Рэйтынг — рэч суб’ектыўная і далёка не заўсёды галоўная. А часам нават шкодная. Таму мы вырашылі не рабіць тэатральнага рэйтынгу, а сабраць для вас цёплыя ўспаміны аб некалькіх вельмі разнастайных і яскравых тэатральных падзеях сыходзячага года.
«Канец паўкабана», рэж. Юры Дзівакоў
Глыбока-філасафічны артхаўс у выкананні двух актораў (Аляксей Сапрыкін, Мікалай Стонька) дзякуючы выразнасці абранага перфарматыўнага і сцэнаграфічнага падыходу стварае ўражанне, што насамрэч усіх і ўсяго на сцэне даволі шмат.
Сцэна са спектакля «Канец паўкабана» (рэж. Юры Дзівакоў). Фота: Аляксандр Валодзін
Назіранне за спецыфічным эксперыментальным рэжысёрскім (Юры Дзівакоў) і харэаграфічным (Паўліна Пракапюк) увасабленнем складанага метафізічнага эсэ Гельмута Кайзара выклікае ў гледача дрыжыкі па целе і пагружае ў свет вельмі далёкі і падсвядомы.
«Святло ў цемры», рэж. Андрэй Саўчанка
Сцэнічна-паэтычнае апавяданне ў выкананні трупы «Тутэйшыя» прысвечана трагічнай падзеі, якая адбылася ў ноч з 29 на 30 кастрычніка 1937 года — «Ночы расстраляных паэтаў», калі НКВД было забіта каля 130 прадстаўнікоў беларускай інтэлігенцыі.
Сцэна са спектакля «Святло ў цемры» (рэж. Андрэй Саўчанка). Фота: Bartek Warzecha
Спектакль прываблівае шматлікасцю тэмаў і вобразаў, прыдуманых і скампіляваных рэжысёрам Андрэем Саўчанкам разам з удзельнікамі пастаноўкі. Атмасферная напружанасць музыкі (Эрык Арлоў-Шымкус) і псіхалагічны ціск некаторых элементаў сцэнаграфіі (Юры Дзівакоў) адчыняюць дзверы ў душы людзей, якія хоць і загінулі за свае ідэі, але працягваюць жыць у сваіх неўміручых творах дзякуючы нашай павазе і памяці.
«Плошча Перамогі», рэж. Аляксандр Гарцуеў
Адаптацыя аднайменнага рамана Альгерда Бахарэвіча на тэму «ўлады і нацыі, цаны слова і славы» цікавіць сваёй мінімалістычнай сцэнаграфіяй і адначасова вялікай колькасцю задзейнічаных артыстаў.
Сцэна са спектакля «Плошча Перамогі» (рэж. Аляксандр Гарцуеў). Фота: Аляксандр Валодзін
«Лес» з масоўкі парадаксальна (на карысць спектакля) атрымоўваецца вельмі разнастайным і эмацыйным, а выканаўчы стыль перадусім галоўнага героя (Мікалай Стонька) нават дазваляе ўбачыць персанажа Бахарэвіча з крыху іншага, псіхалагічна глыбейшага ракурсу. Адметна, што рэжысёр Аляксандр Гарцуеў выкарыстаў у сваёй пастаноўцы ўласныя сюжэтныя рашэнні, якіх не знайсці ў арыгінальнай кнізе, што дадае спектаклю неабходны падзейны накал.
«Дзікае паляванне караля Стаха», рэж. Мікалай Халезін, Наталля Каляда
Адна з самых гучных беларускіх прэм’ер 2023 года, якая адбылася на сцэне лонданскага тэатра Barbican.
Сцэна з оперы «Дзікае паляванне караля Стаха» (рэж. Мікалай Халезін, Наталля Каляда). Крыніца: Фэйсбук Мікалая Халезіна
Артысты Беларускага свабоднага тэатра пад кіраўніцтвам Мікалая Халезіна і Наталлі Каляды ўдыхнулі новае жыццё ў легендарны раман Уладзіміра Караткевіча — якому, дарэчы, не было занадта лёгка дагадзіць з адаптацыяй ягоных твораў.
Цяжка сказаць, ці ацаніў бы Уладзімір Сямёнавіч сцэнічнае бачанне каманды Беларускага свабоднага тэатра, але сінтэз чулліва-кранальнага акторскага выканання і арыгінальнага сцэнаграфічнага вырашэння, безумоўна, вартыя прагляду гэтай оперы.
«Камедыя Юдзіфі», рэж. Павел Пасіні
Гіпнатызуючая дзея паводле п’есы Сяргея Кавалёва прадстаўляе гледачу даволі незвычайную для купалаўскіх артыстаў эстэтыку, і, здаецца, абсалютна нармальную — для польскага рэжысёра Паўла Пасіні. Зіхатлівая і адважная, гэтая метафізычна-крывавая перфарматыўная бездань з глыбокім актуальным сэнсам суправаджаецца жывым і даволі размытым музычным фонам у выкананні рэжысёра і яго калегі Марціна Судзіньскага.
