Мы ўжо паразважалі на тэму, ці варта нам абараняць дзяцей ад гвалту, але амаль нічога не сказалі пра яго тыпы і практычныя парады абароны. Таму менш разваг і болей практыкі!
Якія бываюць тыпы гвалту?
Адназначнай метадалогіі ў гэтым пытанні няма, але непрынцыпова, бо сутнасць больш-менш тая ж, незалежна ад варыяцый. Такім чынам, тыпы гвалту:
Фізічны
Якія сімптомы?
Паколькі гэта найбольш відавочны тып гвалту, то першая прыкмета — сляды фізічных пашкоджанняў. Гэта могуць быць сінякі, шнары, сляды розных тыпаў (пачынаючы ад наступстваў моцнага сціскання пальцамі да выпадкаў з выкарыстаннем прадметаў, зубоў і г.д.), кровападцёкі, невытлумачальныя вывіхі, пераломы...
Што да псіхалагічных фактараў, то ахвяра такога тыпу можа вельмі моцна баяцца рэзкіх гукаў і рухаў, прычым без лагічнага тлумачэння. Таксама магчымая вельмі балючая рэакцыя на выпадковы паўтор пэўных дзеянняў, якія, з вопыту дзіцяці, прыводзілі да далейшага гвалту. Умоўна кажучы, вы можаце проста сесці насупраць яго, і яно ўздрыгне, бо на яго памяці менавіта так пачыналіся размовы, якія дрэнна заканчваліся. Вядома, магчымая і рэакцыя на самога гвалтаўніка, страх фізічнага кантакту і страх вяртацца дахаты. Таксама вельмі папулярны сімптом — поўны недавер да людзей.
Як дапамагчы?
Калі вы выпадкова сталі сведкам акту фізічнага гвалту, то можаце паспрабаваць гэта спыніць і выклікаць міліцыю. Калі ж гэта было ўжо постфактум, то звяжыцеся з сацыяльнымі службамі, міліцыяй — няхай знімуць пабоі і пачнуць далейшыя працэдуры расследавання гэтай справы. Калі ж не можаце гэта зрабіць самі, то паспрабуйце дапамагчы дзіцяці і скажыце, як і куды яно можа звярнуцца. Ну ці самі падайце звесткі ў спецыяльныя органы. Некаторыя тэлефоны такіх службаў мы прыкладзём у канцы артыкула.
Псіхалагічны (эмацыйны)
Гэта самы складаны тып гвалту, бо яго не так лёгка выявіць, прычым само дзіця да канца можа не разумець, што стала ахвярай псіхалагічнага ціску.
Якія сімптомы?
Адразу скажам, што гэтыя сімптомы таксама могуць паказваць на булінг, але гэта іншая тэма. Таму будзем разглядаць усё з побытавага боку гледжання.
Ахвяры дадзенага тыпу могуць праяўляць эмацыйную халоднасць, сум. Таксама ў іх магчымая яскравая дэпрэсія ці яе сімптомы. Ахвяра схільная прыбівацца да любога дарослага чалавека, каб атрымаць увагу і цяпло, якіх ёй так не хапае. Маленькія могуць смактаць палец, хістацца, не мець цікавасці да гульняў. Таксама такія дзеці схільныя да замкнёнасці, задуменнасці ці, наадварот, да агрэсіі. Ну і яшчэ адзін яскравы фактар — скаргі на псіхасаматычныя болі ў галаве, вобласці жывата, паколванні ў сэрцы і г.д.
Як дапамагчы?
Калі вы не псіхолаг, у вас не так шмат сродкаў дапамогі. Паспрабуйце завесці даверлівую размову, даведацца, што можа хваляваць дзіця, чаму яно так сябе паводзіць. Калі вы зразумееце, што сапраўды тут мае месца псіхалагічны гвалт, то парайце дзіцяці звярнуцца ў гарачую службу псіхалагічнай дапамогі дзецям. Ну ці зноўку ж самі выйдзіце на кантакт з сацыяльнымі службамі, распавядзіце пра свае падазрэнні і ўсё, што здолелі даведацца. І падкрэслім: такі тып гвалту далёка не лёгкі і можа вельмі моцна пашкодзіць унутранае здароўе дзіцяці на ўсё жыццё, таму можа так стацца, што менавіта ад вашай рэакцыі залежыць будучыня асобы.
Грэбаванне
Якія сімптомы?
Кажучы простай мовай, гэта самы відавочны тып гвалту, калі бацькі ці апекуны дзіцяці не выконваюць сваіх абавязкаў. Напрыклад, ахвяра можа быць пастаянна галоднай, не мець нармальнага чыстага адзення, жылля (маглі выкінуць з дому ці там антысанітарныя ўмовы), бруднай (недахоп гігіены), хворай (адсутнасць нармальнай медычнай дапамогі), а магчыма, нават адсутнасць належнай адукацыі (абмежаванне доступу да атрымання адукацыі) і г.д.
Як дапамагчы?
Відавочна, што калі вы бачыце жорсткую патрэбу ахвяры ў чым-небудзь і ў вас ёсць магчымасць, напрыклад, яе накарміць і даць якога адзення — дайце яму гэта. І хутчэй за ўсё гэта даволі вострая сітуацыя, таму тут неабходна звярнуцца ў міліцыю ці іншыя сацыяльныя службы, каб як мага хутчэй палепшыць умовы жыцця дзіцяці, аказаць яму ўсю неабходную дапамогу, бо, напрыклад, голад ці адсутнасць гігіены могуць прывесці да хвароб, што таксама неабходна высветліць. Разумейце, што ў дадзеным выпадку закрываць вочы ні ў якім разе нельга.
Сэксуальны гвалт
Якія сімптомы?
Вызначыць ахвяру сэксуальнага гвалту вельмі складана, калі, вядома, ахвяра сама не вырашыць вам даверыцца і пра гэта распавесці. У звычайнай сітуацыі ёсць некалькі вельмі прыблізных сімптомаў, дзякуючы якім можна пачаць аб гэтым думаць у побытавай сітуацыі. Калі ж вы бацькі ці супрацоўнік установы адукацыі, то праз назіранне ў вас нашмат больш шанцаў гэта зразумець. У іншых жа сітуацыях звярніце ўвагу, калі:
* Дзіця мае неўласцівы свайму ўзросту ўзровень сэксуальных ведаў
* «Сэксуалізацыя» паводзін падчас гульняў і размоваў
* Пэўны страх ці, наадварот, правакацыйныя паводзіны ў дачыненні да пэўнага полу
* Пастаянны плач
* Нежаданне вяртацца дахаты
* Невядома, куды перыядычна знікае дзіця
Як змагацца?
Сэксуальны гвалт на дзецьмі — вельмі жорсткае крымінальнае злачынства, таму калі вы маеце дастаткова падстаў лічыць, што хтосьці сапраўды стаў ахвярай сэксуальнага гвалту — адразу звяртайцеся ў міліцыю!
Куды можна звярнуцца па дапамогу і інфармацыю:
* міліцыя — 102
* дзіцячы псіхіятрычны дыспансер г. Мінска (тэлефон даверу, дзе акажуць псіхалагічную дапамогу і дадуць парады) — 8-017-246-03-03
* ГА «Дзеці — не для гвалту» (аказваюць дапамогу ахвярам гвалту і ў выпадках парушэння правоў дзіцяці) — 8-017-283-13-26
* Міжнароднае аб’яднанне «Гендарныя перспектывы» (дапамогуць, могуць даць часовы прытулак) — 8-801-100-8-801
* Тэрміновая псіхалагічная дапамога дзецям і падлеткам — 8-017-246-03-03
Памятайце, ад вашых дзеянняў можа залежаць дабрабыт, будучыня, і нават жыццё дзіцяці! Будзьце пільнымі!
Багдан Сакалоў, budzma.org
