• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • «Музыка»
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Гісторыя за 5 хвілін»
  • «Трызуб і Пагоня»
  • «Разумняты»
  • Вандруем разам
  • Афіша
27.04.2018 | Няроўнасці

Паміж жыццём і прапагандай

Калі на старонках нашых СМІ чарговы раз з’яўляецца гісторыя пра жанчын, што свядома абіраюць жыццё без дзяцей, мужчын, што адкрыта гавораць пра свае стасункі, людзей, якія хаця б на паўкроку заступаюць за мяжу нарматыўнасці, адразу ж чуецца гучнае – КАПСЛОКАМ – абурэнне: “Усё гэта супраць прыроды!”, “У нас іншыя традыцыі!”, “Не навязвайце!”. Але чаму ў адных з нас – жыццё, а ў іншых – прапаганда?

Annette Lemieux Left Right Left Right

Думка, што чыясьці паўсядзённасць сама па сабе можа быць “навязваннем”, вельмі смелая. За ёй стаіць ідэя, што публічная прастора манапалізаваная – і ў ёй няма месца для ўсіх. На вітрыне цнатлівай кансерватыўнай казачкі раскладзеныя “спрадвечныя” сюжэты і ролі пра тое, кім ёсць “мужчына” і “жанчына”, якая сэксуальнасць прымальная, а якая – не вельмі, чый лад жыцця дапушчальны, а чый – не ок. Але адкуль з’явіліся гэтыя правілы? І ці такія яны ўніверсальныя і нязменныя?

Доўгі час для таго, каб папросту існаваць, чалавек мусіў адпавядаць пэўнаму ўзору. Ягоныя складнікі змяняліся з часам і сацыяльнай фармацыяй, аднак прынцып заставаўся непахісным – з намі альбо супраць нас. Людзі, якія так ці іначай выпадалі з заведзенага парадку, атрымлівалі статус “ненармальных”. А вось тое, што ёсць уласна “нормай”, вызначалі тыя, хто меў уладу і сімвалічны капітал. Праз руцінную працу пры дапамозе счэпкі паміж уладай і ведамі ствараліся практыкі кантролю і (сама)цэнзуры, каб падтрымліваць ідэю “здаровага чалавека”. І ў панаптычным свеце толькі ён мае паўнату правоў, іншыя ж выводзяцца за перыметр суб’ектнасці і пазбаўляюцца магчымасці праяўляць сябе на роўных.

Фігура “іншага”, якая канчаткова фармуецца ў ХІХ стагоддзі, робіцца сімвалам пагрозы. Яна працуе як страшылка, кішэнны монстр, якім палохаюць тых, хто засумняваўся ў “спрадвечных каштоўнасцях”. Іх жа вінавацяць ва ўсіх глабальных і лакальных катастрофах.

Усё цячэ і ўсё, вядома, мяняецца. Аднак і сёння дыспазіцыя “нормы” і “вычварэння” нярэдка падаецца ў якасці аксіёмы. Мяняюцца сродкі і медыумы, але дагэтуль нам распавядаюць пра патрыярхат, манагамію, цысгендарнасць, гетэрасэксуальнасць як пра адзіна правільны і натуральны варыянт.

У кожным фільме і ў кожным другім рэкламным роліку выкарыстоўваюцца вобразы “правільных людзей” і “шчаслівай сям’і”. Там мама ў фартушку здымае з пліты вячэру (альбо разагравае ў мікрахвалёўцы паўфабрыкат), тата чытае газету, глядзіць тэлевізар, дзядуля нешта рамантуе ў гаражы, а бабуля лепіць варэнікі. Газеты і зводкі навінаў паведамляюць пра чарговае папаўненне Узброеных Сілаў, папулярызуюць пазітыўны вобраз мілітарызму і дэманструюць баявы патэнцыял. Штодзённа на вуліцах гарадоў і мястэчак, у парках і скверах мы бачым пары, якія ідуць за руку ды абдымаюцца. Але чамусьці гэта не лічыцца прапагандай. Альбо такія традыцыі і каштоўнасці “выпінаць” можна?

А вось калі прадстаўнікі і прадстаўніцы ўразлівых групаў альбо людзі з адрозным вопытам голасна гавораць пра сваё жыццё, пачынаецца лямант. Сапраўды, карціна свету чарговы раз пахіснулася. Ды толькі лічыць, што нехта жыве з мэтай навязваць і прапагандаваць, – гэта браць на сябе зашмат.

Сучасны свет – прынамсі, тая яго частка, у якой жывём мы, – змяніўся. Рэчаіснасць выразна імкнецца да множнасці і не дзеліцца больш на “чорнае” і “белае”. Шмат хто з нас нарэшце можа папусціцца і рабіць так, як хочацца, а не так, як вучылі ў мінулым стагоддзі. Версія жыцця, у якой трэба было скончыць школу, інстытут, пабрацца шлюбам, да 30 нарадзіць дзіця, пабудаваць кар’еру і лецішча, – цяпер адно толькі опцыя, а не абавязак. Сцэнары множацца, і публічныя сляды разнастайнасці – таксама.

Да таго ж “прыроднасць” тут ні пры чым. Нават дзіўна ў 2018 годзе столькі разоў паўтараць, што натуральна толькі трава расце, а чалавецтва жыве ў адпаведнасці з сацыяльнымі нормамі. Мы можам альбо рэфлекторна выконваюць іх, альбо праз уласныя практыкі змяняць. Кожны крок у публічнай прасторы, кожны голас мае вялікае значэнне, бо любы жэст ненарматыўнасці – гэта прэтэнзія на змену статус-кво. Нават болей – гэта і ёсць змены.

Таня Сяцко

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства Літаратура

«Літургія часу». У Лондане выходзіць новая кніга вершаў Алеся Дуброўскага-Сарочанкава

Пра выхад новай кнігі вершаў напісаў Алесь Дуброўскі на сваёй старонцы ў Фэйсбук. «У Лондане выходзіць...

valiancina_shauchenka
Грамадства

У турме Алесь Пушкін збіраецца намаляваць партрэты Маслюка і Тарашкевіча

Жонка мастака распавяла «Народнай Волі» пра апошнія навіны ад мужа. Алесь Пушкін Як вядома, Алесь Пушкін...

valiancina_shauchenka
Грамадства

«Астраномія. Сузор’і». Хутка з’явяцца яшчэ тры маркі з беларускімі назвамі сузор’яў

3 лютага 2023 года Міністэрства сувязі і інфарматызацыі Рэспублікі Беларусь выпускае ў абарачэнне тры паштовыя маркі...

valiancina_shauchenka
Грамадства Музыка

Лявон Вольскі: Прадаць гітару ды ўладкавацца грузчыкам у гіпермаркет – калі дазволяць

Вядомы беларускі рок-музыка разгледзеў на сваёй старонцы ў Facebook перспектывы «вяртання па запрашэнні» творцаў,...

Апошнія навіны

    Грамадства Літаратура
    «Літургія часу». У Лондане выходзіць новая кніга вершаў Алеся Дуброўскага-Сарочанкава
    Грамадства
    У турме Алесь Пушкін збіраецца намаляваць партрэты Маслюка і Тарашкевіча
    Грамадства
    «Астраномія. Сузор’і». Хутка з’явяцца яшчэ тры маркі з беларускімі назвамі сузор’яў
    Грамадства Музыка
    Лявон Вольскі: Прадаць гітару ды ўладкавацца грузчыкам у гіпермаркет – калі дазволяць
    Грамадства «Музыка»
    Здрада дзяржаве. Музыку Яўгену Глушкову прысудзілі 9 год калоніі за фота аэрадрома ў Зябраўцы
    Грамадства Літаратура
    Выдавецтва «Кнігазбор» спыняе дзейнасць
    Грамадства
    Беларуская мова: абраная местачковасць?
    Грамадства
    Кааператывы як рухавік грамадскага жыцця
    Грамадства Мастацтва
    Узровень аб’ектаў. Выстаўку лаўрэатаў V Трыенале дэкаратыўнага мастацтва адкрылі ў Мінску
    Грамадства Замежжа Беларусы свету
    Вільні 700 гадоў. Што гэтае месца азначае для беларусаў?
    Грамадства
    Беларусь спыніла дзеянне пагаднення з Францыяй у галіне культуры, адукацыі, навукі і СМІ
    Грамадства «Музыка»
    Праект «bayski»: «Мэта даволі простая — паказаць, што беларуская мова можа быць моднай і стылёвай»
    Грамадства
    Абрад «Конікі» ў Давыд-Гарадку. Новы фільм праекта «Кола беларускіх абрадаў»
    Грамадства Літаратура
    Зміцер Бартосік: «З’ехаўшы з несвабоднай Беларусі, я развітаўся з сапраўднай свабодай»
    Грамадства
    «Наша крыжаванка». У выдавецтве «Тэхналогія» выйшаў альбом беларускіх крыжаванак

Афіша

  • 27.01 — 26.01

    Гісторыя Гальшкі з Астрога: гістарычная лекцыя ў Вільні

  • 27.01 — 22.04Выстава ткацкіх працаў у Мінску
  • 27.01 — 05.02Выстава Наталлі Разуменка ў Мінску
  • 27.01 — 30.03Экспазіцыя да 100-годдзя з дня нараджэння Алены Васілевіч у Мінску
  • 27.01 — 26.02Выстава айца Сяргея Сурыновіча «Птушыны вянок» ў Віцебску
  • 27.01 — 27.02Зімовая выстава ў Мінску
  • 27.01 — 26.02«Самародак з Рагачова». Выстава Анатоля Каплана ў Гомелі
  • 27.01 — 28.02Выстава выцінанкі «Зімовыя цуды» ў Маладзечне

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • Лідар «Океана Ельзи» Святаслаў Вакарчук пракаментаваў прысуд за сваю песню ў Мінску
    • Песні, прысвечаныя паўстанню 1863–1864 гадоў
    • Штодзённасць паўстанцаў’1863. Смерць, зброя, алкаголь і адсутнасць сну
    • Мікалай Пачкаеў: «Беларуская лацінка далёкая ад польскай, а гістарычнай сувязі сучаснага кірылічнага алфавіту з тэкстамі старабеларускай мовы няма»
    • Студзеньскае паўстанне: як пачалося і чаму згасла
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип