Полацк сёлета адзначае 1160-годдзе. Адмыслова да гэтай даты мы сабралі для вас невялікі гайд. Выбраць было складана: бо ў горадзе столькі славутасцяў, што за адны выхадныя не паглядзіш, піша «Sputnik Беларусь».

Але калі ў вас ёсць 1-2 дні на шпацыр па найстаражытным беларускім горадзе, то лавіце спіс must see месцаў, якія павінен убачыць кожны.

Сафійскі сабор

Першым у спісе абавязковых да прагляду месцаў ва ўсіх турыстаў значыцца Сафійскі сабор. Месца па-сапраўднаму ўнікальнае: гэта першы мураваны храм, пабудаваны ў Беларусі.

У Полацку Сафія з’яўляецца пасля аднайменных «старэйшых сясцёр» у Кіеве і Ноўгарадзе — у XI стагоддзі. Пабудаваны храм па ўзоры сабора ў Канстанцінопалі. Да нашых дзён дайшлі фрагменты першага мура таго часу (іх можна ўбачыць, калі спусціцца ў падзямелле-крыпту) і фрэскавыя роспісы.

А якая неверагодная акустыка! Кожную нядзелю ў канцэртнай зале Сафійскага сабора можна паслухаць арган, тут рэгулярна праходзяць канцэрты старажытнай і сучаснай камернай музыкі. 

Валун, які выконвае жаданні

Палюбаваўшыся маляўнічымі краявідамі ў наваколлях сабора (а ён жа размяшчаецца на беразе Заходняй Дзвіны), прама каля храма адшукайце валун XII стагоддзі — Барысаў камень, які цудам захаваўся да нашых дзён.

Яшчэ тры ацалелыя камяні, надпісы на якіх выбіў сам князь Барыс Усяславіч, стаяць у Браслаўскім і Вілейскім раёнах, а таксама ў Маскве. Астатнія ж помнікі эпіграфікі былі знішчаны савецкай уладай.

Гавораць, што Барысаў камень выконвае жаданне. Але рытуал трэба правесці правільна, таму запамінайце: трэба дакрануцца да валуна, загадаць жаданне, тройчы яго абыйсці і верыць, што хутка ўсё выканаецца.

Прагулка па Ніжне-Пакроўскай

Ад Сафійскага сабора абавязкова прагуляйцеся па сапраўднай славутасці горада — вуліцы Ніжне-Пакроўскай (якая, на шчасце, вярнула сваю гістарычную назву і была перайменаваная з вуліцы Леніна). Уключайце аўдыягід і атрымлівайце асалоду ад архітэктуры адной з найстаражытнейшых вуліц Полацка.

Па правай руцэ — маляўнічыя віды на Заходнюю Дзвіну, а з другога боку — помнікі архітэктуры XVII-XIX стагоддзяў. Тут захаваўся будынак былой лютэранскай царквы (вы дакладна не пройдзеце міма: заўважыце: чырвоная цэгла, высокі шпіль — адзіны помнік неаготыкі ў Полацку). Цяпер тут краязнаўчы музей, экспазіцыі якога вельмі хваляць турысты.

Абавязкова зайдзіце ў Музей беларускага кнігадрукавання, які размясціўся ў былых карпусах Полацкага Багалянскага мужчынскага праваслаўнага манастыра XVIII стагоддзя. Тут захоўваюцца ўнікальныя экспанаты — старажытныя пісьмёны і кнігі, статуты ВКЛ, рэканструяваная друкарня XVII-XVIII стагоддзяў. Бярыце экскурсію — яе праводзяць на беларускай мове і расказваюць вельмі шмат цікавых фактаў пра кнігадрукаванне.

Па шляху можна зазірнуць у Музей сярэднявечнага рыцарства — экскурсіі, дапоўненыя анімацыяй, можна прымерыць рыцарскія даспехі, патрымаць у руках сапраўдную зброю і нават пастраляць з лука ва ўнутраным дворыку.

Першая навучальная ўстанова Беларусі

Непадалёк ад Сафійскага сабора можна ўбачыць будынак былога Іезуіцкага калегіума, заснаванага ў 1580 годзе. Цяпер гэта адзін з карпусоў Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Абавязкова прагуляйцеся па яго дворыках: тут максімальна ўзноўлена атмасфера той эпохі.

А яшчэ ёсць знакаміты полацкі гадзіннік, і кожную гадзіну ён ажывае: пад студэнцкі гімн павітаць мінакоў выходзяць фігуркі знакамітых ураджэнцаў полацкай зямлі.

Самы «беларускі» помнік

Помнік літары «Ў» — самы незвычайны і ўнікальны ў сваім родзе: ні ў адным беларускім горадзе, мабыць, няма больш беларускай славутасці. «У нескладовае» ў Полацку — гэта не толькі эксклюзіўны помнік нашай «мове», але і ўсёй унікальнай своеасаблівасці беларускага народа і культуры.

Цэнтр Еўропы

Непадалёк таксама на праспекце Ф.Скарыны (абавязкова тут прайдзіцеся) геаграфічны цэнтр Еўропы адзначаны адпаведным помнікам. Праўда, Полацак — не зусім дакладная кропка, самы «цэнтральны цэнтр» знаходзіцца ў 60 кіламетрах ад самога помніка, на возеры Шо.

А яшчэ можна купіць сертыфікат, які пацвярджае, што ты пабываў у самым цэнтры Еўропы — у помніка ёсць спіс адрасоў, дзе такое пасведчанне прадаюць.

Горад мастоў

Полацак стаіць на трох рэках, таму нядзіўна, што тут столькі мастоў. Самы вядомы — мост Чырвоны праз Палату. Але назва ў яго звязана са страшнымі падзеямі: падчас баёў у Айчынную вайну 1812 года ён быў поўнасцю заліты крывёй. Менавіта праз гэты мост расійскія войскі прыйшлі ў Полацак, каб вызваліць яго ад французаў.

Але больш за ўсё ў турыстаў выклікае цікавасць падвесны пешаходны мост праз гэтую ж раку, які пасля рамонту мае зусім іншы выгляд. У народзе яго нават завуць «мостам пацалункаў» і бо нездарма: атмасфера і выгляды тут сапраўды спрыяюць рамантычным настроям.

У гараджан, дарэчы, ёсць традыцыя: маладыя павінны аб’ехаць пяць галоўных мастоў горада, не праехаўшы па адным і тым жа двойчы — і будзе вам шчасце!

Галоўная святыня

Абавязкова наведайце і Спаса-Еўфрасіннеўскі манастыр — найстаражытнейшы ў Беларусі помнік праваслаўя, дзе захаваліся ўнікальныя фрэскі з часоў яго заснавання ў XII стагоддзі. У старажытнай царкве Спаса на тэрыторыі манастыра знаходзяцца мошчы прападобнай Еўфрасінні.

Менавіта тут захоўвалася галоўная беларуская рэліквія, на жаль, страчаная ў гады Вялікай Айчыннай вайны — крыж Еўфрасінні Полацкай, падораны манастыру ў 1161 годзе.

Рушнікі і вышыванкі

Дарэчы, тым, у каго плануецца вяселле, ёсць нагода зазірнуць яшчэ і ў Музей традыцыйнага ручнога ткацтва Паазер’я. Тут гатовы правесці аўтэнтычны абрад, які дапаможа маладой сям’і здабыць дабрабыт і шчасце.