Мікіта Моніч — вядомы мінскі экскурсавод. Год таму ён страціў працу ў Нацыянальным мастацкім музеі праз тое, што апублікаваў верш «Пожалуйста, оставьте Еву», прысвечаны сітуацыі вакол калекцыі Белгазпрамбанка. Зараз Мікіта —папулярны ютубер, вядоўца канала «Каля культуры», дзе ён распавядае пра мастацтва «без прыдыхання і пагарды».
Пра канал «Каля культуры», адукацыю, мову і каментары пад відэа
Раскажы пра ютуб-канал і пра тое, як чалавек, які працаваў экскурсаводам, перакваліфікаваўся ў блогеры?
Як заўсёды — ўсё адбываецца этапамі. Калі я скончваў універ, я паняцця не меў, што пайду ў музей. Аднак я апынуўся ў музеі і думаў, што буду расці ў мастацтвазнаўцу, даследчыка. Хоць пэўныя сумненні былі. Я пачаў вадзіць экскурсіі і высветлілася, што гэта запатрабавана. Пры гэтым вясёлыя, хутчэй акцёрскія, чым акадэмічна вывераныя і стрыманыя. Гэта ўсё доўжылася некалькі гадоў, і паспела сфармавацца нейкае публічнае імя, нейкая пазнавальнасць публічнага экскурсавода, лектара, трошкі стэндапера.
І ўзнікала разуменне, што калі ты хочаш рабіць такі асветніцкі кантэнт, то вельмі дзіўна не выкарыстоўваць інтэрнэт, таму што на экскурсіі ў цябе можа быць дзесяць-дваццаць чалавек, ну, максімум сто сорак чалавек. Гэта мой асабісты рэкорд. Але гэта ўсё роўна клапотна і не вядзе да таго, што я хачу — уплываць на фармаванне попыту на культурныя прадукты. Было зразумела, што трэба ісці ў інтэрнэт, але прафдэфармацыя музейнага супрацоўніка казала: «Ну, гэта ж не па-сапраўднаму, распавядаць пра мастацтвава, не бачачы яго, не паказваючы ўжывую».
З іншага боку, мяне палохаў тэхнічны бок пытання — наколькі шмат намаганняў трэба ўкладваць — і рэгулярнасць. Экскурсія — гэта рэгулярнае паўтарэнне тэксту. Прыехала выстава і ты два месяцы фігачыш яе, раз за разам распавядаючы тое ж самае ці блізкае да таго. А кантэнт у ютубе — гэта пастаяннае стварэнне новага. Быў страх таго, што я ўсё раскажу і мне не будзе больш чаго распавядаць. А потым прыйшоў COVID-19, і афлайнавая дзвіжуха шмат у чым проста схлопнулася.
З іншага боку, у мяне ўжо быў дзіцячы праект, і яго трэба было неяк працягваць, у мяне былі абавязкі перад дзецьмі. Мы вырашылі, што мы будзем рабіць відэаверсію курса, пачалі яе здымаць, спадзяюся, што хутка даздымаем. Паўтара гады прайшло ўсяго (смяецца). Такім чынам з’явілася нейкая звычка, знік страх стварэння відэакантэнту, а далей з’явілася прапанова ад тэхнічнай каманды, каб зрабіць нешта пра культурку са мной. Сардэчна запрашаем у праект «Каля культуры»! Стаў лайк, падпісвайся на канал!
Наколькі было складана перанастроіцца? Ты ж не бачыш ніякай рэакцыі, толькі аб’ектыў відэакамеры.
