• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram Tiktok www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Музыка
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • Гісторыя за 5 хвілін
  • Трызуб і Пагоня
  • Разумняты
  • Вандруем разам
  • Афіша
12.01.2017 | У краіне Культура

Вяртанне культурных традыцый

Традыцыі беларускай батлейкі адраджаюць у магілёўскім музеі імя Масленікава.

Будынак музея імя Масленікава ў Магілёве.

Некалі батлейка была вельмі распаўсюджаным відам народнага мастацтва, фактычна – своеасаблівым тагачасным тэлевізарам. У вандроўных батлейках пад час кірмашоў, у асноўным у перыяд калядных святаў, просты люд мог паглядзець і кананічныя біблейскія  сюжэты, і невялічкія інтэрмедыі з жыцця месцічаў.

Адзін з асноўных сюжэтаў  - пра нараджэнне Хрыста. З гэтага і пайшла сама назва "батлейка" - ад назвы горада Бетліем (Вефліем)  і з  гісторыі  пра цара Ірада.

 

Зачастую некаторыя сюжэты ствараліся заезджымі артыстамі-батлейшчыкамі проста ў выніку назірання за жывым жыццём гараджан, сялян, нават шляхты, ці па слядах нейкіх мясцовых гісторый. І традыцыя гэта прыжылася на нашых землях прыкладна з сямнаццатага стагоддзя, калі гэткі перасоўны лялечны міні-тэатр прывезлі сюды езуіты. Нешта падобнае было ва Украіне і нават далей на ўсход – у Расіі, там гэта называлася “верцеп”, але ў Расіі не атрымала такой папулярнасці, як у нас.

 

Сама батлейка і асноўныя персанажы, якія дэманструе адна з удзельніц тэатра Вольга Гаўруцікава.

Сама батлейка і асноўныя персанажы, якія дэманструе адна з удзельніц тэатра Вольга Гаўруцікава.

Магілёўскую батлейку,  сам яе выгляд і лялечных персанажаў, аднавілі на ўзор самай сапраўднай аўтэнтычнай батлейкі з нашых краёў, якая знаходзіцца ў сховішчах расейскага музею этнаграфіі ў Пецярбургу. Захаваліся і некаторыя тэксты старадаўніх пастановак.

 

Чорт - адзін з галоўных "герояў", які прысутнічае шмат у якіх дзействах. "Чамусці бальшыні гледачоў падабаецца Чорт, і дарослым і дзецям. Але зараз і дзеткі такія, што ўсё ведаюць, і пра чорта і пра прывідаў. І хоць быццам чорт даволі страшны, ніхто дужа не пужаецца, нават самыя маленькія" - распавяла  пра гэты персанаж намесніца дырэктара па навуковай працы музэю і адначасова кіраўнік тэатру-батлейкі Святлана Строгіна.

 

Царыца Екацярына ІІ зроблена ўжо ў нашыя дні для новай пастаноўкі тэатра.

 

І ўжо на пачатку двухтысячных гадоў адноўленая батлейка ў якасці экспаната выставы “Захаваная спадчына” з’явілася ў музеі Масленікава. Спачатку тут зрэдку ладзілі паказы пастановак батлейкі, хутчэй у якасці музейнай інтэрактыўнай экспазіцыі. Але з часам гэта станавілася часцей, супрацоўнікі музея нават арганізавалі тэатр-батлейку з назвай “Шчодра”. А некалькі год таму зладзілі ў сваім музеі першы міжнародны фестываль батлейкі, які доўжыўся на працягу цэлага месяца ў калядны перыяд са снежня па студзень. Калектыў не толькі паказвае сваю батлейку ў сценах музея, але і  наведвае са спектаклямі дзіцячыя дамы, іншыя дзіцячыя ўстановы. Зараз “Шчодра” гатуецца прыняць удзел ужо ў трэцім міжнародным батлеечным фестывалі “Нябёсы”, які пройдзе ў Мінску з 12 па 15 студзеня.

 

А ў аўторак 10 студзеня адбыўся першы ў гэтым годзе паказ батлейкі ў самім музеі Масленікава. Арганізацыйна-інфармацыйную  падтрымку падзее аказала магілёўская суполка Таварыства беларускай мовы імя Скарыны.

 

Перад спектаклем некалькі словаў пра сёняшнюю падзею і пра гісторыю батлейкі  сказаў Алег Дзьячкоў - старшыня магілёўскага ТБМ і дасведчаны краязнаўца.

Гледачы пабачылі некалькі сюжэтаў, у першую чаргу самы традыцыйны, біблейскі сюжэт пра цара Ірада, які загадаў знішчыць усіх немаўлят у сваёй краіне, калі даведаўся пра нараджэнне Хрыста. Некаторыя з міні-спектакляў былі і з часоў не такога далёкага мінулага. Так, адзін з сюжэтаў распавядаў пра лекара-шарлатана, які мог лячыць “панскія” хваробы, а другі – пра жыццё сямейкі мясцовых габрэяў. Была паказана і зусім новая сцэнка, прыдуманая ўжо самімі ўдзельнікамі “Шчодры”. Гэта інтэрмедыя, пастаўленая на рамантычна-гістарычны сюжэт, з вялікай доляй іроніі і гумару пра царыцу Екацярыну Другую і яе фаварыта генерала Зорыча.

 

103

І дзеткі і дарослыя з захапленнем паглядзелі прадстаўленне, бо, што ні кажы, а жывое дзейства заўсёды цікавей за любы тэлевізар.

“Калі мы будзем ведаць нашу гісторыю, нашы традыцыі, у нас будзе і будучыня. Для нас цікава адрадзіць магілёўскую батлеечную традыцыю, бо ў яе рэперетуары былі большай часткай інтэрмедыі, якія прыдумляліся і ставіліся менавіта ў нашых мястэчках, на Магілёўшчыне, і на падставе сапраўдных падзей і персанажаў” – пракаментавала ідэю стварэння тэатра ягоны арганізатар і кіраўнік Святлана Строгіна.

 

Старшыня магілёўскага ТБМ Алег Дзьячкоў  і намесніца дырэктара  музэя  па навуковай працы Святлана Строгіна.

 

“Раней батлейка была вельмі распаўсюджана, асабліва сярод простага люду. А зараз мы на такой стадыі нашай культуры, што для многіх гэта навіна і экзотыка, нехта ўпершыню пра батлейку сёння пачуў і гэта пабачыў. Такі заняпад нацыянальнай культуры, не толькі батлеечнай, быў звязаны  з дэнацыяналізацыяй, з вынішчэннем нацыянальнай эліты, усяго пласту носьбітаў нацыянальнай культуры пасля трыццатых гадоў мінулага стагоддзя. Але апошнім часам мы зноў назіраем адраджэнне” – выказаў свае думкі і назіранні на прыканцы сустрэчы Алег Дзьячкоў.

110106
Пасля прадстаўлення ўсе цікаўныя маглі яшчэ і паразглядаць персанажаў, нават  патрымаць у руках, ва ўсіх падрабязнасцях павывучалі саму батлейку ды паразмаўлялі з акторамі.  Хто ведае, можа нехта ў будучым надумае зладзіць і свой гэткі міні-тэатр.

Алесь Сабалеўскі. Фота аўтара, 6tv.by

Тэгі: Магілёў

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства Забавы

Тэст для вандроўнікаў: пазнай мясціны, дзе нарадзіліся ці жылі нашыя славутыя землякі

Як добра вы ведаеце мясціны, дзе нарадзіліся і жылі знакамітыя беларусы? Давайце праверым!  Прапануем прайсці...

valiancina_shauchenka
Мастацтва

З’явілася галерэя рэпрэсаванага беларускага мастацтва. Карціны можна замовіць з дастаўкай па ўсім свеце

Анлайн-каталог карцін рэпрэсаваных мастакоў стварылі ў «Доме творцаў». Вось ужо больш як год гэты праект Сержука...

valiancina_shauchenka
Грамадства Гісторыя

На раскопках пад Мінскам знайшлі манету, якой 1250 гадоў

Арабскі срэбны дырхем, якому 1250 гадоў, знойдзены падчас раскопак на месцы старога Менска. Пра цікавую знаходку...

valiancina_shauchenka
Гісторыя

Святы Губерт яшчэ не перамог чырвоную зорку. Але ў рэшце рэшт дабро перамагае

Адэпты «русского мира» накінуліся на святога Губерта — нябеснага заступніка Гародні і галоўны сімвал яе еўрапейскасці....

Апошнія навіны

    Грамадства Забавы
    Тэст для вандроўнікаў: пазнай мясціны, дзе нарадзіліся ці жылі нашыя славутыя землякі
    Мастацтва
    З’явілася галерэя рэпрэсаванага беларускага мастацтва. Карціны можна замовіць з дастаўкай па ўсім свеце
    Грамадства Гісторыя
    На раскопках пад Мінскам знайшлі манету, якой 1250 гадоў
    Гісторыя
    Святы Губерт яшчэ не перамог чырвоную зорку. Але ў рэшце рэшт дабро перамагае
    Гісторыя
    Параза ці перамога? Першы мір Вялікага Княства Літоўскага
    Грамадства
    «Я аддала апошняе на сваю мару». Беларуская мастачка рызыкнула ўсім, што мела, і адкрыла ў Варшаве фотастудыю
    Мастацтва
    Не толькі пісьменнік, але і мастак: у Віцебску пройдзе выстава малюнкаў Васіля Быкава
    Музыка
    Кацярына Ваданосава, Relikt, ZUJ і B:N. Абвешчана праграма фестывалю «Bardauskaja Vosień 2023»
    Літаратура
    Новы сайт Kamunikat.org: яшчэ больш кніг і магчымасцей
    Музыка
    «Каб не было дарогі назад». Гурт VOLSKI анансаваў альбом «Лісты палітвязням»
    Чучхэ ў самым сэрцы Еўропы альбо Што чакае беларускую нацыянальную культурную прастору
    Грамадства Асоба
    Мастаку Вячку Целешу — 85. «Каб я асыміляваўся і стаў латышом, то мой шлях у прафэсійнае мастацтва, магчыма, прайшоў бы трошкі лягчэй»
    Культура
    Паглядзіце, якія файныя паштоўкі са Скарынам выйшлі ў беларускім выдавецтве
    Адукацыя
    «Жуйка» на партрэце Лукашэнкі і ангельская мова для... допыту палонных
    Грамадства Адукацыя «Мама, не журыся!»
    Выпрабаваньне «разьмеркаваньнем». Лявон Вольскі пра змены ў беларускай сістэме адукацыі

Афіша

  • 29.09

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Прэзентацыя фотакнігі «Minsk» у Варшаве

  • 28.09 — 08.10Восеньскі салон у Мінску
  • 28.09 — 19.11Фотавыстава Андрэя Логінава «CHAROMUSHKI ODYSSEY 1930-2023» у Познані
  • 28.09Зміцер Вайцюшкевіч у Варшаве
  • 28.09ПАДЗЕЯ ДНЯ: Лекцыя Галіны Рудніцкай пра беларускую народную вышыўку ў Мінску
  • 28.09Прэзентацыя беларускага нумара часопіса «Tygiel Kultury» ў Лодзі
  • 28.09Вольга Гапеева і Дзмітрый Строцаў у Патсдаме
  • 29.09 — 13.11Выстава «Васіль Быкаў. Праз абрысы і лініі» ў Віцебску

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • Двое сяброў 10 гадоў падарожнічалі па краіне і выдалі кнігу пра неверагодна прыгожую Беларусь
    • Святлана Курс: Беларусамі быць цяжка. Але ж цікава і шыкарна
    • Што паслухаць у апошнія цёплыя дні восені: эксперыментальная электроніка, міфалагічны рэп і змрочны эмбіент
    • Названы лепшыя навуковыя публікацыі 2022 года
    • Чучхэ ў самым сэрцы Еўропы альбо Што чакае беларускую нацыянальную культурную прастору
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип