Вядомы перакладчык і педагог, дэпутат Вярхоўнага Савета 12-га склікання Лявон Баршчэўскі даслаў ў рэдакцыю budzma.org свой водгук на артыкул Алеся Кіркевіча «Расія — гэта вайна». Як Пазняк у 1994-м апынуўся самотным прарокам у пустыні.
Публікуем ліст шаноўнага спадара Баршчэўскага цалкам.
Шаноўная Рэдакцыя!
З цікавасцю прачытаў на вашым сайце артыкул Алеся Кіркевіча «Расія — гэта вайна...». Шмат у чым з шаноўным аўтарам я згодны — але не з усім!
Бо, як дэпутат ВС 12-га склікання, я шмат часу правёў побач з Зянонам Пазьняком. Яго ацэнкі сітуацыі былі не зусім тыя, якія яму прыпісвае сп. Кіркевіч. Вось жа, Пазьняк быў абсалютным рэалістам — таму рашуча (з нашай падтрымкай) і да апошняга выступаў супраць стварэння ў Беларусі прэзідэнцкай рэспублікі! За 1992 — вясну 1994 года ён аб’ехаў амаль усе раёны Беларусі і ўсюды тлумачыў сваю пазіцыю: каго б ні выбралі ў тагачаснай Беларусі прэзідэнтам, ён вымушана стане дыктатарам. падпарадкаваным Маскве і мясцоваму «чырвонаму дырэктарату». (Сведчу пра гэта абаслютна адказна, бо ў большасці з гэтых паездак — а мы аб’ехалі, сярод іншага больш за 300 сельсаветаў і размаўлялі там з простымі людзьмі — удзельнічаў і я).
Тое, што Зянон Пазьняк стаў балатавацца на гэтую пасаду, было вымушаным крокам. Па-першае, сацыёлагі БДУ на чале з Давідам Ротманам паказалі нам вынікі сваіх даследаванняў: рэйтынг Пазьняка быў істотна вышэйшы за рэйтынгі і Кебіча, і Шушкевіча. За Шушкевіча гатовая была галасаваць збольшага толькі рускамоўная інтэлігенцыя — і ніхто болей! Па-другое, і сам св. пам. Станіслаў Шушкевіч гаварыў асабіста мне, што «нашы з Пазьняком электараты практычна не перасякаліся». І гэта так: за Пазняка галасавалі раёны Заходняй Беларусі (у Лідскім, Смаргонскім або Іўеўскім ён выразна перамог усіх супернікаў), а таксама каталікі і прыхільнікі БНФ па ўсёй Беларусі. Большасці гэтых галасоў Шушкевіч ніяк бы не атрымаў — а за Пазьняка на смерць не хацела галасаваць тая самая, збольшага мінская, рускамоўная інтэлігенцыя.
Толькі адміністрацыйны рэсурс, якога, зрэшты, ніхто не адмаўляў, вывеў Кебіча ў 2-гі тур выбараў 1994 года (частка галасоў за Пазьняка пры гэтым не была ўлічана). Памятайма, што, паводле афіцыйных пратаколаў ЦВК, перавага Кебіча над Пазьняком у 1-м туры выбараў у чэрвені 1994 г. склала крыху больш за 4 %.
Па другое, Пазьняк, напэўна, займаў 2-е месца, аднак Аляксандр Лукашэнка, збольшага дзякуючы галасам з вёсак і мястэчак усходняй, і часткова цэнтральнай, Беларусі, набіраў большасць (паводле незалежных ацэнак, каля 52%) ужо ў першым туры. Але частка яго галасоў, відавочна, была таксама тады як бы «перададзена» таму самаму Вячаславу Кебічу.
Сумарныя галасы Пазьянка і Шушкевіча (каля 22%. без уліку падтасовак) былі высокім вынікам на постсавецкай прасторы. Не забывайма, што ў тыя гады партыя ліберала з грашыма і адмінрэсурсам Ягора Гайдара ў Расіі набрала на выбарах каля 17%, а харызматычны і легендарны дысідэнт (пры гэтым мэр Львова) Вячаслаў Чарнавол на прэзідэнцкіх выбарах ва Украіне — 37% галасоў выбаршчыкаў.
Я ў пэўных рэчах і тады меў, і цяпер маю меркаванні, адрозныя ад меркаванняў Зянона Пазьняка, але ж перапісванне рэальнай гісторыі павінна застацца манапольным заняткам сённяшніх уладаў, а ніяк не вельмі паважанага мною рэсурса «Будзьма».
Пры нагодзе выказваю сваю рашучую нязгоду з арыштам Аксаны Колб, да якой заўсёды ставіўся і стаўлюся з асаблівай павагай і не веру ў ніякую яе «віну».
Лявон Баршчэўскі,
дэпутат Вярхоўнага Савета Беларусі ў 1990 — 95 гг.