Так! Ёсць пачуццё, што я адчуваю сябе вэбкам-мадэллю ад свету прыгожага. Дапамагла пандэмія, таму што частка працы па чытанні лекцый сышла ў анлайн. Умоўныя айцішнікі, якія лёгка і проста здзейснілі гэты пераход, яны працягвалі замаўляць чытанне нейкіх лекцый папулярных, але ўжо праз зум. І гэта было важным крокам. З іншага боку, праект «Дзеці ў музеі», дзе я вадзіў экскурсіі і чытаў лекцыі, у ім таксама часткова старэйшая група сышла ў зум па тых жа самых пандэмічных прычынах. Такім чынам пачаў фармавацца нейкі досвед мінімальны, а далей перайшлі ўжо проста ў фармат стварэння відэа ў студыі.
Ты гаварыў пра адукацыю. Першапачаткова на каго ты вучыўся і кім павінен быў стаць, калі вырасцеш?
Кафедра цяпер называецца «Мовазнаўства і краіназнаўства краін Усходу», але спецыяльнасць называецца «Лінгвакраіназнаўства». З мяне павінны былі зрабіць усходазнаўцу. На кафедры выкладаецца некалькі ўсходніх моў, я трапіў на кітайскую і, па ідэі мая кваліфікацыя пасля базавага спецыялітэту — гэта усходазнаўца-міжнароднік, перакладчык-рэферэнт з кітайскай і ангельскай. Але, на жаль, кітайскую я ведаю толькі на паперы. Гэта вельмі складана! Людзі, калі ў вас няма навыку сядзець па дзве гадзіны і каўбасіць яе на працягу некалькіх гадоў, не трэба ісці на кітайскую — гэта вельмі цяжка.
Мы так з табой на мовы выплылі. У каментарах да відэа на канале «Каля культуры» вельмі часта можна ўбачыць гаротныя выказванні на тэму «Калі ўжо будзе выпуск на беларускай». Чаму відэа выходзяць на рускай мове і ці будзе выпуск па-беларуску?
Давайце на гэтае пытанне, улічваючы апошнія падзеі, адкажа Мікіта Мелказёраў, калі яго захэйцілі ў каментах. «Набярэцца 30 тысяч падпісчыкаў, і я зраблю выпуск на беларускай». Я зайшоў туды ў каменты — там пекла. Рэдка калі ў беларускім ютубе і байнэце наогул бывае такі чысты ад. Трэба сказаць наступнае...
(Мікіта пераходзіць на беларускую мову)
Што тычыцца мяне, то я рускамоўны чалавек у паўсядзённым жыцці і са школкі, напрыклад, выйшаў з вельмі негатыўнымі адносінамі да беларускай мовы з нагоды таго, што ў мяне былі вельмі складаныя стасункі з настаўніцай беларускай мовы. Мне падаецца, што гэта чалавек, якога ўвогуле нельга пускаць да дзяцей. Ёй таксама нешта падавалася наконт мяне, і таму беларуская мова для мяне была нечым такім... Частка нашай культуры, безумоўна, але мяне не тычыцца. Праз пэўны час я зразумеў, што трэба з гэтым штосьці рабіць, што гэта ненармальна, і пайшоў валанцёрыць на радыё «Культура» і два гады там адпрацаваў на беларускай мове пазаштатнікам, трохі падцягнуўшы мову, і праз гэта змянілася і маё стаўленне да яе. Мне падабаецца беларуская мова. Хаця я думаю, добра бачна, што мне складаней размаўляць па-беларуску, чым па-руску.
І тут мы выходзім на пытанне. ці рабіць кантэнт па-беларуску. Што такое мой кантэнт? З пункту гледжання акадэмічных ведаў — ён неглыбокі, гэта мультымедыйная вікіпедыя. Тое, што з’яўляецца яго сутнасцю, гэта дзесьці жарцікі, дзецьсі манера таго, як я гэта раблю і якасць, хутчэй, працэсу маўлення, чым зместу гэтага. Атрымоўваецца, што на беларускай у мяне на гэты момант не будзе магчымасці рабіць настолькі добры кантэнт. Я не настолькі трэніраваны, у мяне не настолькі добрая беларуская мова. Я хацеў бы, шчыра кажучы, калісьці рабіць кантэнт па-беларуску. Але для гэтага трэба, каб шмат змянілася ў маім асабістым жыцці. Мне падаецца, што трэба спачатку ўвесці мову на нейкі тэрмін, хаця б часткова, у сваё паўсядзённая жыццё, а пасля ўжо выходзіць на тое, каб ствараць прафесійны кантэнт на ёй.
Паколькі ты зараз вытворца медыя-кантэнту і маеш да яго непасрэднае дачыненне, пытанне — наколькі ты згодны з тэзай, што беларускамоўны кантэнт заходзіць у фармаце відэа, падкасту ці тэксту са значна меншым водгукам, што яго менш глядзяць, слухаюць і чытаюць чым, калі б ён быў зроблены па-руску?
Я не ведаю, паколькі я неглыбока пагружаны ў кухню лічбаў, аналітыкі, статыстыкі. Я проста пытаю пра гэта ў людзей, якія гэтым займаюцца, і яны мне нешта адказваюць. Адпаведна, асабіста для мяне няма вялікай розніцы слухаць лекцыю ці чытаць артыкул па-руску ці па- беларуску. Асабліва за апошні год, калі колькасць і ўцягнутасць мяне як суб’екта ў кантэнт павялічылася. Я больш чытаю і больш пішу па-беларуску. Але, калі я правільна зразумеў тое, што чуў па гэтым пытанні, то ўсё ж такі па-беларуску сапраўды чытаюць менш. Гэта звязана з нашай жорсткай дыгласіяй і тым, што за межамі нацыянальнага ядра нашага грамадства, для якога мова з’яўляецца каштоўнасцю нацыянальнага скарбу, вось за межамі гэтага параўнальна невялікага ядра людзям складаней спажываць кантэнт на беларускай.
Яны, мо, і кажуць, што хацелі б гэтага, і ім гэта падабаецца, але ўсё яшчэ ёсць сур’ёзны аперацыйны разрыў паміж навыкамі і колькасцю намаганняў, якія патрабуюцца для спажывання кантэнту. А далёка не ўсе, заходзячы ў ютуб ці ўвогуле ў інтэрнэт, гатовыя дадаткова напружвацца для спажывання інфармацыі. І вось тут з’яўляецца развілка! Асабіста я як вытворца кантэнту, якая мая мэта? Мая мэта — пашыраць рынак спажывання культурных прадуктаў, каб больш людзей ішлі ў музей, больш людзей ішлі ў тэатр, больш людзей, каб чыталі кніжкі. Для мяне гэта больш значна, чым тое, на якой мове яны будуць чытаць.
Я сыходжу з таго, што ў прынцыпе спажыванне культурных прадуктаў, калі чалавек у гэта ўцягваецца, на маё меркаванне, будзе ўплываць і на яго стаўленне да беларускай мовы. Таму што шмат добрага нацыянальнага кантэнту робіцца на беларускай. Адпаведна, мая задача не філалагічная. Не асветніцкая ў сферы мовы, а асветніцкая ў галіне культуры: выяўленчага мастацтва, музеяў.
Ты некалькі разоў цяпер згадваў словы «асвета», пашырэнне культурнага ўплыву. Навошта табе гэта трэба?
Па-першае, я люблю выставы, я люблю, каб прыязджала добрае мастацтва. І для таго, каб яно прыехала, ці нейкі фестываль адбыўся тэатральны, або, каб нейкая дзвіжуха была, пашыралася, ускладнялася, і яна была больш разнастайнай, і я мог знайсці сабе нешта зусім класнае, трэба, каб быў рынак, каб на выставу магло прыйсці і прыходзіла не дзесяць тысяч чалавек, а дваццаць. Каб проста эканоміка працэсу ўладкавана была па-іншаму. Калі ў нас будзе большы попыт у грамадстве на такія прадукты, я як спажывец буду атрымліваць лепшы кантэнт.
Акрамя таго, арганізатары мерапрыемстваў змогуць арыентавацца не толькі на білетны даход, але яны будуць разумець, што можна ісці да бізнесу. І бізнес убачыць, што мы атрымаем больш маркетынгавых бонусаў ад таго, што для большай колькасці людзей гэты прадукт будзе мець значэнне. Яны яго хутчэй падтрымаюць і будуць гатовыя ўкласці ў гэта большую колькасць грошай.
Дзяржава ў нейкім яе выглядзе, нават у існуючым, магчыма, будзе неяк больш артыкулявана рэагаваць і вылучаць нейкія сродкі. Хоць я сам гавару і не да канца ў гэта веру (смяецца). Але зноў-такі! Усё ж мяняецца! Акрамя таго, ужо як работнік — я пасрэднік паміж публікай і творам мастацтва. Адпаведна, чым больш публікі будзе, тым больш будзе попыт на паслугі пасрэднікаў. Гэта мой хлеб. Я фармую для сябе працоўную базу як для работніка і для сябе кантэнт як спажыўца.
Пра што чакаць наступныя выпускі?
Задача такая ж — шукаць залаты фармат, разумець як канчаткова будзе выглядаць выпуск. Распавядаць пра розныя тэмы сусветнага і беларускага мастацтва, культуры, гісторыі. У большай ступені культуры і мастацтва. Парады куды пайсці — надыходзіць восень, а гэта значыць, што будуць як мінімум два вялікія штогадовыя івэнты «Арт-Мінск», які стартаваў трэцяга верасня, і «Восеньскі салон», які пачнецца ў кастрычніку. Адпаведна, я абавязкова буду пра гэта распавядаць. Старацца максімальна не замыкацца на нейкай адной тэме, ну, і ў тым ліку, спадзявацца на прапановы ў каментарах, асабістых паведамленнях, не толькі зрабіць чарговы выпуск па-беларуску, але і неяк прадметна асвятліць тую ці іншую тэму. Так што стаў лайк, падпісвайся на канал, пабачымся «Каля культуры»!
Пра звальненне і экскурсіі
Больш за год мінула з моманту твайго звальнення з Нацыянальнага мастацкага музея. Як ты ацэньваеш зараз гэтыя падзеі? Ці мела сэнс публікаваць той верш, пасля якога адбыўся такі шэраг падзей?
Па-першае, я лічу, што верш — гэта не падстава, каб звальняць чалавека. Палітычны ён быў ці які-небудзь яшчэ. Калі я не апраўдваю нацызм ці дзіцячае порна, то гэта мая асабістая прастора. Па-другое, мне, вядома, шкада, што цэлы шэраг праектаў, цэлы веер узаемнай карысці, якую мы з музеем маглі адзін аднаму ўзаемна прапанаваць, ён у дадзены момант недаступны. І гэты момант усё расцягваецца і расцягваецца. Я сумую па музеі, я сумую па магчымасці быць пасрэднікам паміж гэтым сапраўды цудоўным зборам мастацтва, рэальна класнага ўзроўню, і публікай, якая, як мне здаецца, заслугоўвае ведаць пра музей. Усё гэта, вядома, ёсць.
Але я не магу пазбавіцца ад адчування нейкай перакручанай, узроўню стакгольмскага сіндрому, падзякі Уладзіміру Іванавічу Пракапцову за тое, што ён мяне звольніў. Таму што ў канчатковым выніку музей — гэта такое вельмі спакойнае месца, яно засмоктвае, там быццам па-іншаму цячэ час. І многія рэчы, якія ты хочаш рабіць, ты не робіш таму, што «ну, калі-небудзь». Як кітайскі фарфор — трыста гадоў чакаў і яшчэ трыста гадоў пачакае свайго даследчыка. Прыкладна тое ж самае можа адбывацца са справамі і планамі. А тут я апынуўся выкінуты ў свет, дзе трэба змагацца, рухацца наперад «хутчэй, вышэй, мацней», і стаў рэалізоўваць сябе. Цалкам магчыма, што калі б я працягваў працаваць у музеі, то ў мяне б не было зараз ютуб-канала.
Тады пяройдзем да таго, што ты робіш цяпер. Калі я правільна разумею, то ты цяпер індывідуальны прадпрымальнік, які праводзіць нейкія лекцыі і экскурсіі за грошы. Ці рэальна ў Беларусі зарабляць на тым, што ты служыш пасрэднікам паміж творамі мастацтва і іх спажыўцамі?
Я лічу, што рэальна. Гэта эмпірычныя дадзеныя, я так жыву. Але праблема вось у чым! Мяне здзіўляе тое, што ў нас вельмі маленькая канкурэнцыя ўнутры гэтага поля. У нас ёсць куратары, даследчыкі, экскурсаводы ў музеях, лектары ва ўніверсітэтах, але мне незразумела чаму яны не выходзяць у публічнае поле. Чаму яны не ствараюць нейкае шоў ці нешта накшталт таго? Не ідуць у больш папулярныя фарматы? У мяне ёсць варыянты адказаў пра акадэмічную традыцыю, пра звычку, пра тое, што для кагосьці гэта здаецца выпустошваннем матэрыялу, перад якім трэба трапятаць. Але ўсё роўна я не разумею, чаму хто-небудзь з маладых не спрабуе на хвалі папулярнасці стэндапа рабіць нешта падобнае? Лічу, што нашага рынку, хай і не вельмі вялікага, цалкам хопіць на яшчэ тры, пяць, сем, дзесяць прозвішчаў. Але пакуль іх няма! Думаю, што гэта пройдзе.
А запыт ад спажыўцоў вялікі?
Ён больш, чым я магу задаволіць. Вось гэта я магу сказаць дакладна, што людзям цікава, наша беларуская публіка зацікаўленая ў эд'ютэйнменце, у адукацыйным кантэнце, пададзеным у забаўляльнай форме. Пры гэтым часта гэтыя людзі разумеюць, што такое сэрвіс, што такое якасны прадукт, і яны не хочуць паўтарэння сярэдняй школы, не хочуць ціску над імі, не хочуць, каб ад іх патрабавалі што-небудзь любіць так, як прапісана ў метадычцы «духоўнай», а хочуць вясёлага, лёгкага, займальнага, змястоўнага кантэнту і гатовыя за яго плаціць. Галоўнае рабіць тое, што цікава табе так, як гэта трэба публіцы. Пытанне ў змесце, пра які ты рупішся, і форме, у якой гэта будзе зручна аўдыторыі.
Якая экскурсія ці лекцыя табе прыходзіць на розум як самая яркая і чаму?
Мне здаецца, што гэта дзіцячыя экскурсіі ў рамках нашага курса. З аднаго боку, я па іх моцна сумую, з другога боку, гэта лепшае, што я рабіў. Гэта дзеці, якія прыходзяць на курс са стэрэатыпным успрыманнем музея як сумнага месца, а ў выніку сыходзяць з курса спажыўцамі музеяў. Потым мне іх бацькі ў інстаграме пішуць: «Прыкіньце, а ён павёў нас на выставу!», а дзіцяці ўсяго дзесяць. Я дайшоў да гэтага, калі мне было дваццаць ці дваццаць тры, а ён ужо ў дзесяць! Гэта ж для яго крута, для грамадства крута, для гэтай сям’і крута!
Дзеці — лепшая аўдыторыя. Ад дарослых ты атрымліваеш нейкае захапленне, цікавасць, часам нейкае пытанне, але самыя арыгінальныя пытанні, самыя незвычайныя ідэі, самыя дахазносныя, якія пашыраюць твой ўнутраны свет, адказы на твае пытанні ты атрымліваеш толькі ад дзяцей. Дарослы можа спаслацца на аўтарытэт — «Я чытаў у Леві-Строса вось гэта», ці «Вы чыталі артыкул такога?», або «Вы бачылі фільм?». Гэта адсылка да іншага прадукту. У той час як з дзіцяці часам прэ яго ўнутраны свет, арыгінальны, цікава ўладкаваны, які табе дае не менш, чым ты даў гэтаму дзіцяці.
