта рабілася пасля адпаведных дзеянняў нашых суседзяў з краінаў Балтыі, з Украіны ці Расіі. З пасадай прэзідэнта беларусы таксама не спяшаліся, каб паглядзець, як там выйдзе ў суседзяў…

Бракавала заснавальнікам БНР і досведу жорсткай палітычнай барацьбы, ідэйнай салідарнасці. Разыходжанні былі не тактычнага і нават не стратэгічнага плану, а датычылі пытанняў, якія мусілі не разводзіць палітыкаў па розныя бакі, а аб’ядноўваць. Што такое Беларусь, яе дзяржаўны статус, тэрытарыяльныя межы і іншыя ключавыя пытанні не былі засвоеныя і растлумачаныя нават для сябе.

Дзяржава, на жаль, не існуе без такіх інстытутаў, як войска, паліцыя, служба бяспекі. Яе фармаванне адбываецца не толькі на культурным полі. Усе спробы БНР арганізаваць уласнае баяздольнае войска перапыняліся ўплывовымі вонкавымі сіламі, дый унутраных рэсурсаў для гэтага бракавала. Як вынік БНР не аказала шырокага ваеннага супраціву дзеля абароны сваёй незалежнасці.

Гісторыя БНР сведчыць, што спроба шукаць падтрымкі ў вонкавых сіл без трывалай апоры на ўнутраныя рэсурсы (грамадская думка, войска, фінансы, інтэлектуальны патэнцыял, чыноўніцкі досвед) асуджаная на няўдачу, нават калі гэтая ідэя сустракаецца з прыхільнасцю.

Аднак, слушная ідэя, сфармуляваная і выказаная ў патрэбны час, няхай з малымі шанцамі на жыццё, праб’е сабе дарогу! Заснавальнікі БНР здзейснілі гэты крок — самы важны для Беларусі ў ХХ стагоддзі.

Андрэй Янушкевіч, budzma.by


Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства

У Беларусі выпусцілі дзіцячае харчаванне з патрэтам Заіра Азгура на этыкетцы

З нагоды 115-годдзя з дня нараджэння Заіра Ісаакавіча Азгура, брэнд «Ложка в ладошке» выпусціў лімітаваную лінейку...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Сусветны дзень шчанюка: Топ-10 парад па доглядзе за шчанюкамі ад экспертаў

Сёння сусветны дзень шчанюка. Ёсць і такое свята. І ў гэты дзень мы хочам не толькі падзяліцца з вамі карыснымі...

valiancina_shauchenka
Грамадства

«Таты ці на вайне ва Украіне, ці ў турме ў Беларусі». Як беларускія ўцекачы ў Польшчы дапамагаюць украінцам пры дапамозе італьянцаў

«Церамок» — так лагодна ў простамоўі называюць шэлтар альбо «Дом уцекача» у Варшаве ягоныя заснавальнікі. І не выпадкова,...

valiancina_shauchenka
Грамадства Замежжа

Варшаўскі Музей сучаснага мастацтва абвясціў адкрыты набор у рэзідэнцыю для ўкраінскіх і беларускіх мастакоў і культурніцкіх дзеячаў

Музей сучаснага мастацтва ў Варшаве і Канфедэрацыя музеяў L’internationale абвяшчаюць адкрыты набор у мастацкія рэзідэнцыі...

Апошнія навіны

    Грамадства
    У Беларусі выпусцілі дзіцячае харчаванне з патрэтам Заіра Азгура на этыкетцы
    Грамадства
    Сусветны дзень шчанюка: Топ-10 парад па доглядзе за шчанюкамі ад экспертаў
    Грамадства
    «Таты ці на вайне ва Украіне, ці ў турме ў Беларусі». Як беларускія ўцекачы ў Польшчы дапамагаюць украінцам пры дапамозе італьянцаў
    Грамадства Замежжа
    Варшаўскі Музей сучаснага мастацтва абвясціў адкрыты набор у рэзідэнцыю для ўкраінскіх і беларускіх мастакоў і культурніцкіх дзеячаў
    Грамадства Гісторыя
    Унучка пакаранага паўстанца, якая стала адной з самых вядомых у свеце жанчын-хірургаў
    Грамадства
    Новыя элементы ў спісе нематэрыяльнай спадчыны
    Грамадства Літаратура
    Новыя кнігі Уладзіміра Арлова да 105-х угодкаў БНР выдаў Kamunikat.org
    Грамадства «Музыка»
    «Kalychanka». Новая песня ад Лявона Вольскага
    Грамадства Літаратура
    Адкуль мы ўзяліся: 7 кніг пра нашу гісторыю
    Грамадства
    У Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі выяўлены метрычны запіс пра смерць Антаніны Ракасоўскай — маці Маршала Савецкага Саюза Канстанціна Ракасоўскага
    Гісторыя
    Пра што пісалі ў дзённіках беларускія рэвалюцыянеркі?
    Гісторыя
    Міты Другой Сусьветнай вайны. Да дня спаленьня Хатыні
    Культура
    «Сказаць, што я ў роспачы, гэта нічога не сказаць. Быццам бы жыццё абарвалося» Маргарыта Ляўчук мае праблемы з голасам
    Грамадства Літаратура
    Беларусы Швецыі падрыхтавалі аўдыяварыянт кнігі «Цудоўнае падарожжа Пыхыча й Шустрыка па Беларусі і яе гісторыі»
    Замежжа
    У Беластоку адкрылася фотавыстава святкаванняў Дня Волі ў розныя гады

Афіша

  • 23.03

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Прэзентацыя трэцяга тома трылогіі «Галасы Беларусі» ў Вільні

  • 23.03 — 22.04Выстава ткацкіх працаў у Мінску
  • 23.03 — 30.03Экспазіцыя да 100-годдзя з дня нараджэння Алены Васілевіч у Мінску
  • 23.03 — 31.03Выстава, прысвечаная мастаку кіно Яўгену Ганкіну, у Мінску
  • 23.03 — 31.03«У краіне мар». Выстава, прысвечаная Канстанцыі Буйло, у Мінску
  • 23.03 — 26.03«Штучны інтэлект: мастак ці машына?»: выстава ў Мінску
  • 23.03 — 26.03Выстава «Джаз! Каты! Вясна!» у Мінску
  • 23.03 — 26.03Выстава «Веснавыя святы, абрады і звычаі беларусаў» у Гродне

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • У мастачкі Нікі Сандрас здарылася кровазліццё ў мозг. Ёй патрэбна дапамога
    • Абламейка: «У беларусаў па вялікім рахунку няма сяброў на гістарычным полі»
    • Ведаеце, на якой мове насамрэч размаўлялі ў Беларусі ў канцы 18 стагоддзя?
    • Ва Украіне з’явіўся сайт пра тое, чаму ў Беларусі ўсё так і беларусы такія
    • Пісьменніца Наталка Харытанюк запусціла відэаканал с урокамі ангельскай праз беларускую
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип