Да дня народзінаў Каліноўскага, 2 лютага, вальс Кацярыны Ваданосавай «1863» ўвасобіўся ў шчымлівую відэагісторыю. Яна — пра людзей, якія змагаліся за волю. Тады мужчыны сыходзілі са зброяй у лясы. Жанчыны — апраналі жалобу ў знак пратэсту. Сёння гісторыя паўтараецца. На яве і на экране. Для канала «Тётя Ира разрешила» удзельнікі здымак кліпа расказалі, чаму гісторыя даўжынёй у 160 гадоў у 2023-м адчуваецца, як асабістая.

Кацярына Ваданосава і Васіль Шэры ў вобразах герояў 1863-га

Сюжэт стары, як само жыццё 

«Гэта не канкрэтны гістарычны момант, а больш настрой, — кажа аўтарка музыкі і выканаўца жаночай ролі ў кліпе Кацярына Ваданосава. — Настрой паўстанца, які сыходзіць і настрой жанчыны, што застаецца змагацца так, як можа».

«Сюжэт гісторыі стары, як само Жыццё», — кажа пра кліп выканаўца ролі паўстанца Васіль Шэры. — Змаганне за Волю. Змаганне тымі сіламі, якія ёсьць у наяўнасьці тут і цяпер: хто можа — змагаецца зброяй, хто можа — [іншай] дзеяй.

Тут ёсць спалучэнне мужчынскае і жаночае моцы: ён ідзе на вайну, яна нясе звышмэту. Ён пераўтвараецца ў Памяць, яна — ў Ідэю».

Кацярына Ваданосава і Васіль Шэры на здымках кліпа да вальса «1863»

Наш час цешыць і страшыць. Як і час паўстанцаў

Кацярына расказала, што мелодыя вальса нарадзілася ўжо даўно. Але адшліфавалі і давялі яе да сённяшняга выгляду падзеі нядаўняга мінулага. «Зараз мы пражываем вельмі бліжкія эмоцыі і падзеі, як людзі, што жылі тады».

«Для мяне час вельмі цыклічны. — разважае Кацярына. — Я ўспрымаю яго не як людзі зараз, а можа, як старажытныя грэкі ўспрымалі. Усё паўтараецца. Што было тады, тое мы маем і зараз. Людзі сыходзяць на вайну — і тады сыходзілі. Паўставалі — і зараз паўстаюць. Мы жывем у вельмі выбітны час. Час, пра які будуць стварацца песні і вершы. Які будзе натхняць і адначасова пужаць нашых нашчадкаў. Гэта і цешыць, і вельмі страшыць».

Жанчына ў чорным і герой, што сыходзіць

«Для мяне вельмі блізкая і шчымлівая тэма жанчыны часоў паўстання, — тлумачыць Кацярына. — Яшчэ да паўстання яны мелі свой супраціў. Жанчыны апраналіся ў жалобу і нават мелі адмысловую «чорную» біжутэрыю. Такім чынам яны паказвалі сваю нязгоду з палітыкай Расійскай имперыі. Пасля паразы паўстання, калі жандары сустракалі на вуліцы жанчыну ў чорным, яны мелі права запатрабаваць даведку, ці насамрэч у яе памёр нехта са сваякоў. Калі такой даведкі не было, ёй пагражаў штраф, альбо нават высылка ці канфіскацыя маёмасці.

Мне хацелася паказаць той вобраз «чорнай» жанчыны, жанчыны ў жалобе, якая праважае героя. А ён сыходзіць у зіму, у холад. Што чакала гэтых людзей?.. Гэта так страшна і так цяжка».

«Мой персанаж — паўстанец, — расказвае Васіль Шэры. — Ускосна можна зразумець, што ён з незаможнае шляхты. [У момант развітання] ён разумее ўжо, што Перамога адбудзецца не заўтра і нават не ў наступным годзе. І ён ідзе наперад, бо мэта яго вышэй за валоданне фальваркам і прывілеі, вышэй за ціхую ўтульнасьць існавання, вышэй за асабістае жыццё».

Васіль Шэры на здымках кліпа да вальса «1863»

Іграць паўстанца, па словах Васіля, было вельмі натуральна: «Безумоўна, я трансляваў свой уласны досьвед. У гэтай «ролі» я ўжо шмат год, толькі ўлічваючы сучасныя гістарычныя ўмовы... У падрабязнасьці не буду паглыбляцца — хто мае ведаць, той ведае... А як у гэтай «скуры»? Можна сказаць, я не вылазіў са сваёй».

Дуб, які памятае паўстанне 

Месца для здымак кліпа таксама выбралі невыпадкова. Дрэва ў сюжэце мае ўласнае імя. Гэта 450-гадовы Дуб Дунін.

«Ён бачыў і бітвы Паўстання 1863-64 гадоў, і развітані паўстанцаў з роднымі, — кажа Васіль. — Падляшша ў тыя часы адносілася да Гарадзенскага ваяводства і было ледзьве не цэнтрам канцэнтрацыі супрацьстаяння з імперскімі сіламі».

Героі кліпа пад дубам Дунін, дрэвам Еўропы-2022 года

«Гэта месца я вельмі люблю і лічу яго адным з самых маляўнічых і прыгожых месцаў Падляшша, — расказвае Кацярына. — Гэта дуб, названы ў гонар Дуніна-Марцінкевіча. У 2022-ім ён прызнаны дрэвам года ў Еўропе».

Для сябе і ў падарунак Каліноўскаму

«Я не ведаю, што з гэтага атрымаецца», — кажа Кацярына. Ідэя зняць «тэлефонавідэа» нарадзілася спантанна, падчас адной з сустрэч з сябрамі. Кацярына расказала ім пра жаданне зрабіць падарунак Каліноўскаму і сябры прапанавалі дапамагчы ў здымках.

Героіка і нават рамантызм музыкі і відэасюжэта, меркаваннем Кацярыны, далёкія ад эскапізму ці сыходу ад сучасных праблемаў.

«У гэтым відэа я хацела паказаць адчуванне годнасці і светлага, незабруджанага патрыятызму. Гэта абсалютна нармальна і натуральна. Я буду вельмі усцешана, калі нехта адчуе падобныя са мной думкі і эмоцыі».

Васіль Шэры на здымках

«Каб помнілі і рабілі высновы», — так тлумачыць ідэю кліпа і сваю матывацыю паўдзельнічаць у яго стварэнні Васіль. — Каб узнялі голавы і дакрануліся да Годнасьці. Каб ведалі Былое і пераасэнсоўваючы яго, стваралі Будучыню».

«Гэта [відэа] для мяне і для тых, хто са мной на адной хвалі, — кажа Кацярына. — Для тых, хто ведае, што у Каліноўскага дзень народзінаў 2 лютага. Хто адзначаў угодкі паўстання. Для тых, каму гэта важна і хто адчувае падобным са мной чынам».

Кацярына Ваданосава і Васіль Шэры на здымках кліпа «1863»