Амаль 30 гадоў у краіне працуе Рэспубліканскае грамадскае аб’яднанне «Беларуская Асацыяцыя клубаў ЮНЕСКА», асноўнай мэтавай групай якога з’яўляюцца падлеткі і моладзь. Сярод яе заснавальнікаў некалі быў Ленінскі камсамол. Але сёння арганізацыя гадуе лідараў з зусім іншымі каштоўнасцямі.
У Беларусі цяпер дзейнічае 60 клубаў ЮНЕСКА, штогод каля 30 тысяч чалавек удзельнічаюць у мерапрыемствах БелАЮ. Якія перавагі дае сяброўства ў гэтай арганізацыі, і чым яе фармат адрозніваецца ад традыцыйнага, budzma.by распавёў намеснік старшыні РГА «БелАЮ» Віталь Нікановіч.
Перавагі і магчымасці
— Для падлетка сяброўства ў БелАЮ — добрая школа лідарства, дэмакратыі, самакіравання і прафарыентацыі. Паколькі клубы ЮНЕСКА — міжнародная сетка, мы ведаем актуальную павестку дня ў свеце і распрацоўваем уласныя лідарскія курсы па трэндавых навыках і тэмах. Напрыклад, некалькі гадоў таму топавай тэмай была біяэтыка, да гэтага — правы дзіцяці, культура міру. Цяпер — мэты ўстойлівага развіцця.
Сябры БелАЮ могуць наведваць нашыя міжнародныя лінгвістычныя і валанцёрскія лагеры, а таксама ўдзельнічаць у вучэбных стажыроўках. Нашы валанцёры могуць выбраць любую замежную арганізацыю і прайсці там гадавую стажыроўку.
Каштоўнасці новых лідараў
— Наш падмурак — культура міру. Таму мы выхоўваем лідараў, якія прымаюць розныя погляды і ўсю разнастайнасць свету і могуць працаваць у гэтай разнапланавай рэчаіснасці, знаходзіць як мінімум кампраміс, як максімум — кансэнсус. Таксама мы прасоўваем падзеленае лідарства. Лідар — не той, хто робіць працу за ўсіх ці, наадварот, загадвае рабіць працу іншым, а той, хто падзяляе лідарства з іншымі, даючы кожнаму магчымасць праявіць сябе ў тым, што таму падабацца. Задача лідара — кантраляваць працэс і дапамагаць. І трэцяя базавая каштоўнасць — мяняць свет праз дзеянне. Адных размоў мала, патрэбны вынік, хай маленькі, але рэальны.
У свеце змянілася адукацыйная канцэпцыя. Ключавымі навыкамі робяцца ўменне працаваць у камандзе, крытычна і творча мысліць. Усе нашы праграмы арыентаваныя на развіццё гэтых кампетэнцый.
Фарматы працы
— Сёння на авансцэну жыцця выходзіць пакаленне Z, якое істотна адрозніваецца ад папярэдніх*. Гэта патрабуе інавацыйных падыходаў у адукацыі. Яшчэ некалькі гадоў таму менавіта БелАЮ была адной з першых арганізацыяй, якая пачала практыкаваць метад «роўны навучае роўнага». Тады ў гэта ніхто не верыў, і нас запэўнівалі, што дзеці не могуць вучыць дзяцей, што без дарослых яны не змогуць правільна пагаварыць пра здароўе, сэкс ці нябяспеку наркотыкаў. Але метад спрацаваў і сёння рэалізуецца ўжо ў афіцыйнай сістэме адукацыі, стаў элементам дзяржпалітыкі.
РГА «БелАЮ» першай у Беларусі рэалізавала мадэль ААН. Гэта сімуляцыйная гульня, калі маладыя людзі некалькі дзён працуюць у фармаце Генеральнай асамблеі ААН: дзеляцца на камітэты, абмяркоўваюць актуальныя сусветныя праблемы, напрыклад, вайну ў Сірыі ці голад у Афрыцы, вывучаюць асновы перамоваў, аргументацыі. І ўсё гэта на англійскай мове. Гэтую мадэль падтрымлівае буйны партнёр нашай арганізацыі, Дзіцячы фонд ААН (ЮНІСЭФ). Сёння міжнародная мадэль ААН рэалізуецца на базе 12-й мінскай гімназіі. Але тэхналогію можа ўзяць любая школа ці арганізацыя. Гэта вельмі моцная праграма па фармаванні грамадзянскіх навыкаў.
Мы актыўна прасоўваем анлайн-адукацыю. На нашым сайце ёсць платформа дыстанцыйнага навучання, дзеці могуць прайсці, напрыклад, школу блогера або лідарскія курсы. Есць таксама курсы для дарослых: спецыялістаў і бацькоў падлеткаў.
Цяпер у трэндзе blending learning (змешанае навучанне), калі анлайн дапаўняецца жывымі трэнінгамі, і мы выкарыстоўваем гэты фармат. Ужо каля паловы нашых адукацыйных праграм рэалізуюцца ў змешаным варыянце.
Часта даводзіцца чуць, што цяперашняе пакаленне абыякавае і безыніцыятыўнае. Гэта не так. Калі ёсць сучасная крутая праграма з гейміфікацыяй і іншымі сучаснымі тэхналогіямі, дзеці з задавальненнем возьмуць у ёй удзел.
Што тычыцца формы работы клубаў, то іх падлеткі і куратары выбіраюць самі. Напрыклад, клуб ЮНЕСКА «Пошук» з вёсцы Поўстынь Слуцкага раёна праводзіць даследчую краязнаўчую працу і рыхтуе экскурсаводаў: улетку яны на школьным аўтобусе калясяць па краіне, збіраюць інфармацыю, і кожны з дзяцей павінен прадставіць чарговы горад у якасці экскурсавода. А клуб «Дружба» ў Гомелі развівае міратворчасць і праводзіць фестывалі міратворчых аб’яднанняў «Жывая вада сяброўства».
На сваю дзейнасць клубы могуць шукаць гранты. Але пакуль праз арганізацыйныя складанасці гэтая практыка не прыжылася. Але нашыя сябры актыўна выкарыстоўваюць краўдфандынг, неаднаразова клубы былі пераможцамі конкурсу сацыяльных праектаў «Social Weekend».
Дасягненні і праблемы
— Нягледзячы на тое, што нашая арганізацыя не параўнальная па колькасці сябраў з піянерскай ці БРСМ, яна прызнаная дзяржавай як важны сацыяльны партнёр. Але галоўнае нашае дасягненне ў тым, што мы змаглі захаваць куратараў, тых дарослых, якія дапамагаюць дзецям у нашых клубах. Гэта рэальныя падзвіжнікі, яны нічога не атрымліваюць за сваю дзейнасць. У БелАЮ, нягледзячы на высокі дзяржаўны і міжнародны статус, няма стабільнага фінансавага тылу. Пры сістэмнай падтрымцы было б нашмат больш клубаў ЮНЕСКА, і БелАЮ магла б стаць магутным рухам моладзі з сучаснымі каштоўнасцямі і кампетэнцыямі.
Ганна Кручкова
Фота Аляксандра Кісялёва
Майстар-клас ад БелАЮ: як знайсці агульную мову з пакаленнем Z
*ТОП-8 характэрных рысаў «зэтаў»:
-
У іх крыві — высокія тэхналогіі, што адбіваецца на іх паводзінах і характары.
-
Сярэдні перыяд канцэнтрацыі на адным аб’екце — 8 секунд. Яны аддаюць перавагу «карцінкам», а не тэксту, вельмі хутка ацэньваюць і прасейваюць велізарныя аб’ёмы інфармацыі, зусім не прывыклі доўга слухаць.
-
Для іх важна быць неадкладна прынятым у сацыяльных медыях. Таму дарослым сёння трэба значна часцей знаходзіць падставы рэгулярна іх хваліць.
-
Яны — індывідуалісты. Каб аб’яднаць іх у каманду, трэба ставіць задачу, цікавую ўсім, выкананне якой дасць новыя навыкі і ўменні.
-
Іх формула: «Я — гэта я, у мяне свая канцэпцыя жыцця і свае каштоўнасці. Параўнанні — недарэчныя». Таму матываваць іх на працу трэба, упіраючы на іх унікальнасць.
-
З імі трэба размаўляць на роўных, бо дэвіз пакалення — «Слухай мяне, разумей мяне, гавары са мной, шануй мяне».
-
Яны аддадуць перавагу стартапам, а не карпаратыўнай руціне.
-
Галоўны іх запыт — быць шчаслівымі. Поспех для іх — не багацце і статус, а разнастайнасць магчымасцяў і задавальненне ад жыцця.
