• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • «Музыка»
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Гісторыя за 5 хвілін»
  • «Трызуб і Пагоня»
  • «Разумняты»
  • Вандруем разам
  • Афіша
16.09.2022 | Культура Гісторыя

Таямніцы аршанскага музея «Млын». Яго будынак цудам захаваўся пасля вайны і сёлета адзначыў 120-годдзе

Помнік архітэктуры пачатку XX стагоддзя, які служыў да 1960-х гадоў млыном, а пазней быў аддадзены пад аршанскі этнаграфічны музей «Млын», адзначыў 120-годдзе. Навуковы супрацоўнік установы культуры Ірына Смірнова расказала карэспандэнту БЕЛТА, як захаваўся будынак і якую калекцыю гістарычных артэфактаў у ім можна сёння ўбачыць.


Безымянный.jpg
Этнаграфічны музей «Млын». Фотаздымак з сайта orsha.museum.by

Гэты мураваны будынак з’явіўся ў Оршы на беразе Дняпра ў 1902 годзе на грошы мясцовай управы, а дагэтуль у горадзе быў драўляны млын. Першапачаткова млын быў вадзяным рухавіком у 50 конскіх сіл, на ім працавалі 10 чалавек. Праз 10 гадоў кола ў ім круцілася ўжо з дапамогай пары, а з прыходам электрычнасці тут усё стала працаваць на энергіі току. Да 1960 года млын выконваў сваю непасрэдную функцыю, а потым у Оршы пабудавалі мелькамбінат (цяпер гэта Аршанскі камбінат хлебапрадуктаў), і неабходнасць у «перажытку мінулага» адпала. У будынку арганізавалі склад, пасля яго выкарыстоўвалі і ў якасці кухні, а некаторы час ён пуставаў і станавіўся непрыдатным.

000027_F2B404CFB5665ABF432588BF001BF3EF_449829.jpg

Пасля распаду СССР цікавасць у суверэннай Беларусі да сваёй гісторыі ўзрасла, і старажытны будынак вырашылі адрамантаваць і ажывіць. Ірына Смірнова расказала, што тады на яго знайшліся ахвотнікі сярод бізнесменаў, якія хацелі перарабіць былы млын пад кафэ, але ўсё ж помнік архітэктуры аддалі этнаграфічнаму музею. Цяпер у ім экспануюцца гістарычныя артэфакты. Асноўную частку з іх, а гэта больш за 500 экспанатаў, навуковыя супрацоўнікі музея сабралі ў этнаграфічных экспедыцыях. Толькі невялікі куток адведзены пад сучасныя вырабы народных майстроў мясцовага дома рамёстваў.

000027_F2B404CFB5665ABF432588BF001BF3EF_437076.jpg

000027_F2B404CFB5665ABF432588BF001BF3EF_180737.jpg

На першым паверсе музея ўсё прысвечана хлебу, сялянскаму побыту і працы ў полі. Тут сабраны плуг, ступы, дзяжа для хлебнай закваскі, сярпы, косы, гліняныя гаршкі, у тым ліку здвоеныя, у якіх на полі насілі абед для касцоў і жнеяў, і многае іншае. Усяго і не пералічыць. І яшчэ ў калекцыі музея можна ўбачыць старажытны «млын»: ступу ў выглядзе вялікага каменя з выемкай і круглым «песцікам» — каменем, якім у старажытнасці пераціралі збожжа. Яе знайшлі пры раскопках у Оршы, і яна заняла сваё пачэснае месца сярод аўтэнтычных экспанатаў у пастаяннай «хлебнай» выставе музея.

Ірына Смірнова расказала таксама аб традыцыях і павер’ях, звязаных з самай галоўнай стравай любога славянскага стала і яе вырабам. Напрыклад, хлебную дзяжу ніколі нельга было разлучаць з рыдлёўкай, прызначанай выключна для замешвання цеста. І нават калі інструмент для замешвання прыходзіў у непрыдатнасць, а яму на замену куплялі ці рабілі новы, то папярэдніцу пакідалі побач, каб энергетыка перацякла ў навабранца. А вось ступу для збожжа з песцікам нельга было пакідаць на ноч разам, пры гэтым ступу трэба было захінаць ручніком, каб туды не пракраўся злы дух.

000027_F2B404CFB5665ABF432588BF001BF3EF_656595.jpg

Легендамі і былінамі аброс і сам будынак млына, які даўней лічылі месцам пасялення нячыстай сілы. Аднойчы бацька з сынам, якія працавалі тут, затрымаліся пасля працоўнага дня і разам адправіліся праз мост, што побач, дадому. Нечакана яны пачулі жаласны жаночы голас. Паглядзеўшы пад мост, яны ўбачылі цудоўную дзяўчыну, якая клікала на дапамогу. Малады работнік млына ўжо хацеў быў кінуцца ўніз на выратаванне, але бацька яго ўтрымаў, перахрысціў — і панна раптам выпарылася. Яшчэ побач з ранейшым млыном у канцы XIX стагоддзя вядомы ў Оршы ліхтаршчык падчас сваёй вячэрняй працы ўбачыў, як да яго нясецца чорная свіння. Яна стала хістаць ліхтарны слуп і апантана крычаць. Ліхтаршчык быў не з баязліўцаў, ён перахрысціў сябе і свінню, і ашалелая жывёліна знікла. А яшчэ ў сценах старадаўняга млына блукае свой прывід — Белая Дама. Па легендзе, гэта дух гаспадыні млына, якая завяшчала яго свайму пляменніку з умовай, каб той ніколі не звязваў сябе шлюбам. Аднак малады чалавек не выканаў свайго абяцання, абзавёўся сям’ёй, і дух яго цётачкі дагэтуль злуецца на непаслухмянага сваяка. Якраз гэтую легенду ў сваіх містычных экскурсіях выкарыстоўваюць работнікі музея, і наведвальнікі становяцца сведкамі з’яўлення Белай Дамы.

000027_F2B404CFB5665ABF432588BF001BF3EF_244454.jpg

000027_F2B404CFB5665ABF432588BF001BF3EF_985033.jpg

Ёсць у музея і сучасныя гісторыі, у тым ліку рамантычныя. Адна з іх звязана з кашуляй аршанскага строя. Аднойчы ў музей прыйшоў ліст ад дзяўчыны з Санкт-Пецярбурга, якая прасіла даслаць ёй узоры вышыўкі, распаўсюджанай на Аршаншчыне. Яна хацела ўпрыгожыць ёй кашулю для свайго каханага з Оршы. Работнікі музея запрасілі жыхарку паўночнай сталіцы Расіі на экскурсію, і тая не проста змагла ўбачыць аршанскую вышыўку, але і даведалася пра асаблівасці мясцовага строя. І вось сёлета ў жніўні ў музей прыйшла закаханая пара, а на хлопцу была апранутая тая самая кашуля. Ірына Смірнова расказала, што ўжо жонка аршанца амаль поўнасцю паўтарыла ўзор, а яе муж нават сфатаграфаваўся по

000027_F2B404CFB5665ABF432588BF001BF3EF_122034.jpg

000027_F2B404CFB5665ABF432588BF001BF3EF_182842.jpg

Гэтыя і іншыя гісторыі работнікі музея расказваюць наведвальнікам ад малога да вялікага. У будынку былога млына, які цудам захаваўся пасля вайны, яшчэ лунае дух даўніны, які падтрымліваюць супрацоўнікі этнаграфічнага музея «Млын».

000027_F2B404CFB5665ABF432588BF001BF3EF_76257.jpg

Фота Аляксандра Хітрова

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Літаратура

У Беларусі хутка з'явіцца кніга ўспамінаў рэпрэсаваных гродзенцаў

У красавіку выйдзе з друку кніга ўспамінаў рэпрэсаваных гарадзенцаў «Ніколі болей», — паведаміў Андрэй Янушкевіч...

valiancina_shauchenka
Тэатр

Па старонках памяці. Гісторыя і традыцыі тэатральнага мастацтва Беларусі

Сёння, 27 сакавіка, у свеце адзначаюць Дзень тэатра. У беларускага тэатральнага мастацтва найбагацейшая гісторыя...

valiancina_shauchenka
Літаратура

Стартуе падкаст «Супердудко»: Наста Грышчук густоўна не пагаджаецца з наяўным

Выйшла пілотная серыя падкасту «Супердудко», — паведамляе «Літрадыё». Крытык Наста Грышчук п’е таматны гозэ і ўспамінае...

valiancina_shauchenka
Краіна

«Увага, стукач!» Беларусы звязаліся з даносчыкамі на пратэстоўцаў 2020-га і знялі фільм

Што можа быць больш сумным і дзікім за даносы беларусаў на іншых беларусаў? У 2020 годзе гэта было нормай, на жаль,...

Апошнія навіны

    Літаратура
    У Беларусі хутка з'явіцца кніга ўспамінаў рэпрэсаваных гродзенцаў
    Тэатр
    Па старонках памяці. Гісторыя і традыцыі тэатральнага мастацтва Беларусі
    Літаратура
    Стартуе падкаст «Супердудко»: Наста Грышчук густоўна не пагаджаецца з наяўным
    Краіна
    «Увага, стукач!» Беларусы звязаліся з даносчыкамі на пратэстоўцаў 2020-га і знялі фільм
    Грамадства
    У Вязынцы вясну гукалі. І нагукалі! Шмат фота
    Мастацтва
    Таша Кацуба. Мяккая зброя
    Гісторыя Літаратура
    Мікалай Гусоўскі і «Песня пра Зубра»
    Гісторыя
    Першая ў старадаўняй Беларусі жанчына-лекар. Лёс і вандроўкі Саламеі Русецкай
    Грамадства Літаратура
    Бяляцкі гаворыць пра нацыянальнае прымірэнне, падымае іншыя дыскусійныя тэмы не пад прымусам, а з-за сваёй інтэлектуальнай смеласці
    Грамадства «Музыка»
    Музыку Фёдара Чаранкова арыштавалі на 15 сутак
    Каляндар
    Каляндар з 27 сакавіка па 2 красавіка. Што святкуем? Па чым сумуем?
    Мастацтва Беларусы свету
    Выстава пад знакам Пагоні ў Нью-Ёрку
    Замежжа
    Гайд па беларускай Вільні: усё, што трэба мігрантам з Беларусі
    Грамадства
    Упершыню ў беларускага горада з’явіліся свае духі. Гэта Брэст
    Культура
    Песням-вяснякам навучаць усіх жадаючых у Веткаўскім музеі стараверстваў і беларускіх традыцый

Афіша

  • 28.03

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Прэзентацыя беларускага перакладу «Дзьмухаўцовага віна» Рэя Брэдберы у Мінску

  • 28.03 — 22.04Выстава ткацкіх працаў у Мінску
  • 28.03 — 30.03Экспазіцыя да 100-годдзя з дня нараджэння Алены Васілевіч у Мінску
  • 28.03 — 31.03Выстава, прысвечаная мастаку кіно Яўгену Ганкіну, у Мінску
  • 28.03 — 31.03«У краіне мар». Выстава, прысвечаная Канстанцыі Буйло, у Мінску
  • 28.03 — 30.04Выстава «Ян Вермеер» у Мінску
  • 28.03 — 02.04Выстава Усевалада Швайбы і Тамары Дзяменцьевай «Узы меж нами» ў Гродне
  • 28.03 — 30.04 «Партрэт часу»: калекцыя жывапісу Белгазпрамбанка ў Магілёве

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • Як, дзе і калі беларусы свету будуць адзначаць Дзень Волі
    • Ва Украіне з’явіўся сайт пра тое, чаму ў Беларусі ўсё так і беларусы такія
    • Адкуль мы ўзяліся: 7 кніг пра нашу гісторыю
    • Міты Другой Сусьветнай вайны. Да дня спаленьня Хатыні
    • Што вядома пра серыял пра Уладзіміра Мулявіна «За паўгадзіны да вясны», трэйлер якога з’явіўся ў сеціве?
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип