У нашай еўрапейскай рэальнасці адбыўся значны пераварот ад мірнага суіснавання, хаця і ў адносна канфліктным асяродку, да буйной вайны ў цэнтры кантынента. З тысячамі ахвяраў штодзень, пастаўкамі тонаў узбраенняў з усяго свету.
Але краіны Старой Еўропы і зараз намагаюцца рабіць выгляд, што ўсё яшчэ магчыма вяртанне да мінулых, мірных часоў. Такім чынам, эліты не жадаюць прыняць свае памылкі, якія яны дапусцілі, спрабуючы дамаўляцца з агрэсарамі яшчэ ў 2008 і 2014 гг., альбо заплюшчваючы вочы на першы этап падрыхтоўкі да новай фазы вайны — падзеі 2020 г. у Беларусі.
Ёсць верагоднасць, што такая пазіцыя можа стаць прычынай паглыблення ваеннага супрацьстаяння, пашырэння яго геаграфіі і яшчэ большай колькасці ахвяраў.
Пра палітыку Францыі на фоне вайны ва Украіне, якая можа прывесці да канчатковай дэградацыі Старой Еўропы і страты дамінуючых пазіцый Францыі і Германіі на кантыненце, піша на budzma.org Аляксей Гайдукевіч.
Як і Германія з яе няпэўнай і хісткай пазіцыяй, абумоўленай шчыльнай эканамічнай кааперацыяй з РФ, Францыя ўвесь час прытрымліваецца палітыкі залагоджвання агрэсара.
Падчас прамовы ў Страсбургу на мерапрыемстве з нагоды Дня Еўропы прэзідэнт Францыі Макрон так пракаментаваў вайну ва Украіне: «Мы разам ніколі не павінны паддавацца ні спакусе прыніжэння, ні духу помсты. Мы не ваюем з Расіяй. Мы працуем у Еўропе дзеля захавання суверэнітэту і тэрытарыяльнай цэласнасці Украіны, а таксама дзеля вяртання міру на нашым кантыненце».
Таксама Макрон падкрэсліў, што шлях Украіны да Еўрасаюза не будзе вельмі простым, і можа заняць не менш за дзесяцігоддзе.
Ва ўмовах вайны, калі кожны дзень гінуць тысячы — такога кшталту заявы можна лічыць сапраўды шкоднымі. Бо ёсць адназначная сітуацыя — вайна, агрэсія. А хаваць іх за мудрагелістымі дыпламатычнымі фармулёўкамі — значыць не звяртаць увагу на тысячы смерцяў і спрыяць працягу крывавага жніва.
Варта адзначыць, што ўкраінскі бок з канца лютага ўжо неаднаразова закідаў прадстаўнікам Старой Еўропы фактычную калабарацыю з РФ. Таму словы кіраўніка Украіны наконт апошніх выказванняў французскага прэзідэнта не сталі асаблівай сенсацыяй. Уладзімір Зяленскі даволі жорстка адказаў Макрону. Падчас інтэрв’ю італьянскаму тэлеканалу ён вынес у публічную прастору нядаўнюю прапанову Францыі: «Макрон звяртаўся да нас, каб мы пайшлі на саступкі, з мэтай дапамагчы Пуціну захаваць твар».
Вядома, на Елісейскіх палях не пацвердзілі гэтую інфармацыю, не даўшы ніякіх ацэнак заяве прэзідэнта Зяленскага. Што ёсць вельмі дзіўным. Бо на відавочны зман альбо перабольшанне звычайна нават у дыпламатычнай традыцыі адказваюць даволі безапеляцыйна.
Брытанцы перахопліваюць дамінаванне ў Францыі і Германіі
На рэакцыю праціўнікаў дамінавання Францыі на еўрапейскім кантыненце шмат чакаць не давялося. Каментар брытанскага палітыка Ізеры Гутса што да выказвання Зяленскага апублікавала вядомая газета Daily Express: «Калі гэта праўда, Макрон — вораг дэмакратыі! Дазволіць патэнцыйнаму ваеннаму злачынцу магчымасць захаваць твар — поўная ганьба. Лідары Францыі і Германіі выявіліся слабакамі. Яны больш не вартыя нашай павагі».
Такая пазіцыя не ёсць нейкім выняткам. Яна блізкая для сябраў і прыхільнікаў кіраўнічай у Брытаніі Кансерватыўнай партыі, якая і перад новай фазай вайны ў лютым, і зараз робіць вельмі істотныя захады па вяртанні ролі сваёй краіны на геапалітычнай сусветнай мапе.
А наданне Лонданам гарантыяў бяспекі Швецыі і Фінляндыі ў выпадку далучэння да НАТА гэтых краінаў, можа стаць пачаткам акрэслення контураў новага вайскова-палітычнага саюза ў Еўропе. Ад Скандынавіі на поўначы, праз Польшчу да Украіны і, верагодна, Румыніі на поўдні.
Такое супрацоўніцтва можа цалкам змяніць стратэгію бяспекі ў Еўропе і свеце. Перавярнуць усю гульню Старой Еўропы на карысць гегемоніі Германіі і Францыі пры падтрымцы Пуціна са стратэгічным балансаваннем паміж ЗША і Кітаем.
Макрон ва ўнісон з амерыканскімі лабістамі Крамля
Разам з заявай Макрона, амаль сінхронна, у ЗША з’явіліся публікацыі з падобнай да французскай рыторыкай. За аўтарствам вядомых у палітычных асяродках экспертаў і былых дзяржслужбоўцаў.
Напрыклад, кіраўнік уплывовай некамерцыйнай фабрыкі думкі Council on Foreign Relations, блізкай да леваліберальнага крыла дэмакратычнай партыі, фактычна падтрымаў думку Макрона аб неабходнасці пазбегнуць «прыніжэння і духу помсты»: «Урад ЗША павінен даць зразумець, што, насуперак заўвагам міністра абароны Лойда Осціна, мэтай Амерыкі не ёсць выкарыстанне вайны для аслаблення Расіі. Наадварот, ЗША павінны падкрэсліць, што яны хочуць, каб вайна скончылася як мага хутчэй». Што, відавочна, па сэнсу вельмі блізка да прапановаў Макрона, агучаных Зяленскім наконт «неабходнасці надання магчымасці Пуціну захаваць твар».
Па неафіцыйнай інфармацыі, прасоўванне падобнай рыторыкі ў сённяшніх ваенных умовах магчыма толькі дзякуючы лабісцкім структурам у Еўропе (у выпадку Макрона) і ЗША.
Заданы трэнд хутка набірае абароты, і колькасць публікацый з вельмі падобнымі наратывамі павялічваецца. Напрыклад, аўтар The Washington Post называе Макрона «добрым паліцэйскім» і супрацьпастаўляе міністру абароны ЗША: «Не памыляйцеся: добры паліцэйскі ўсё яшчэ на баку паліцэйскіх. Францыя паставіла самаходную артылерыю і тысячы снарадаў, каб дапамагчы ўкраінцам. Абяцаюць даслаць яшчэ. Францыя асудзіла расійскае ўварванне ў ААН, далучылася да жорсткіх санкцый, якія душаць эканоміку РФ, і накіравала судмедэкспертаў, каб дапамагчы сабраць доказы ваенных злачынстваў. Альянс застаецца моцным.
Добры паліцэйскі прапануе Пуціну выйсце. Праблема ў крывавай непакорлівасці Пуціна. Ён не можа прымусіць сябе прызнаць, што памыліўся ў эпічных маштабах, коштам многіх тысяч жыццяў, мноства разбураных гарадоў і будучыні Расіі».
Франка-нямецкі рухавік заглох
Нягледзячы на спробы змяніць магістральны напрамак ацэнкі дзеянняў РФ, пры падтрымцы Брытаніі вагі ў Еўропе ўсё больш схіляюцца ў бок, супрацьлеглы ад Францыі і Германіі.
Пазіцыя Парыжа, які яшчэ за часоў вайны ў Грузіі спрабуе захаваць ролю галоўнага «псіхатэрапеўта Пуціна», усё далей ад рэальнасці, і апошнія заявы Макрона таму сведчанне.
Але ўжо відавочна, што фактычнае далучэнне да геастратэгічнага саюза Польшча — Украіна — Брытанія, пра стварэнне якога было афіцыйна заяўлена яшчэ на пачатку 2022 г., скандынаўскіх краінаў, змяняе тэндэнцыі на кантыненце.
У брытанскай прэсе агучаны Макронам падчас прамовы у Страсбургу план аб стварэнні «новай еўрапейскай супольнасці» для жадаючых далучыцца да ЕС (Турцыя, Украіна, Малдова, Албанія) і Брытаніі, адразу назвалі «падзелам Еўропы на карысць Масквы».
Аўтар публікацыі — вядомы журналіст і пісьменнік, эксперт па Францыі Джонатан Мілер, агучвае думку прыхільнікаў партыі прэм’ера Борыса Джонсана і Brexit: «Макрон спрабуе паставіць сябе на першы план у марнай спробе заключыць мір з Пуціным з першых дзён уварвання ва Украіну. Ён марыць, каб ЕС і пакуль не далучаныя да саюза краіны (і Брытанія) круціліся вакол франка-нямецкага рухавіка. Але ягоная праблема ў тым, што многія дзяржавы-сябры больш не згодныя на працяг дамінавання Парыжа і Берліна».
Ужо відавочна, што новая рэальнасць вымагае ад удзельнікаў геапалітычнай гульні рашучых і адназначных дзеянняў. Спробы замарозіць сітуацыю і адкаціцца назад ужо не задавальняюць вялікую колькасць краінаў, нават сябраў ЕС, якія апошнія дзесяцігоддзі выконвалі ролі «малодшых братоў» .
Таму варта ўжо зараз усведамляць, што вайна толькі паскорыла працэсы па паўстанні новых стратэгічных фарматаў бяспекі і альянсаў у Еўропе і свеце. І не факт, што ў Францыі ў гэтых працэсах будзе пануючы статус.
Аляксей Гайдукевіч, budzma.org
