Побытавы ментальны касмапалітызм пачынаецца з таго, што ты блытаешся, дзе “застаўкі”, а дзе “стоталэ”, а заканчваецца размовамі ўслых з п’яной у зюзю самой сабой ў апошнім на гэтым тыдні аўтобусе з пасёлка “Сокал” – а можа, і з Бараўлянаў, – да нейкага бліжэйшага буйнога горада. – “Ватакусі-но сэкі-э додзо”. – “Сеся…” – “Сеся… што?” – “Сесялайдэ… Ужо не памятаю… Ах-ха! …Сесе нідэ хэцзуо. Рэйс олі эрыты оннестунуд”. Твае выпадковыя спадарожнікі ніколькі не звяртаюць на цябе ўвагі й толькі старанна тхнуць перагарам і казлом. Тваё любімае, філасофска-фаталістычнае: “дызэр цуг эндэт хіер” дзіўным чынам раз за разам аказваецца да месца нават там, куды не даходзяць цягнікі.
Той факт, што ты пакрысе співаешся, губляеш форму, працу, здольнасць разважаць цвяроза, цябе, шчыра кажучы, зусім не кранае. Чамусьці нашмат больш раздражняе незнаёмая табе дурніца, што на тэматычным літаратурным форуме абвінавачвае Набокава ў педафіліі – і гэта ў 2008 годзе! “Як жа, разумею, – віртуальна суцяшаў цябе ўчора ўначы твой даўно пакінуты сябар з Амерыкі, – памятаю вашага Nabakovа, хоць ён і не ваш, а натуралізаваны амерыканскі грамадзянін. А вось ведаеш, вынаходнік “тэтрысу”…” Як добра табе знаёмая гэта вострая прага натуралізавацца хоць дзе-небудзь, хай у Амерыцы, хай нават у Лацінскай, але там, дзе ты б пачувалася ці па меншай меры выглядала адносна натуральна.
Падсвядома шукаючы сабе пару аднаго з табой біялагічнага віду Intelligentsia Albaruthenica ты калісьці спрабавала закахацца ў малавядомага аўтара гарадскіх навэлаў. Але потым, дараваўшы яму з тузін духоўных і цялесных здрадаў, на трынаццатай раптоўна зразумела, чым навэла адрозніваецца ад раману, і скончыла так, як табе рэкамендаваў твой эксперыментальны падручнік па літаратуры для будучых геніяў-гуманітарыяў: хуткай, раптоўнай і нечаканай развязкай. І тут выявілася, што не любіць хлопца-беларуса нашмат прасцей, чым любіць, бо тады ў цябе застаецца значна менш нагодаў адчуваць сябе занадта разумнай, прыгожай, або – жах які! – сэксуальна заклапочанай. Пасля двух месяцаў знаёмства табе ўсё яшчэ патрэбна тое, што ў яго ў штанах? Ты што, так і не навучылася цаніць яго багаты і разнастайны ўнутраны свет? “Decorate, ’round the base, all the graves of our lost loves”.
У апошні раз ты выйшла ад яго з вышэйпамянутай песняй увушшу, з ужо несхаванымі слязьмі на вачах, і на парозе літаральна лоб у лоб сутыкнулася з такім шчыльным туманам, якога ў краіне, якую ўжо гадоў як трыста не дапускаюць да мора, і быць ніколі не павінна. Людзі з цяжкасцю пракладвалі праз яго свой шлях, як паўзуць шыцікі па дне мутнага ручая. Урэшце ты збегла ад надвор’я ў метро, і толькі там адчула сябе хоць крыху па-хатняму, па-свойску, – была б ты была галаштаннай эмігранткай, то ў метро ты б і начавала (дарэчы, у іншыя часы, у іншых месцах так сапраўды здаралася). Трохі асцеклянелымі ад выпітага вачыма ты ўперылася ў дэкаратыўнае пано з каляровага шкла, на якім стэрэатыповы беларускі юнак вышэй ад пояса ператвараецца ў тэатр-батлейку. Па-над яе дахам тырчыць яго галоўка туці са стэрэатыповымі ільнянымі валасамі, а з вакенцаў высоўваюцца рукі, што заканчваюцца лялькамі. Катастрофы чалавечага цела, сказала ты, як звычайна, услых. Дык гэта ты і ёсць, мой брат, каго зваць беларусам?
Памятаецца, што тваё алкагольнае “я” адразу пачало з табой спрачацца, і ў рэшце рэшт ты пагадзілася з ім, што табе, такой прыгожай, разумнай ды самадастатковай, ўсё-ткі хоць нехта ды патрэбны, родны, аднамоўны з табой на ўсе дзве твае родныя мовы. У знак згоды ты прадэманстравала любоў да бліжняга – абняла калонну, пры якой стаяла, – і тут заўважыла, што прыгожая глазураваная кераміка, якой так ганарыцца гэтая станцыя, а разам з ёй і ўвесь твой родны метрапалітэн, і – бяры вышэй! – уся краіна (а вось у еўрапейскай краіне Эстоніі метро няма наогул ніякага!..) – дык вось, высокамастацкая плітка пабіта нейкім вандалам, а папраўлена вандалам яшчэ большым: абы-як наплюхана цэменту і на яго неахайна пасажаныя ацалелыя аскепкі.
І ў гэты момант ты зразумела, што калі ты наогул любіш Беларусь, то менавіта ў вобразе гэтай няшчаснай калоны – і ніяк інакш.
Твае былыя хлопцы з Лацінскай і цывілізаванай Амэрыкі лічаць, што рускія п’юць заўсёды, а ўсходнія еўрапейцы заўжды ў дэпрэсіі. Адсюль вынікае, што твой “неакрэслены стан, незавершаны лад” цалкам натуральна вядзе цябе па абодвух гэтых крывых дарожках адначасова – адна нага тут, а другая там, – і ты павінная прыняць гэта як сваю медыцынскую норму, на якую табе і хварэць да наступнага перараджэння. Але ты не можаш з імі пагадзіцца, бо ў параўнанні з тым, як іншыя жывуць па-іншаму недзе яшчэ, табе ўпарта здаецца, нібы тваё жыццё – гэта хворы сон пра сябе, такі, як прысніўся Доктару Хаузу ў дваццаць чацвертай серыі другога сезону.
“…І вось мне прыснілася – сэрца маё не баліць”…
Калісьці, спадзяючыся на лепшае жыццё і прывіваючы на сваю сістэму каштоўнасцяў амерыканскую (арызонскую?..) мару, ты думала, што чым раней адсюль з’едзеш, тым верагодней уратуешся. Але нехта на нейкай п’янцы сказаў табе, што самыя амбіцыйныя з’язджаюць якраз найпазней, бо даўжэй за іншых спадзяюцца дасягнуць чагосьці там, дзе гэта найцяжэй, – на Радзіме. І гэтая горкая думка цябе супакоіла: калі ты дагэтуль тут, то табе больш не трэба больш нічога даказваць ні сабе, ні ўжо збеглым. Ты зрабіла ўсё, што было ў тваёй моцы. Ты была там і тым, дзе і кім ты не быць не магла.