• budzma.org
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • «Музыка»
  • Гатуем з «Будзьма!»
  • «Гісторыя за 5 хвілін»
  • «Трызуб і Пагоня»
  • «Разумняты»
  • Вандруем разам
  • Афіша
24.08.2018 | Замежжа Спорт

Ірландыя: нацыянальны спорт супраць англійскай экспансіі

А вы калі-небудзь былі на Брытанскіх выспах і ў Ірландыі? Сутыкаліся з прыхільнікамі спорту з тых краёў?

Самае цікавае з майго асабістага досведу — гэта сапраўднае ўсведамленне таго, што спорт, у прыватнасці камандныя гульні, для брытанцаў і ірландцаў значыць нашмат больш, чым для астатніх еўрапейцаў і асабліва для жыхароў рэгіёна экс-СССР.

У гэтым плане мы, беларусы, у большасці сваёй, падаёмся людзьмі з іншай планеты.

А калі я вам скажу, што ірландцы выкарыстоўвалі спорт у барацьбе з англійскімі ўплывамі, і ў часы барацьбы за незалежнасць Ірландыі нацыянальныя віды спорту набылі і заваявалі папулярнасць, якой не маюць лакальныя камандныя гульні ў сённяшнім глабальным свеце?

Каб разабрацца, варта зразумець значнасць спорту на Брытанскіх выспах

Вывучаючы гісторыю развіцця камандных відаў спорту, лёгка ўсвядоміць: гульні з мячом (розных памераў і формаў) развіваліся і былі найбольш папулярнымі ў сучаснай Італіі, Брытаніі і Ірландыі.

Але так склалася гістарычна, што “вялікі брытанскі спартыўны свет” заваяваў усю планету.

Гістарычна папулярнасць спартыўных гульняў на выспах, напэўна, варта звязаць з асаблівасцямі менталітэту, які, застаўся ў спадчыну ад кельцкіх продкаў народаў, якія цяпер насяляюць Брытанскія выспы.

Screenshot_1

У ХІХ стагоддзі “спартыўная экспансія” закранула ўсе краіны Брытанскай супольнасці, дзе ў вялікай колькасці пражываюць нашчадкі перасяленцаў з выспаў. У Аўстраліі, Новай Зеландыі, ЗША, Канадзе спорт і цяпер значная частка грамадскага жыцця, а не проста забава.

Менавіта таму спартыўныя гульні з мячом як агульнанацыянальныя з’явы ў гэтых краінах выкарыстоўваюцца для фармавання грамадскіх кантэкстаў, аб’ядноўваюць ці раздзяляюць грамадства.

Напрыклад, каб зразумець феномен брытанскага футбольнага фанатызму і звязаны з гэтай з’явай гвалт пад час супрацьстаяння заўзятараў, варта зазірнуць у гісторыю спартыўных гульняў на выспах.

Да сённяшняга дня ў сельскай мясцовасці і невялічкіх мястэчках яшчэ захаваліся гульні з мячом, якія ў ХІХ стагоддзі трансфармаваліся ў сучасныя папулярныя. Гульні, якімі цяпер захапляюцца мільёны, у пачатку сваёй гісторыі адлюстроўвалі грамадскае жыццё ранняга сярэднявечча, калі адзін горад ці вуліца супрацьстаялі іншаму. І ў вялікія святы месцічы збіраліся разам, каб давесці сваё першынства сапернікам-суседзям.

 

Барацьба за незалежнасць і спорт у Ірландыі

Цяпер размова пра Ірландыю і пра тое, як ірландцы праз спорт намагаліся захоўваць у грамадстве сваю адметнасць і адрознасць ад ангельцаў.

Ірландскі нацыянальны ўздым праходзіў паралельна са станаўленнем і фармаваннем агульных правілаў брытанскіх гульняў з мячом (футбол, рэгбі і крыкет). У змаганні з моўнай, культурнай і спартыўнай уніфікацыяй патрыёты Ірландыі вырашылі, што з ростам папулярнасці брытанскіх камандных гульняў у сваім грамадстве варта змагацца “англійскімі метадамі”. Тым больш што ў Ірландыі было шмат гульняў, якія маглі прэтэндаваць на такую папулярнасць.

У сярэдзіне і другой палове ХІХ ст. у Англіі было створана некалькі асацыяцый, мэтай якіх было развіццё падобных адзін да аднаго відаў гульняў па адасобленых напрамках і розных правілах (футбол супраць рэгбі).

rugby

Рэгбі

Ірландцы паспрабавалі супрацьстаяць росту папулярнасці ў сваёй краіне англійскага рэгбі (1860-я гады) і арганізавалі Гэльскую атлетычную асацыяцыю. Мэтай арганізацыі была распрацоўка і ўніфікацыя правіл, арганізацыя рэгулярных спаборніцтваў па гэльскім футболе і хёрлінгу.

