У жніўні 2024 года беларускі хаб «Новая зямля» ў Беластоку шукаў сродкі на працяг працы. Тады ўстанове былі патрэбныя грошы на аплату арэнды. У студзені 2025 года пляцоўка пераехала на новае месца. Пра фінансавае становішча хаба і яго дзейнасць цяпер «Будзьма беларусамі» паразмаўляла з прадстаўніцай пляцоўкі Надзеяй Салаўёвай.
Хаб «Новая зямля» адкрыўся ў Беластоку 3 снежня 2022 года. Пляцоўка аб’яднала беларускіх эмігрантаў новай хвалі, мясцовую дыяспару і беларускую меншасць, якая жыве ў Польшчы. За гэты час у хабе прайшло больш за 900 мерапрыемстваў: канцэртаў, кінапраглядаў, выстаў, лекцый і іншых імпрэз. Большасць з іх былі бясплатнымі. Акрамя таго, у хабе працавалі групы псіхалагічнай падтрымкі, клуб гістарычнай рэканструкцыі, мастацкая школа, дзіцячыя гурткі і іншыя клубы і студыі. Імпрэзы праходзяць амаль штодня. Тут таксама стварылі бібліятэку і краму беларускіх кніг.
За апошні час фінансавае становішча пляцоўкі не палепшылася, кажа Надзея. Цяпер хаб спрабуе аказваць паслугі за грошы для ўсіх жыхароў Беластока. Мэта такой дзейнасці — заробленыя грошы выдаткоўваць на бясплатныя імпрэзы для беларусаў.
«Што тычыцца гэтай задумы і бізнесу, то ён ідзе не вельмі добра. Бо ў нас не хапае рэсурсаў чалавечых і фінансавых. Праектаў усё менш і менш. Яны не пакрываюць арэнду зусім, — сказала Надзея. — Маленькія часовыя і чалавечыя рэсурсы [у працы хаба задзейнічана тры чалавекі — Budzma.org] сыходзяць на тое, каб прывабіць мясцовае насельніцтва — палякаў. Гэта вельмі складана зрабіць, калі ты тут замежнік».
На данатах атрымоўваецца сабраць «каля 500 злотых у месяц»
Надзея кажа, што беларусы могуць падтрымаць хаб, наведваючы платныя мерапрыемствы. Таксама можна зрабіць данат на сайце пляцоўкі. Грошы, якія атрымліваецца сабраць такім чынам — каля 500 злотых у месяц, выдаткоўваюць на арэнду памяшкання, якая складае восем тысяч злотых у месяц.
У пэўны момант арганізатары хаба вырашылі «стаць на камерцыйныя рэйкі». Вось ужо дзевяць месяцаў — такі тэрмін хаб размяшчаецца ў новым памяшканні — пляцоўка спрабуе працаваць як тайм-кафэ.
«Гэта схема не новая. Я ведаю, што шмат хто па такой схеме працуе ў ЗША, напрыклад, для ўкраінскай дыяспары, — распавядае Надзея. — Тым больш, тайм-кафэ былі даволі распаўсюджаныя і папулярныя ў Беларусі. Тут, у Польшчы, такога няма, у Беластоку такога няма. Мы тут дыназаўры з гэтым канцэптам. Палякі не разумеюць, што гэта такое і чаму яны мусяць плаціць за гадзіну працы. Але з-за таго, што мы адкрытыя з рання да вечара, цікаўнасць у палякаў прачынаецца. Яны прыходзяць і пытаюць, што тут».
«Мы б закрыліся ў жніўні 2024 года, але вырашылі яшчэ троху пакорпацца»
Паводле слоў Надзеі, яна разумее, што Беларусь зараз не ў павестцы.
«Рэсурсаў на Беларусь менш, і мы прадбачылі, што таксама не будзем мець гэтых рэсурсаў. Мы б зачыніліся ў жніўні 2024 года, але вырашылі яшчэ троху пакорпацца», — кажа яна.
Менеджарка прасторы лічыць, што хаб ідзе па плане развіцця, але не хапае чалавечых рэсурсаў. Яна адзначыла, што арганізацыя не можа наняць людзей з-за недахопу грошай, што стварае «такое замкнёнае кола». Праца на валанцёрстве магчымая, але нядоўга, лічыць Надзея.
«Зразумела, былі валанцёры, якія займаліся і пэўны час нешта рабілі, але потым сышлі, потым новыя. І такія арэлі атрымліваюцца», — распавядае Надзея.
Яна дадала, што прасоўванне ў сацсетках «таксама прасела, бо няма каму імі займацца».
«Людзі ўжо асіміляваліся і інтэграваліся»
Надзея адзначыла, што зараз хаб знаходзіцца ў «стрэсавай сітуацыі» і мае «зусім мала мерапрыемстваў». На яе думку, гэта звязана з тым, што «людзі ўжо асіміляваліся і інтэграваліся».
«Зразумела, што мы гэта робім не на прафесійнай аснове. Гэта робяць людзі, якія пасля працы яшчэ намагаюцца неяк падтрымліваць і салідарнасць, і дапамогу беларусам. І беларускасць тут несці», — сказала Надзея, дадаўшы, што яе цешыць, калі прыходзяць палякі і чытаюць кірыліцай на беларускай мове. «Нашы шыльды і надпісы, якія ёсць».
Новае памяшканне больш функцыянальнае
Надзея адзначыла, што новае памяшканне лепшае за папярэдняе. Яна патлумачыла, што яно «бліжэй да цэнтра, яно прыгляднае» і выходзіць на адну з цэнтральных вуліц.
«Яно светлае, вялікае, яно больш функцыянальнае, як мне падаецца, чым тое, якое было. Бо тут маем некалькі пакояў», — дадала яна.
Надзея падкрэслівае, што нядзелю аддаюць цалкам пад бясплатныя беларускія імпрэзы.
«Ад рання да вечара можна займаць любы з трох пакояў для сваіх мерапрыемстваў і задумаў».
Надзея абяцае, што хаб і надалей будзе развіваць і падтрымліваць беларускасць і заклікае ўсіх, хто хоча, браць і карыстацца памяшканнем.
Хочацца, каб на імпрэзы хадзілі палякі і беларусы
Надзея кажа, што «святло ў канцы тунэля» можа з’явіцца, калі хаб стане месцам прыцягнення беларусаў Беластока, дзе кожны можа рэалізаваць сваю задуму і на гэтым зарабіць.
Ёй хочацца, каб «на імпрэзы хадзілі палякі, беларусы». Каб гэта было месца, дзе не толькі беларусы, але і палякі маглі замовіць залю для ўрачыстасцяў, імпрэз і правесці нешта сваё. А ідэальны вынік, каб «мы зараблялі ў тры разы болей, чым нам трэба. Хаця б тры разы па арэндзе ў месяц».
Можна звярнуцца па кансультацыю альбо для здымак відэа
Надзея паведаміла, што дзякуючы інтэграцыйнаму праекту хаб зараз можа аказваць кансультацыйныя паслугі адносна атрымання часовага побыту (ВНЖ), легалізацыі, працаўладкавання, курсаў і закладання ІП. Надзея пацвердзіла, што кансультацыі бясплатныя, але пакуль «людзі звяртаюцца мала».
«Мы збіраем запыты, а потым шукаем спецыялістаў, якія могуць на іх адказаць», — апісала яна механізм працы.
Надзея паведаміла, што акрамя тайм-кафэ, дзе за гадзіну трэба заплаціць 15 злотых, у хабе можна замовіць майстар-клас. Таксама там размяшчаецца відэастудыя з патрэбным абсталяваннем, «якой няма аналагаў у Беластоку». Яе арэнда без тэхнічнага спецыяліста каштуе 100 злотых за гадзіну.
У хабе можна набыць вырабы беларускіх рамеснікаў
На пляцоўцы хаба ёсць і невялічкая крама для продажу хэндмэйду, які робяць беларусы ў Беластоку. Таму Надзея заклікае ўсіх рамеснікаў прыносіць свае вырабы на продаж, каб падтрымаць хаб.
Антон Шаранкевіч, Budzma.org
