Некалі сталіца беларускай метал-музыкі, радзіма найпапулярнейшага мастака перабудовы, сёння Рэчыца вядомая хіба як горад, дзе быў піўзавод. На ток-шоў 21 лістапада разважалі: чаму так?
21 лістапада ў Рэчыцы адбылася дыскусія, зладжаная грамадскай культурніцкай кампаніяй “Будзьма беларусамі!” і цэнтрам даследавання грамадскага кіравання “Сімпа”.
Ток-шоў называлася “Рэчыца мастакоў і музыкаў: учора і заўтра”. Але гаворка вялася пра сённяшні дзень: чаму Рэчыца страціла былую славу? І што трэба сёння зрабіць яе жыхарам, каб вярнуць — ці стварыць наноў — станоўчы імідж горада?
У дыскусіі бралі ўдзел:
Андрэй Мядзведзеў, рэчычанін, журналіст, вядоўца курсаў “Мова нанова” ў Рэчыцы;
Аляксандр Ашэка, рэчычанін, мастак, графіціст;
Лявон Казакоў, мінчук, музыка, удзельнік гурта “Рокаш”, аўтар і вядоўца радыёперадачы “ПраРок”, выкладчык БДУ;
Андрусь Такінданг, мастак і музыка.
Цікавы факт: сярод спікераў не было прадстаўнікоў рэчыцкага метал-руху, хаця арганізатары запрашалі іх да ўдзелу.
Мадэраваў сустрэчу Андрэй Стрыжак.
Брэнд горада
Ці мусяць улады прызначаць сімвал горада і фармаваць ягонае аблічча — або гараджане ў стане самі прыкласці намаганні? Пра гэта разважаў Андрэй Мядзведзеў на прыкладзе гісторыі спробаў назваць вуліцу ў Рэчыцы імем славутага мастака Ісачова — ініцыятыва ішла выключна ад жыхароў горада. Таксама не ўлады, неаспрэчна адзначыў прамоўца, загадалі стварыць метал-гурты і зладзіць найбуйнейшы ў Беларусі фестываль адпаведнай музыкі.
— Чаму турысты едуць у Наваградак, дзе з цікавостак толькі руіны, і тое не надта добра захаваныя? Чаму едуць у Ліду не толькі паглядзець на кепска рэканструяваны замак, але і на фэст, які збірае тысячы людзей? І пры гэтым не едуць ні ў Гомель, ні ў Рэчыцу, — палемізаваў Андрэй Мядзведзеў з гледачамі, якія ўмовай наведвання горада называлі колькасць жыхароў у ім і разгалінаванасць інфраструктуры, — у Венецыі жыхароў меней, чым у Рэчыцы, але ўвесь свет ведае Венецыю!
У Гомелі і Рэчыцы, упэўнены выступоўца, цяпер адбываюцца працэсы, адваротныя развіццю цывілізацыі: гарадская культура паступова выцясняецца вясковай праз міграцыю да сталіцы, і гэта вельмі шкодзіць іміджу горада, бо з яго проста з’язджаюць гараджане, зацікаўленыя ў стварэнні, развіцці і прасоўванні таго самага брэнда.
Гледачы прыгадалі гісторыю захавання і “Пагоні” на гербе Рэчыцы, і будынка мастака Ісачова: усё гэта таксама зрабілі энтузіясты.
Рэчыца мастакоў
1987 год. Рэчыца. Дваццаць тысяч чалавек. Яны прыйшлі на выставу Аляксандра Ісачова. Ні да таго, ні пасля ніколі і нідзе ў Беларусі не было такой цікавасці да творчасці мастакоў. Нават у Віцебску арыгіналы Шагала не збіралі і не збіраюць чэргаў — Аляксандр Ашэка распавёў пра найпапулярнейшага, найскандальнейшага, найвядомейшага беларускага мастака эпохі перабудовы. Кошт ягоных твораў узляцеў да нябёсаў — а цяпер памяці пра яго не засталося нават у выглядзе магніцікаў з выявамі палотнаў, якія б меў за абавязак набыць кожны наведнік Рэчыцы. Рэчычане, дарэчы, прыгадалі, што ў дзевяностыя альбом рэпрадукцый Ісачова, а таксама паштоўкі былі ў кожным доме Рэчыцы.
На сустрэчы не спрачаліся пра мастацкую вартасць палотнаў рэчыцкага мастака перабудовы, але спрабавалі знайсці прычыну, з якой горад так проста адмовіўся ад таго, што магло б стаць і сімвалам, і турыстычным брэндам, і крыніцай прыбытку.
Аляксандр Ашэка падзяліўся планамі: у наступным годзе група рэчыцкіх графіцістаў распачне збор сродкаў, каб на фасадах горада з’явіліся выявы Ісачова. Такую спробу яны рабілі і сёлета, аднак гарадская адміністрацыя запатрабавала дакладныя макеты і прапанавала самастойна выдаткаваць грошы на гэта.
І спікеры, і гледачы адно за адным прыгадвалі імёны рэчыцкіх мастакоў, якія працуюць у цяперашні час — але не звязваюць сваю творчасць з Рэчыцай: ні сюжэтна, ні нават намінальна. Але лёгка называлі і тых, хто зрабіў вялікі ўнёсак у аблічча горада.
Размова прывяла да таго, што калі знойдзецца чалавек, надзелены воляй “навязаць” брэнд горада, то гэты брэнд будзе існаваць. Як прыклад прыводзілі Ашмяны — “сталіцу агуркоў”.
Рэчыца музыкаў
Лявон Казакоў, госць з Мінска, непасрэдна датычны беларускага металу, параўнаў рэчыцкі метал-фэст з падобнымі, толькі ў іншых краінах — і, адпаведна, стаўленне да фэстаў мясцовых жыхароў. Распавёў, напрыклад, пра невялікі — нават не гарадок, а вёску, для якой мясцовы фестываль ёсць нечым накшталт горадаўтваральнага прадпрыемства. Давялося паўтарыць гэтую гісторыю, бо з боку гледачоў гучалі прапановы “зрабіць цішэй” ці праводзіць “Метал Краўд” кожны год у іншым горадзе. Жыхары Рэчыцы пакуль насцярожана ставяцца да “валасатых і барадатых” гасцей горада, і музыка ім таксама падаецца вельмі гучнай.
Але, на жаль, пра фестываль “Метал Краўд” можна казаць у мінулым часе — бо сёлета ён не адбыўся ўпершыню за дванаццаць гадоў. Чаму так, можна толькі здагадвацца, бо на сустрэчу не прыйшоў ніводны з запрошаных музыкаў і арганізатараў. Толькі ў якасці чутак былі агучаныя здагадкі, нібыта фэст забаранілі прадстаўнікі адміністрацыі праз прысутнасць сярод запрошаных “непажаданых” гуртоў. А “Метал Краўд” толькі-толькі набыў сур’ёзны маштаб… Арганізатары на сайце абяцаюць аднавіць фэст на наступны год, адно што “змяніць прапіску”. Але, як пастанавілі на сустрэчы, гэта знішчыць ужо існы фестываль са шматгадовай рэпутацыяй.
— Фестываль “Метал Краўд” нельга перанесці ў іншы горад, бо тады гэта будзе зусім іншы фестываль, — сцвярджаў Лявон Казакоў.
Урэшце сышліся на тым, што музыка гэтага кірунку развіваецца, але ў Беларусі не самыя спрыяльныя ўмовы для яе развіцця, і знікненне “Метал Краўда” — таксама крок да пагаршэння ўмоваў.
Высновы ток-шоў абнадзейвалі, бо падчас абмеркаванняў высветлілася, што многія рэчы можна змяніць сіламі гараджанаў. Напрыклад, арганізаваць роспіс фасадаў карцінамі Ісачова. Той самы выраб сувеніраў з ягонымі рэпрадукцыямі таксама можа прынесці плён, а патрабуе не касмічных выдаткаў. І над прапановай стаць тым чалавекам, які “навяжа” гораду свой брэнд, кожны мусіць разважаць асабіста.
Югася Каляда
Фота: Аляксандр Кісялёў