Сцэна са спектакля «Камедыя Юдзіфі» (рэж. Павел Пасіні). Фота: Maciej Rukasz
Ідэальная імпрэза для сапраўдных тэатральных гурманаў, дзе Аляксандр Гарцуеў упершыню грае адной толькі галавой, а Зоя Белахвосцік апранутая ў касцюм, фотаздымкі з якім блакуе нават Фэйсбук.
«Мора Хрысціны», рэж. Андрэй Новік
Даволі цяжкая, але дакладная, «правільная» пастаноўка з пункту гледжання эмацыйна-маральнага, якая цалкам прысвечана тэме беларускіх падзеяў 9-14 жніўня 2020 года. Нягледзячы на вялікую колькасць нецэнзурнай лексікі, адаптацыя п’есы Сяргея Гірыта рэжысёрам Андрэем Новікам па-спартанску адлюстроўвае усю гвалтоўнасць і безвыходнасць сітуацыі з затрыманымі пратэстоўцамі, актывістамі, журналістамі і проста не згоднымі з сучасным рэжымам, якія ў адзін момант робяцца ахвярамі рэпрэсіўнай машыны, а дакладна — аднаго з яе механізмаў, беларускіх РАУСаў.
Сцэна са спектакля «Мора Хрысціны» (рэж. Андрэй Новік). Крыніца: Komuna Warszawa
Спектакль распавядае жорсткую праўду аб тых зверствах і катаваннях, якія трываюць у Беларусі і па сённяшні дзень.
«Выйду з лесу, выцягну хрыбет, і ён будзе мне замест мяча», рэж. Паліна Дабравольская
Музычны перформанс паводле аднайменнай п’есы сучаснай беларускай драматургіні пад псеўданімам NoName67 — гэта моцная феміністычная споведзь у рэжысуры Паліны Дабравольскай, якая адгукаецца менавіта сваёй шчырасцю і ўзроўнем выпраменьванай жаночай сілы і энергіі. Паэтычны маніфест, які распавядае пра асабістыя траўмы, разважанні аб сэнсе жыцця, навакольным страху, важнасці сяброўства і падтрымкі, а таксама пра адчуванні гераіні ў кантэксце падзеяў у Беларусі ў 2020 годзе.
Сцэна са спектакля «Выйду з лесу, выцягну хрыбет, і ён будзе мне замест мяча» (рэж. Паліна Дабравольская). Фота: Кацярына Ігнашэвіч
Спектакль цікавы аўтарскай музыкай Кацпер Словік-Дабравольскай, уручную зробленымі элементамі сцэнаграфіі і змешаным акторскім складам, у які ўваходзяць не толькі беларускія акторкі, але таксама польскія і ўкраінскія, што дадае пастаноўцы актуальнага гучання.
«Шэпт», рэж. Раман Падаляка
Сцэнічнае прачытанне дакументальнай кнігі-даследавання Сяргея Лескеця «Шэпт» у форме перфарматыўнай чыткі прыадкрывае гледачу некалькі старонак з доўгага падарожжа аўтара і вядзе ў загадкавы свет традыцыі лекаваннем шэптам і зёлкамі — свет беларускай вясковай магіі. Шматразовае пераўвасабленне ў рознатыповыя вобразы бабуляў-знахарак у выкананні Святланы Анікей выклікае абсалютнае захапленне магчымасцямі акторскага майстэрства.
Сцэна са спектакля «Шэпт» (рэж. Раман Падаляка). Фота: Ксенія Васілеўкіна
Недавымоўленасць таямнічага, нават крыху містычнага рэжысёрскага бачання Рамана Падалякі пакідае шмат пытанняў, якія падахвочваюць не толькі перачытаць твор Сяргея Лескеця, але яшчэ й больш уважліва ўгледзецца ў кожны зроблены ім аўтэнтычны фотаздымак.
«Мой Глеб», рэж. Аляксандр Гарцуеў
Монаспектакль у выкананні Зоі Белахвосцік з’яўляецца, па сутнасці, сапраўдным тэатральна-навуковым даследаваннем.
Сцэна са спектакля «Мой Глеб» (рэж. Аляксандр Гарцуеў). Фота: Malina Łukasiewicz-Stojańska
У ім Народная артыстка Беларусі распавядае вельмі багатую і насычаную гісторыю ўласнай сям’і — тэатральнай дынастыі, якая дзякуючы сваёй крапатлівай працы і таленавітасці фактычна ўвасобілася ў пяці пакаленнях сцэны Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы ў Мінску. Камбінацыя рэдкіх архіўных праекцый, моцных спеваў Зоі Белахвосцік і яе невялічкіх тэатральных эцюдаў на працягу ўсяго монаспектакля запрашае гледача ў госці да легендарнай сям’і і дзеліцца, бадай, самым важным і патаемным — цёплымі асабістымі ўспамінамі.
Наталля Міхаліна Скарынка, budzma.org