Менавіта ў гэты час ваенізаваныя групы паўстанцаў пачалі змаганне за незалежнасць краіны.
Партызанскія метады, якія праз няўдалы ход паўстання трансфармаваліся ў тэрарыстычныя, не прывялі да перамогі.

Але ўзброеная барацьба і культурнае і спартыўнае супрацьстаянне англійскай экспансіі далі плён: у грамадстве англійскія ўплывы зменшыліся. І ў 1921 годзе, пасля двухгадовай вайны за незалежнасць, Ірландыя стала свабоднай.

Як вы думаеце, якія самыя папулярныя спартыўныя гульні ў Ірландыі?

На сённяшні дзень менавіта нацыянальныя віды спорту самыя папулярныя ў Ірландыі і “спрачаюцца” з рэгбі ў Паўночнай Ірландыі (дзе палову насельніцтва складаюць нашчадкі брытанскіх каланізатараў ці тыя, хто лічыць сябе брытанцам).

У большасці недасведчаных турыстаў альбо людзей, якія кантактуюць з ірландцамі, выклікае шок, што найбольш папулярнымі відамі спорту ў краіне з’яўляюцца менавіта нацыянальныя гульні, пра якія ва ўсім свеце вельмі мала вядома.

Ірландыя, дзе амаль поўнасцю знікла свая мова, за кошт развіцця і папулярызацыі ў тым ліку нацыянальных відаў спорту даводзіць сваю адметнасць, падтрымлівае ў народзе супольную самасвядомасць.

Гэльскі футбол

Гэльскі футбол

Здаецца, гэта самы ўнікальны выпадак у сучаснай гісторыі, калі ў краіне, настолькі інтэграванай у глабальны свет, нацыянальны спорт з’яўляецца адным са слупоў, на якім трымаецца нацыянальная самасвядомасць.

За кошт таго, што ў спаборніцтвах GAA (Гэльскай атлетычнай асацыяцыі) удзельнічаюць толькі аматары-спартсмены, клубы, нават у самых невялікіх мястэчках, могуць прэтэндаваць на поспех у нацыянальных спаборніцтвах. Больш за тое, мясцовыя каманды робяцца пунктамі кансалідацыі супольнасцяў, грамадскай актыўнасці.

Паводле спецыяльнага рашэння брытанскага парламента ад 1920 года, каманды з Паўночнай Ірландыі па нацыянальных відах спорту ўваходзяць у агульнаірландскую структуру.

Такім чынам, паўночныя ірландцы і ірландцы разам удзельнічаюць у аб’яднаных чэмпіянатах па гэльскім футболе і хёрлінгу, а англійскія гульнявыя віды могуць пазайздросціць колькасці аматараў.

Безумоўна, навідавоку канкурэнцыя і сапраўдны антаганізм паміж мясцовымі і “імпартнымі” відамі спорту. Спартыўныя аб’екты для нацыянальных гульняў часта адмаўляюць камандам па футболе ці рэгбі ў правядзенні матчаў ці выстаўляюць вялікія цэны на арэнду. Найбуйнейшы спартыўны аб’ект Ірландыі — Croke park у Дубліне (на 90 тыс. гледачоў) —прымае толькі матчы па гэльскім футболе і хёрлінгу.

Хёрлінг

Хёрлінг

Самы буйны рэгбійна-футбольны стадыён — дублінскі Aviva Stadium (52 тыс. месцаў).

Гэтыя лічбы ў поўнай меры адлюстроўваюць інтарэс гледачоў. Ірландцы галасуюць колькасцю і “рублём” за свой спорт і аматараў-спарстменаў. Неверагодна для любой іншай еўрапейскай краіны!

Унікальны прыклад кансалідацыі нацыі, падзеленай мяжой вакол нацыянальных, ды яшчэ такіх папулярных на выспе, відаў спорту.

Ірландцы ў часы змагання за незалежнасць ад Брытаніі ў сферы спорту абралі шлях, пабудаваны на антаганізме і супрацьпастаўленні ўплывам акупантаў. У адрозненне ад народаў, якія праз сусветна папулярныя віды гульняў даводзяць сваю значнасць і будуюць супольнасць (прыклад новазеландцаў), ірландцы ў пэўным сэнсе пайшлі на “ізаляцыю”, якая стала адметнасцю і паспрыяла кансалідацыі нацыі і ірландскай супольнасці ў Паўночнай Ірландыі.

Аляксей Гайдукевіч, спартыўная ўстанова “Рэгбі Юніян”

Глядзіце таксама:

Поспехі Ісландыі ў футболе – заслуга моцнай грамадзянскай супольнасці

Аматарскі спорт як стымуляцыя грамадскай актыўнасці

Новая Зеландыя — супольнасць, аб’яднаная спортам

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Літаратура

У Беларусі хутка з'явіцца кніга ўспамінаў рэпрэсаваных гродзенцаў

У красавіку выйдзе з друку кніга ўспамінаў рэпрэсаваных гарадзенцаў «Ніколі болей», — паведаміў Андрэй Янушкевіч...

valiancina_shauchenka
Тэатр

Па старонках памяці. Гісторыя і традыцыі тэатральнага мастацтва Беларусі

Сёння, 27 сакавіка, у свеце адзначаюць Дзень тэатра. У беларускага тэатральнага мастацтва найбагацейшая гісторыя...

valiancina_shauchenka
Літаратура

Стартуе падкаст «Супердудко»: Наста Грышчук густоўна не пагаджаецца з наяўным

Выйшла пілотная серыя падкасту «Супердудко», — паведамляе «Літрадыё». Крытык Наста Грышчук п’е таматны гозэ і ўспамінае...

valiancina_shauchenka
Краіна

«Увага, стукач!» Беларусы звязаліся з даносчыкамі на пратэстоўцаў 2020-га і знялі фільм

Што можа быць больш сумным і дзікім за даносы беларусаў на іншых беларусаў? У 2020 годзе гэта было нормай, на жаль,...

Апошнія навіны

    Літаратура
    У Беларусі хутка з'явіцца кніга ўспамінаў рэпрэсаваных гродзенцаў
    Тэатр
    Па старонках памяці. Гісторыя і традыцыі тэатральнага мастацтва Беларусі
    Літаратура
    Стартуе падкаст «Супердудко»: Наста Грышчук густоўна не пагаджаецца з наяўным
    Краіна
    «Увага, стукач!» Беларусы звязаліся з даносчыкамі на пратэстоўцаў 2020-га і знялі фільм
    Грамадства
    У Вязынцы вясну гукалі. І нагукалі! Шмат фота
    Мастацтва
    Таша Кацуба. Мяккая зброя
    Гісторыя Літаратура
    Мікалай Гусоўскі і «Песня пра Зубра»
    Гісторыя
    Першая ў старадаўняй Беларусі жанчына-лекар. Лёс і вандроўкі Саламеі Русецкай
    Грамадства Літаратура
    Бяляцкі гаворыць пра нацыянальнае прымірэнне, падымае іншыя дыскусійныя тэмы не пад прымусам, а з-за сваёй інтэлектуальнай смеласці
    Грамадства «Музыка»
    Музыку Фёдара Чаранкова арыштавалі на 15 сутак
    Каляндар
    Каляндар з 27 сакавіка па 2 красавіка. Што святкуем? Па чым сумуем?
    Мастацтва Беларусы свету
    Выстава пад знакам Пагоні ў Нью-Ёрку
    Замежжа
    Гайд па беларускай Вільні: усё, што трэба мігрантам з Беларусі
    Грамадства
    Упершыню ў беларускага горада з’явіліся свае духі. Гэта Брэст
    Культура
    Песням-вяснякам навучаць усіх жадаючых у Веткаўскім музеі стараверстваў і беларускіх традыцый

Афіша

  • 28.03

    ПАДЗЕЯ ДНЯ: Прэзентацыя беларускага перакладу «Дзьмухаўцовага віна» Рэя Брэдберы у Мінску

  • 28.03 — 22.04Выстава ткацкіх працаў у Мінску
  • 28.03 — 30.03Экспазіцыя да 100-годдзя з дня нараджэння Алены Васілевіч у Мінску
  • 28.03 — 31.03Выстава, прысвечаная мастаку кіно Яўгену Ганкіну, у Мінску
  • 28.03 — 31.03«У краіне мар». Выстава, прысвечаная Канстанцыі Буйло, у Мінску
  • 28.03 — 30.04Выстава «Ян Вермеер» у Мінску
  • 28.03 — 02.04Выстава Усевалада Швайбы і Тамары Дзяменцьевай «Узы меж нами» ў Гродне
  • 28.03 — 30.04 «Партрэт часу»: калекцыя жывапісу Белгазпрамбанка ў Магілёве

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: [email protected]

Папулярнае

    • Як, дзе і калі беларусы свету будуць адзначаць Дзень Волі
    • Ва Украіне з’явіўся сайт пра тое, чаму ў Беларусі ўсё так і беларусы такія
    • Адкуль мы ўзяліся: 7 кніг пра нашу гісторыю
    • Міты Другой Сусьветнай вайны. Да дня спаленьня Хатыні
    • Што вядома пра серыял пра Уладзіміра Мулявіна «За паўгадзіны да вясны», трэйлер якога з’явіўся ў сеціве?
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип