• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • «Музыка»
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Гісторыя за 5 хвілін»
  • «Трызуб і Пагоня»
  • «Разумняты»
  • Вандруем разам
  • Афіша
30.06.2018 | Гісторыя

Віцебскі трамвай: першы электратранспарт у Беларусі

Роўна 120 гадоў таму ў Віцебску ўпершыню пачаў працаваць грамадскі транспарт, які не меў дачынення ні да коней, ні да энергіі пары. Электрычны трамвай. Вельмі рэдкі выпадак, калі ў беларускім горадзе новаўвядзенне з’явілася раней, чым у сталічных Маскве і Пецярбургу. Мінск, дарэчы, таксама абагналі.

Ва ўсёй вялізнай Расійскай імперыі Віцебск стаў пятым горадам з электратранспартам, абагнаць яго паспелі толькі Кіеў, Ніжні Ноўгарад, Екацярынаслаў (цяпер Днепр) і Елісаветград (цяпер Крапіўніцкі). Трамвай вырашылі будаваць, дарэчы, не ад добрага жыцця. Звычайная конна-жалезная дарога цалкам задавальняла гараджан, але, на жаль, пабудаваць яе было не варыянт — віцебскі рэльеф са шматлікімі пагоркамі не даваў магчымасці бедным конікам эфектыўна цягнуць вагончыкі. У выніку ўжо ў 1895 годзе ў віцебскую ўправу пачалі паступаць прапановы па арганізацыі ў горадзе трамвайнага руху. Звычайна такія справы ў Расіі ажыццяўлялі немцы ці бельгійцы, гэтым разам пашанцавала французу: Фернан Гільён узяўся за правядзенне ў горадзе лініі электратранспарту.

Першапачаткова Гільён збіраўся рабіць усё за свае грошы, усе прыбыткі з трамвая таксама класці ў сваю кішэнь, а гораду выплачваць пэўную суму. Без “каралёў трамвая” — бельгійцаў і немцаў — дарэчы, таксама не абышлося, акцыянернае таварыства па арганізацыі трамвайнага руху ў Віцебску было створанае ў 1896 годзе ў Брусэлі, удзельнічала ў ім і нямецкая кампанія па электрыфікацыі.

Будаўніцтва трамвая пачалося вясной 1897 года. Першапачаткова горад будаваўся без уліку нейкіх там трамваяў, таму вуліцы былі занадта вузкімі для пракладання паўнавартаснай двайно1 каляіны. Таму ў асноўным клалі адзінарную.

Трамваям трэба даволі шмат электраэнергіі, таму ў Віцебску была пабудаваная новая электрастанцыя, узводзіліся і іншыя будынкі трамвайнай інфраструктуры. Быў пабудаваны нават спецыяльны мост праз Віцьбу, бо той, які ўжо быў, трамвая вытрымаць б не змог.

Нягледзячы на ​​тое, што навінкай былі задаволеныя не ўсе (трамвай, напрыклад, пазбаўляў вялікай долі заробку рамізнікаў), будаўніцтва не ператварылася ў даўгабуд, і ўжо да 30 чэрвеня 1898 г. (паводле старога стылю — 18 чэрвеня) новы транспарт быў гатовы да адкрыцця. На ўрачыстую цырымонію сабраліся ўсе знакамітыя людзі горада, і трамвай быў пушчаны. Першы рэйс адправіўся ад трамвайнага дэпо (цяпер на вуліцы Фрунзе) да Дзвінскага моста праз вуліцу Замкавую і назад у дэпо. Зразумела, пасажыры былі ў захапленні (іх можна зразумець, яны ж не рамізнікі).

Для пачатку ў Віцебску пусцілі дзве трамвайныя лініі — ад Задуноўской плошчы (цяпер яе не існуе, гэта частка вуліцы Фрунзе) да цяперашняй вуліцы Касманаўтаў і ад Смаленскай плошчы (тады Коннай) да плошчы Перамогі (тады Магілёўскага рынка). Усяго ў горадзе налічваліся 34 трамвайныя вагоны, з іх 18 маторных. Самі вагоны былі меншыя за сучасныя (напрыклад, у самым масавым вагоне савецкай вытворчасці КТМ-5 — ад 32 да 35 сядзячых месцаў, а ў віцебскіх вагонах канца XIX стагоддзя было ўсяго 20 сядзячых і 12 стаячых). Сядзенні для вагонаважатых не былі прадугледжаныя, працаваць даводзілася стоячы. Затое кіраванне трамваем магло рабіцца з абодвух бакоў вагона — не патрабавалася разваротнага кальца.

Калі ішло будаўніцтва, адной з распаўсюджаных скаргаў праціўнікаў трамвая была тая, што коні рамізнікаў будуць баяцца вагонаў і “скакаць з мастоў у раку”. Да такога не дайшло, але без эксцэсаў таксама не абышлося. Так, трамвая спалохаўся конь, які вёз экіпаж не з кімсьці там, а з самім губернатарам Уладзімірам Левашовым: у выніку карэта перакулілася, а сам Левашоў цудам пазбег цяжкіх траўмаў.

З часам жыхары Віцебска прывыкалі да цуда-транспарту, з’яўляліся новыя правілы, і трамвай рабіўся неад’емнай часткай горада.

Атрымлівалі кандуктары і вагонаважатыя за сваю цяжкую працу, дарэчы, параўнальна нядрэнна — ад 18 да 25 рублёў (праца самых кваліфікаваных рабочых найлепшых расійскіх заводаў ацэньвалася прыкладна ў 60 рублёў).

Дарэчы, трамвай падштурхнуў у Віцебску прагрэс не толькі ў плане транспарту. Неўзабаве за з’яўленнем трамвайнай лініі ў горадзе пачало распаўсюджвацца і электрычнае асвятленне.

Дарэчы, вытворчасці ўласных трамвайных вагонаў Расійская імперыя так і не асвоіла. Абсалютна ўсе вагоны былі завезеныя з-за мяжы. У гады Першай сусветнай вайны Расія аказалася фактычна ў эканамічнай блакадзе (увозіць грузы можна было толькі праз Архангельск і Уладзівасток, і трамвайныя вагоны былі відавочна не ў прыярытэце сярод таго, што везлі краіну ў стане вайны). Таму пачаўся хуткі знос вагонаў. Дарэчы, для вайны трамвай таксама рабіў што мог — пасля пачатку ваенных дзеянняў цану квіткоў павысілі на суму ваеннага збору — так званую “трамвайную капейку”, якая ішла на патрэбы фронту.

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 года віцебскі трамвай стаў ўласнасцю дзяржавы, апошні дырэктар трамвайнага дэпо Лазар Вішняк збег.

Некаторыя урбаністы ў наш час сцвярджаюць, што эканамічны стан горада можна наўпрост пралічыць па стане грамадскага транспарту ў ім. Горад, дзе справы ідуць дрэнна, стараецца, як правіла, пазбавіцца гэтай досыць затратнай сістэмы, а горад, дзе ўсё зусім дрэнна, застаецца, як сцвярджаюць, з аднымі маршруткамі. Паводле гэтай логікі, у Віцебску, дзе да гэтага часу ходзіць трамвай, усё пакуль нармальна.

 

Дзяніс Буркоўскі

Тэгі: Віцебск

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
«Музыка»

Гурт «Закон гука» прэзентуе новы альбом «Elemienty»

Пра канцэпт альбома «Elemienty», выбар назвы і каму проста неабходна паслухаць гэты рэліз распавядае гурт «Закон гука», піша...

valiancina_shauchenka
Культура Грамадства Тэатр

Створаны сайт памяці Аляксея Стрэльнікава

Тэатральны крытык, рэжысёр, культурны дзеяч трагічна загінуў 18 снежня мінулага году ў Беларусі. 5 лютага Аляксею...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Медыяменеджару Канстанціну Залатых прад’явілі абвінавачванне, ён у чаканні суда

31 студзеня, пасля больш чым васьмі месяцаў знаходжання за кратамі, нарэшце выслухаў сутнасць абвінавачванняў на свой...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Арыштаваны старэйшына баптысцкай царквы «Новая Зямля» Андрэй Мамойка

Пра гэта паведамляе «Хрысціянская візія». Затрымалі таксама яго жонку Веру Мамойка. Прычынай для арышту, верагодна,...

Апошнія навіны

    «Музыка»
    Гурт «Закон гука» прэзентуе новы альбом «Elemienty»
    Культура Грамадства Тэатр
    Створаны сайт памяці Аляксея Стрэльнікава
    Грамадства
    Медыяменеджару Канстанціну Залатых прад’явілі абвінавачванне, ён у чаканні суда
    Грамадства
    Арыштаваны старэйшына баптысцкай царквы «Новая Зямля» Андрэй Мамойка
    «Музыка»
    Выйшаў міні-альбом гурта «Nürnberg» «Ahida»
    Кіно
    Створаная Беларуская незалежная кінаакадэмія. Яе абвесцяць на Берлінскім міжнародным кінафестывалі
    Грамадства Мастацтва
    «Штучны інтэлект: мастак ці машына?» Выстава, дзе ўсе прадстаўленыя работы створаны штучным інтэлектам
    Грамадства
    Смог у Тбілісі і пах гару ў Вільні: высвятляем з экспертам, якім паветрам дыхаюць беларусы замежжа
    Грамадства
    Святар Слуцкай епархіі перамог у міжнародных музычных конкурсах
    Грамадства
    «Умею даіць карову, пячы пірагі, ткаць». Малады чалавек знайшоў сябе ў глыбінцы і робіць яе прывабнай для турыстаў
    Грамадства «Музыка»
    «Huki Bi-sajda» (фрагмент). Музыка-эксперыментатар Ягор Забелаў выклаў у сеціва ўрывак з новага сольнага альбому
    Літаратура
    «Калі мы звяры, нас можна надрэсіраваць жыць па-чалавечы». Наста Кудасава — пра эміграцыю, новыя кнігі і любоў
    Грамадства Літаратура
    Пераклад кнігі Максіма Знака «Зэкамерон» атрымаў прэмію англійскага PEN-цэнтра
    Літаратура
    Літаратурная відэагутарка «Кантэкст» з пісьменніцай і літаратуразнаўцай Алай Петрушкевіч
    Грамадства
    Абвешчаны конкурс у падтрымку беларускай культуры. Творцы могуць атрымаць да 60 000 еўра на праект

Афіша

  • 10.02 — 12.02

    Паэтычны фестываль «Вершы на асфальце» імя Міхася Стральцова ў Вільні

  • 02.02 — 22.04Выстава ткацкіх працаў у Мінску
  • 02.02 — 05.02Выстава Наталлі Разуменка ў Мінску
  • 02.02 — 30.03Экспазіцыя да 100-годдзя з дня нараджэння Алены Васілевіч у Мінску
  • 02.02 — 26.02Выстава айца Сяргея Сурыновіча «Птушыны вянок» ў Віцебску
  • 02.02 — 27.02Зімовая выстава ў Мінску
  • 02.02 — 26.02«Самародак з Рагачова». Выстава Анатоля Каплана ў Гомелі
  • 02.02 — 28.02Выстава выцінанкі «Зімовыя цуды» ў Маладзечне

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • Гурт NaviBand выпусціў новы сінгл з украінскай спявачкай Tayanna. Паслухайце, як нашы мовы гучаць разам
    • «Цяпер у мяне ёсць месца, дзе я магу быць шчырай і не думаць пра тое, каб выжыць»: актрыса Святлана Зелянкоўская адкрыла ў Варшаве тэатр-студыю
    • «Застаецца толькі спадзявацца, што мы ўсе яшчэ зайграем разам». Музыка Аляксандр Казакевіч пра вымушаны пераезд і пра тое, як граць адначасова ў чатырох гуртах
    • Каго хаваў пад маскамі сваіх герояў Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч?
    • Лявон Вольскі: Прадаць гітару ды ўладкавацца грузчыкам у гіпермаркет – калі дазволяць
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип