Сёньня дзень дзень памяці нобэлеўскага ляўрэата Чэслава Мілаша (1911-2004), які роўна дваццаць гадоў таму адляцеў у Вялікае Княства Паэзіі. З гэтай нагоды — некалькі новых перакладаў Андрэя Хадановіча, якія зьявяцца неўзабаве ў кнізе выбраных вершаў «Чалавек шматпавярховы», у кракаўскім беларускім выдавецтве «Gutenberg». І некалькі словаў перакладчыка пра вялікага паэта.

Чэслаў Мілаш, 1996 / Forum

Чэслаў Мілаш пражыў вельмі доўгае жыцьцё, засьпеў усе самыя значныя падзеі ХХ стагодзьдзя і шмат што зь іх пераплавіў у паэзію ды эсэістыку, нават перакрочыў у ХХІ век — і апісаў у самаіранічным вершы свае дачыненьні з кампутарам («да якога дажыў, што ўжо дасягненьне»). Уяўляеце за маніторам і клавіятурай жыхара міжваеннай Вільні?

Сядзіба Мілашаў у Шатэйнях, міжваенная Літва

Мілаш нарадзіўся ў літоўскіх Шатэйнях і рос на берагах ракі Нявяжы, якую потым апіша ў аўтабіяграфічным рамане «Даліна Ісы». Але ўжо маленькім хлопчыкам у часы першай сусьветнай трапіў у эвакуацыю ў Расію, дзе стаў сьведкам кастрычніцкага перавароту і чарговага выбуху той стыхіі «бязьлітаснага й бессэнсоўнага», што да сёньня не дае сьвету спакою.

Чэслаў Мілаш у Вільні, 1936 / Forum

Мілаш вучыўся ў Віленскім унівэрсытэце і разам зь сябрамі, юнымі левымі інтэлектуаламі, стварыў паэтычную групу «Жагары». Трапіў на стыпэндыю ў Парыж, дзе пазнаёміўся са сваім блізкім сваяком, іншым літаратарам з прозьвішчам Мілаш. Наш зямляк з Чарэі, францускі паэт і літоўскі дыпламат Оскар дэ Любіч-Мілаш стаў адным з самых важных настаўнікаў у жыцьці Чэслава, чые першыя паэтычны кнігі выходзяць у 30-я. Гэта паэзія катастрафізму, цьмяныя, але трывожныя прароцтвы, якія пачынаюць збывацца ў часы другой сусьветнай.

Міжваенная Вільня, фота Яна Булгака

Калі саветы прыйдуць у Вільню, будзе нелегальны пераход Мілашам літоўска-польскай (так напраўду, савецка-нямецкай) мяжы. Паэт добра запомніў Расію — і аргумэнты, што бальшавіцкая акупацыя не такая страшная, як нацысцкая, пераконвалі ня надта. Потым будзе падпольная літаратурная дзейнасьць, публікацыя вершаў супраціву пад псэўданімам. Аўтар ня ўдзельнічаў у Варшаўскім паўстаньні, але трохі раней бачыў, як нацысты зьнішчалі Варшаўскае гета. А таксама тое, як шмат яго суайчыньнікаў паставілася да гэтага абыякава. Вынік — балючыя вершы, гнеўна-ўзьнёслы «Кампа дзі ф’ёры» і жахлівы, горка-іранічны «Бедны хрысьціянін глядзіць на гета».

Падчас Варшаўскага паўстання

Дзесьці між гэтымі тэкстамі і адбываецца адно з галоўных мілашаўскіх адкрыцьцяў у паэзіі. Нашмат пазьней, ужо набэлістам, ён прачытае цыкл амэрыканскіх лекцыяў, і ў адной зь іх, «Паэзія і руіны», скажа пра трагічную праблему аўтараў, якія ня могуць адэкватна адлюстраваць сучасных ім узрушэньняў, бо яшчэ ня вынайшлі дзеля гэтага адпаведнай паэтычнай мовы, адэкватнай самой катастрофе, пра якую пішуць. Ён прыводзіць прыклады іншых польскіх паэтаў і паэтак (Тадэвуш Ружэвіч, Анна Сьвіршчыньска), якім гэта ўрэшце ўдалося, але мог бы пачаць і з самога сябе.

Варшава, 1944

Зьвярніце ўвагу на зьмешчаны ў гэтай падборцы вялікі верш «Вальс». Яго пачатак і канец — зь мінулай, незваротна скончанай эпохі, дэкадэнцкай і па-эстэцку вытанчанай. Гукі музыкі й рухі танцу ўсё паскараюцца і танцораў (сярод якіх і маці будучага паэта) як бы засмоктвае ў вір таго, што ўжо набліжаецца і, на жаль, адбудзецца — апісаньне вальсу ў нас на вачах ператвараецца ў «танец сьмерці». Сярэдзіна верша наўмысна кантрастуе з пачаткам і канцом, бо гэта іншы час, іншая атмасфэра і іншая паэтыка. Трагічная сучаснасьць уступае ў свае правы, юначы катастрафізм набывае рысы рэальнасьці. Малады герой апынаецца спачатку на полі бою, а потым у калоне ваеннапалонных. Фінал верша як бы суцяшае чытача і гераіню, ідылічна «адмяняючы» карціны яго сярэдзіны, але забыць такое нельга.

Магіла варшаўскага паўстанца, 1944

Наогул большасьць вершаў з гэтай падборкі паходзіць зь Мілашавай кнігі «Выратаваньне», якая выйшла ў 1945 годзе і прынесла паэту вялікую славу. Потым, калі імя літаратара на шмат гадоў зробіцца ў сацыялістычнай Польшчы забароненым, найбольш сьмелыя крытыкі, ня пішучы прозьвішча, будуць казаць: аўтар «Выратваньня». А пакуль Мілаш як бы прымае пасьляваенную польскую рэальнасьць, робіць не абы-якую дыпламатычную кар’еру, пішучы ў шуфляду вершы, друкаваць якія было б ужо небясьпечна (досыць згадаць «Дзіця Эўропы» або палітычна завостраны «Ты, што пакрыўдзіць пасьмеў чалавека...»).

Чэслаў Мілаш перад вайной / Forum

Ужо ў 1951 годзе паэт робіць канчатковы маральны выбар, застаючыся ў эміграцыі. Дзякуй нашаму земляку Ежы Гедройцю, які своечасова падтрымаў Мілаша і прадаставіў яму вялікую трыбуну: парыскі часопіс польскай эміграцыі «Культура». Мілаш публікуе паэзію, прозу, эсэістыку. Сярод іншага, знакаміты трактат «Скуты розум» пра таталітарызм і канфармізм тых, хто з розных прычынаў зь ім пагаджаецца. На жаль, кніга востра актуальная ў нас і сёньня.

Чэслаў Мілаш у Парыжы, 1951 / Der Monat

Мілаш ня проста эмігрант, а прынамсі патройны выгнанец. Спачатку літовец у Польшчы, потым паляк у Францыі, нарэшце эўрапеец у Амэрыцы. У 60-я пісьменьнік зробіцца прафэсарам літаратуры ва ўнівэрсытэце ў Бэрклі. Каліфорнія — не найгоршае месца для вандроўнага інтэлектуала, але аматараў паслухаць пра Польшчу ня так і шмат, іншая справа — праблемы загадкавай рускай душы! Пачытайце, дарэчы, эсэ Мілаша пра Дастаеўскага, апублікаванае па-беларуску ў часопісе «ARCHE». Аўтар ведаў сёе-тое і да 2014, і да 2022.

Чэслаў Мілаш - нобелеўскі лаўрэат, 1980 / TTnewsagency

Чэслаў Мілаш, 1981 / Forum

Пачытайце і верш «Трывога-сон», падзеі якога адбываюцца ў 1918 годзе — у нашай «Воршы» («Ворша — страшная станцыя...»). Верш пра чалавека, які вечна ўцякае ад імпэрыі, аж нарэшце, усім чужы і бездапаможны, апынаецца між амэрыканскіх хмарачосаў. Аўтару верша на той момант нічога асабіста не пагражае, ён колькі год як вядомы ва ўсім сьвеце нобэлеўскі лаўрэат, што абсалютна не здымае сфармуляваных праблемаў.

Дом Мілашаў у Шатэйнях, нашыя часы

Бо так напраўду, паэт бяздомны паўсюль у сьвеце. Ягонай роднай Літвы з польскай мовай Рэчы Паспалітай даўно няма, і ягонай міжваеннай Польшчы таксама няма і ўжо ніколі ня будзе, а таму адзінай радзімай паэта была і застанецца толькі ягоная родная мова. (Што, зрэшты, таксама нямала, калі глядзець з нашай сёньняшняй пэрспэктывы.) Мілаш ужо не пераедзе жыць у Літву, хоць наведае яе і зробіцца яе ганаровым грамадзянінам. Затое пражыве колькі апошніх гадоў у Кракаве — горадзе, які найбольш нагадваў яму родную Вільню, у кватэры на вуліцы Багуслаўскага. У Кракаве, дзе кожнае лета адбываецца міжнародны паэтычны фэстываль яго імені.

Мілашы адпачываюць у Краснагрудзе, 1936

А трохі менш афіцыйна, але зусім ня менш душэўна дзень народзінаў і дзень памяці паэта — 30 чэрвеня і 14 жніўня, — зь ініцыятывы знанага інтэлектуала Кшыштафа Чыжэўскага, штогод адзначаецца чытаньнямі і дыскусіямі ў Краснагрудзе, на мяжы Польшчы і Літвы. Там, дзе юны Мілаш пару разоў бавіў летнія вакацыі, пераплываючы свае ўлюбёныя азёры. Дзе закахаўся і далучыўся да таямніцаў дарослага жыцьця. Дзе балюча перажываў адмову і нават спрабаваў зьвесьці рахункі з жыцьцём (глядзіце адпаведны верш напрыканцы падборкі). Малады паэт яшчэ ня ведаў, што зьнішчыць Мілаша ня так проста.

Андрэй Хадановіч

Сіена

Чым вабіць сон? Бо меч ня робіць раны,
а ў вечны знак ператварае кроў.
Чым вабіць сон? Бо, глінаю забраны,
ты ў воінстве нябесных ваяроў.
І ў вечнасьці зьвіваецца зьмяя,
і болей не памром ні ты, ні я.

Маўчы пра голад. Мармур кветкі ў храме
хутчэй за стогны дойдзе да нябёс.
Маўчы пра голад. Камень пад нагамі —
наш высечаны літарамі лёс.
Мы кроплямі ўпадаем у вясёлку,
апошняй птушкай на апошнім золку.

Ах, трэба зразумелым быць. У высі —
блакітны дах паўзьверх муроў Сіены.
Ах, трэба зразумелым быць. Здаліся
сьцяблінкамі мне вежы ды арэны,
а ўкрыжаваньні ў золаце й блакіце —
як журавы і ластаўкі ў зэніце.

Тут вінаграднага ўраджаю досыць,
ды смак яго вядзе нас ад зямлі.
Ці ж вінгаграднага ўраджаю просяць
у неба? Хай бы кепскімі былі
малітвы ад сьвітаньня да зьмярканьня,
але — пра доблесьць, славу і каханьне.

Як цяжка дыхае гарачы молат,
з жалезам ведучы няроўны бой,
і фабрыка, як звар’яцелы волат,
плюецца едкім дымам і журбой
праз коміны ў высокія нябёсы.
І горыч пазначае нашы лёсы.

Гудкі на золку і ў дымах цыстэрны,
і сэрца рытм зьбіваецца трывожна.
Жанчын ля брамы крык неміласэрны,
бо гута кліча зоркай падароржнай.
Брыдзём за ёю паўз сухое поле,
а з вугалем вагонаў — болей, болей.

...Сіена тоне ў бляску, усё тая ж,
бы кропля ў рэчцы горнай чысьціні,
Сіена тоне — і не памятаеш
ні фарбаў, ні каменных пёраў, ні
апошніх зданяў, зьніклых з поля бою...
Ня дай нам, зорка, шчасьця і спакою.

Італія — Сілезія, 1937

Сустрэча

Мы зранку ехалі па мёрзлым полі,
Чырвонае крыло сьвітанку, рэшта — ноч.

І раптам заяц перабег дарогу,
А хтосьці з нас паказвае рукой.

Даўно было ўсё гэта. Больш няма на сьвеце
Ні зайца, ні таго, хто паказаў.

Маё каханьне, дзе яны, куды зьнікаюць
Узмах рукі, крывая бегу, шорхат глебы...
Не ў засмучэньні пытаюся, у задуменьні.

Вільня, 1937

Калядная малітва

Чыстая дзева, наведай яе,
Што ў міласэрнасьць ня верыць.
Хай спрацаваныя рукі Твае
Радасьці ў смутку адмераць,
Плач хай палёгку дае.

Каб не самотнай ёй быць ля стала,
Ёлачку дай у спагадзе.
Хвою кране — хай гудзе ёй пчала,
Падаюць яблыкі ў садзе.
Каб замест сьвечак ёй зорка была.

Каб за акном — караван сьнежных гор,
Зьзяньне іх белай апраткі.
Каб мудрацы з добрай весткаю ў двор,
Памяць загойвала б згадкі.
Мёртвых паэтаў аддалены хор
Вёў бы старыя калядкі.

Варшава,1938

Вальс

Гук вальсу раскручвае люстры паволі,
І полымя сьвечак плыве ў глыбіні.
Сто люстраў кружляе ў паўцемры па коле,
Сто сьвечак падвойвае ў танцы-агні.

У пыле, бы ў квецені яблынь ружовых,
Сланечнікі труб зіхацяцца ярчэй.
Цячэ і пульсуе, бы ў муках крыжовых,
Рака чорна-белая рук і плячэй.

І кружацца, мружачы вочы, танцоры,
Аб голае цела... цсс... шорхае шоўк.
І пер’е, і перлы ў шумлівай прасторы,
І шэпты, і покліч, і рытм у вушох.

Дваццатага веку ідзе год дзясяты,
Пяском у гадзіньніку — дзень наш за днём.
І хутка дзень гневу, дзень лютай расплаты,
І сьмерць стане ў браме цярновым агнём.

А дзесьці далей — нараджэньне паэта,
Які, не для іх, апяе іх часы.
Да хат млечным шляхам спускаецца лета,
І брэшуць за вёскай з алешніку псы.

Паэта няма яшчэ, прыйдзе ня сёньня,
Ды ў танцы, прыгожая, кружысься зь ім,
І вечны твой вальс не патоне ў бяздоньні,
Уплецены ў бітвы, расстаньні і дым.

З адхлані гісторыі выйшаў наяве,
Схіліўся да вуха і кажа: пабач.
У сёньняшнім болі і прывіднай славе,
І больш не адрозьніш, дзе вальс, дзе твой плач.

За вокнамі сьвет, што сваім падаваўся,
Зірні, — кажа ёй, — і пабачыш сама:
Там верасень кружыць лістотаю ў вальсе
І грукае ў шыбы завеяй зіма.

На жоўтым золку ледзяное поле
З разьдзёртай ночы выблісьне да болю,
Бягуць натоўпы сярод крыкаў сьмерці,
Якіх ня чуеш — бачыш па губах.

Сягае далягляду тое поле,
Кіпіць забойствам, кроў на сьнег ракою,
На целы, скамянелыя ў спакоі,
У дымным сонцы асядае пыл.

Ля рэчкі, скутай лёдам на палову,
Брыдзе калона рабскаю хадою,
Між сініх хмар, над чорнаю вадою
Ў чырвоным сонцы — б’е бізун іх.

У той калоне, у шыхце маўклівым,
Глядзі, твой сын ідзе, з крывавай сьцежкай
На твары, крочыць з малпінай усьмешкай,
Крычы! Рабом шчасьлівым.

Бо ёсьць, разумееш, мяжа і ў трываньня,
За ёю лагодная ўсьмешка бывае,
Сканчаецца ў ёй чалавек, забывае,
За што ён змагаўся й навошта.

Глядзіць у рахманым жывёльным спакоі
На зоры, аблокі, зьмярканьні, сьвітаньні,
Хоць іншыя ўмёрлі, памерці ня ў стане —
І так пакрысе памірае.

...Забудзь. Гэта ўсё — толькі музыка ў залі,
І кветкі, і рэха, і сьмех давідна.
Ста сьвечак адбіткі ў люстэрках зазьзялі,
І вочы, і вусны, а рэшта — мана.

Красуня ў люстэрку на дыбачкі ўстане,
Ня ўбачыць нічога, што будзе пазьней.
За ранішняй зоркай прыходзіць сьвітаньне,
І весела звоняць званочкі саней.

Варшава, 1942

Пажаданьне

Спадарожніца любая ў горкім змаганьні,
Тваё крохкае цела ружовым сьвятлом
Пранікае мне ў вочы, адзетае ў зьзяньне
Над цямрэчай зямной, над трывогай і злом.

Спадарожніца любая ў доўгім блуканьні
Праз агонь, кроў і голад, вайну і выгнаньне, —
Хай загоіцца боль, роспач сэрцаў ня рве!

Каб купаліся ў юнага лета прыбоі,
Пілі сонца нагбом і адчулі абое:
Чалавецтва — жыве, наша радасьць — жыве!

Гошыцэ, 1944

***
Канулі ў цемру пагарды,
Туды, дзе палын і цыкута,
Не атуляць іх ценем таполі,
Ані крыжы на кладах.

Трубадуры хлусьлівай пыхі,
Герольды няправеднай волі,
Бо за імі руіны і попел
У спаленых гарадах.

Іх зрынуў прысуд гісторыі
Туды, дзе палын і цыкута.
На іх шыі вузел дарогаў,
Што далёка іх завялі.

І, мінаючы цемру пагарды,
Па іх крочаць пакорныя людзі,
Бо за імі экзамэн гвалту,
Найстрашнейшы іспыт на зямлі.

1945

Разьвітаньне

Кажу табе пасьля гадоў маўчаньня,
Мой сыне. Няма Вэроны.
Цагляны пыл расьціраю ў пальцах. Усё, што застаецца
Ад вялікай любові да роднага гораду.

Чую твой сьмех у садзе. І водар
Шалёнай вясны па мокрай лістоце ідзе да мяне,
Да мяне, што, ня верачы ні ў якую выратавальную моц,
Перажыў і іншых, і самога сябе.

Каб ты ведаў, як гэта, раптам уночы
Абудзіцца і, чуючы сэрца біцьцё, спытаць:
Чаго ты яшчэ, ненасытнае, хочаш?
Вясна, салавей сьпявае.

Дзіцячы сьмех у садзе. І першая чыстая зорка
Нараджаецца зь пены яшчэ не расквітнелых узгор’яў
І зноў мне на вусны вяртаецца лёгкі сьмех,
І я зноў малады, як даўней, у Вэроне.

Адкінуць. Адрынуць усё. Бо гэта ня тое.
Ня буду ні ўваскрашаць, ні вяртацца назад.
Сьпіце, Рамэа з Джульетаю, на ўзгалоўі з паламаных пёраў,
Не падыму з руінаў вашых сплеценых рук.
Зьнявечаныя саборы няхай наведвае кот,
Бліскаючы вачыма на алтарах. Сава
Няхай збудуе гняздо ў разьбітай стральчатай арцы.
У сьпякотныя белыя дні сярод крушні вужака
Няхай грэе цела ў лістоце падбелу і ў цішыні
Зьвівае зіхоткія колы на непатрэбным золаце.

Я не вярнуся. Хацеў бы ведаць, што застаецца,
Калі адрынуў вясну і юнацтва,
Калі адрынуў пунсовыя вусны,
Зь якіх у душную ноч бруіцца
Гарачая хваля.

Калі адрынуў песьню і пах віна,
Адрынуў клятвы і скаргі сярод дыямэнтавай ночы,
І крыкі чаіцаў, за якімі бяжыць зіхаценьне
Чорнага сонца.

Ад жыцьця, ад яблыка, што перарэзаў вогненны нож,
Якое ўратуецца зерне?

Мой сыне, павер мне, не застанецца нічога.
Толькі мужная сталая праца,
Лёс, што ідзе баразной па далоні.
Толькі праца,
Нічога болей.

Кракаў, 1945

Сарочасьць

Ішоў дуброваю, такі ж і не такі,
І думаў я, што муза Мнэмазіна
Нічога не дае майму зьдзіўленьню.
Тут крык сарокі. Я кажу: сарочасьць,
Чым ёсьць сарочасьць? Да сарочынага сэрца,
Махнатых ноздраў, дзюбы і палёту,
Што нам даступны толькі ля зямлі,
Ніколі не сягну, а значыць, не спазнаю.
Калі ж няма сарочасьці на сьвеце,
То і маёй прыроды не існуе.
Хто б думаў, што вось гэтак празь вякі
Я разьвяжу пытаньне ўнівэрсалій.

Манжэрон, 1958

Бо гэта адно

Даліна і над ёй лясы ў асеньніх фарбах.
Вандроўнік прыбывае згодна з мапай
Ці, можа, памяцьцю? Тады сьвяціла сонца
І выпаў першы сьнег, і падарожны
Адчуў такую радасьць, без прычыны,
Такую радасьць воку. Рытм ва ўсім —
У калыханьні дрэў, палёце птушкі
І ў цягніку на мосьце — сьвята руху.
Праз шмат гадоў вяртаецца. Нічога
Ня хоча, акрамя адной каштоўнай рэчы:
Быць найчысьцейшым позіркам бяз назвы,
Бяз страху, без чаканьняў і надзеяў,
На той мяжы, дзе «я» зьліваецца зь «ня-я».

1985

Але кнігі

Але кнігі будуць на паліцах, сапраўдныя істоты,
Якія аднойчы зьявіліся, сьвежыя, яшчэ вільготныя,
Бліскучыя, нібы каштаны пад дрэвам увосені.
Да іх датыкаліся, песьцілі, а яны трывалі,
Пакуль далягляды палалі, пакуль выбухалі замкі,
Плямёны перасяляліся, рухаліся плянэты.
Мы ёсьць, — казалі яны, — калі зь іх вырывалі старонкі
Ці літары зьлізвала дзікае полымя.
Наколькі ж яны магутнейшыя за нас, чыя цеплыня
Астыне з памяцьцю разам, рассыплецца, згіне.
Уяўляю зямлю, на якой мяне ўжо ня будзе,
І нічога, ніякае шкоды, усё і далей дзівосна,
Жанчыны ў сукенках, мокры язьмін і песьня ў даліне.
Але кнігі будуць стаяць на паліцах, шчасьліва
Народжаныя ад людзей, а яшчэ ад сьвятла, вышыні.

1986

Шчырае апісаньне самога сябе са шклянкай віскі ў аэрапорце, дапусьцім, Мінэапалісу

Мае вушы амаль што ня чуюць размоваў, мае вочы слабеюць, але ўсё яшчэ не насыціліся.

Калі бачу іх ногі ў міні-спадніцах, у нагавіцах і ў паветраных строях.

Кожную разглядаю асобна, клубы і сьцёгны, задуменны, закалыханы мроямі порна.

Стары юрлівы хрэн, табе ўжо ў магілу пара, а не на гульні і забавы маладосьці.

Няпраўда, раблю толькі тое, што і заўсёды, ствараючы вобразы гэтай зямлі пад дыктоўку эратычных фантазіяў.

Ня прагну нікога з гэтых стварэньняў, бо прагну ўсяго, яны ж толькі сымбаль блізкасьці ды экстазу.

І не мая віна, што нас зьляпілі з чыстага сузіраньня напапалам з пажадай.

Калі пасьля сьмерці я траплю на Неба, там мусіць быць, як і тут, толькі бязь цяжкіх костах і без тупых пачуцьцяў.

Ператвораны ў чысты позірк, буду й далей пажыраць вачыма прапорцыі цела, колеры касачоў, парыскую вуліцу ў чэрвені на сьвітанку — і ўсё дзівоснае мноства таго, што нам дадзена бачыць.

2000

***
Хто адгадае, дружа, чым ёсьць сіла
і як слабы сьвяткуе перамогу?
Прызнацца сорам, я трыюмфаваў,
калі пачуў пра самагубства Збышка.

Дык слухай. У юнацтве, на вакацыях,
у час салодкіх месяцовых ценяў,
што спакушаюць водарам магноліі,
так ярка зьзяюць зоркі й так няхутка
пачнецца, дружа, навучальны год.

Я на гарышчы жыў, а ўнізе — грамафон:
«Танга Мілонга, танга мрояў і сноў»,
«У клетцы залатой, нібы пантэра».
Або факстроты зь вечара да ранку.
Веранда ў цемры, шэпты сярод ліпаў.

А я адзін-аднюткі. Во дзе смутак!
Баюся. Трызьню. Апускаю вочы.
І кожны дзень гартую сілу волі...

Але ня лёс мне быць такім, як Збышак.
Прыгожы. Моцны. Цягліцы ды жылы.
Шыракаплечы. Галава, бы ў Апалона,
маленькая. Пагардлівыя вусны.
Уладны. Вольны. Меў табун дзяўчат
і кпіў зь мяне, як Эдзік або Караль.

І тут яна. Рудая німфаманка,
сказаў бы сёньня я, ды — не тады.
Пушок на ейнай шыі й пах канваляў
мяне забілі напавал. Я млеў,
пастрыгся на прабор, сьмярдзеў памадай.
Яна ж сьмяялася — такі шчанюк.

І, знаеш, толькі раз за ўсё жыцьцё
я адчуваў такі адчай і рэўнасьць,
калі з-за дрэва, раніцой, убачыў,
як Збышак лезе зь ейнага акна.
Не, рэўнасьць — надта слаба. Лепей — вусьціш,
што сьвет такі, які ён ёсьць, — няўмольны.

Таму, пакуль гайдалася гарышча
ад іхных танга, я наліў гарэлкі
і зарадзіў старэнькі пісталет.
Дзьве кулі або тры, не памятаю,
і — барабан кручу. Хай лёс рассудзіць.
Вядома ж, дурасьць. Але й дурні гінуць.
Да скроні рулю. Спуск. І — шчоўк, нічога.

Пераклаў з польскай Андрэй Хадановіч