Пра мацюкі, татуіроўкі і метамадэрн
Ты з’яўляешся нейкім культуртрэгерам, асветнікам, пры гэтым спакойна выкарыстоўваеш у размове абсцэнную лексіку. Як гэта спалучаецца? Можа культурны чалавек лаяцца матам?
Можа! Вось можа! (Смяецца) А што ты думаеш, што я кожны раз кажу «б****ь», і ўнутры ўсё сціскаецца, і я сябе ненавіджу? Ну, камон! Нельга лаяцца пры дзецях. У мяне таму праблема, я люблю Данілу Папярэчнага (ББ — расійскі стэндапер) і пасля таго, як пагляджу яго выступы, я два дні не магу весці дзіцячыя экскурсіі. Таму што з мяне слова «п*****ц» (фіяска) ляціць, на кончыку языка я яго ўтрымліваю. Але я лічу, што гэта частка мовы, і ў нейкай ступені гэта яшчэ і вобраз. Я проста дазваляю сабе сваю бытавую гаворку, у якой ёсць мат, уплятаць у абмежаваных маштабах у сваю прафесійную гаворку. Мяркуючы, што гэта частка таго прадукту, які я даю. Што я раблю? Я распавядаю пра творы мастацтва, якое грамадства ўспрымае стэрэатыпна, як нешта рафінаванае, асаблівае, высокадухоўнае, але з дапамогай бытавых асацыяцый, звычайнай мовы, жартаў... Напрыклад, калі я прыватным чынам распавядаю лекцыю, я ў пачатку магу спытаць «Спадарства, ці магу я выкарыстаць слова "ж**а"? Не будзе нікога гэта моцна фрустраваць? Я магу не выкарыстоўваць». І ўсе такія: «Так! Давай! Класна!».
Вяртаючыся да фармату правядзення лекцый і экскурсій. Такі стэндаперскі падыход зараз у трэндзе. Праз пятнаццаць-дваццаць гадоў, калі ты будзеш працягваць гэтым займацца, гэта будзе запатрабавана ці стане «нафталінам»?
Можа, стане «нафталінам», можа, мне гэта надакучыць, можа, я з’еду з глузду і буду такі «Окей, бумер, дзе твой спінэр?». Напэўна, я ўжо сутыкаюся з тым, што я што-небудзь кажу, а аўдыторыя мяне не разумее. Напрыклад, у дзяцей няма ў лексіконе слова «ксеракс». Вось мы з табой ведаем гэтае слова, а многія з тых, каму па дзесяць гадоў, ужо не. Яны ніколі не сутыкаліся з ім, у іх ён называецца інакш. І я такім чынам ужо дзесьці не трапляю.
Мы адаптыўныя істоты. У мяне няма задачы ўсё сваё жыццё нефармальна на мове нулявых і дзясятых гадоў з дапамогай жартаў з «Лукамору» распавядаць пра імпрэсіяністаў. Мая задача, каб мяне пачулі.
У гутарцы ты неяк згадваў, што ставіў са школьнікамі «У чаканні Гадо» Бэкета, дадаўшы, што гэта не тэатр абсурду, а цалкам сабе рэальнасць сярэдняй беларускай школы.
Ну, гэта маё ўласнае траўмаванае ўспрыманне. У мяне ў агуле негатыўны вопыт са школы застаўся, і мне здаецца, што сапраўды абсурдысцкая п’еса «У чаканні Гадо» выдатна кладзецца на сярэднюю школу, на гэтае чаканне нейкай ісціны, чалавека, які прывядзе да святла. У дадзеным выпадку гэта нейкі педагог у гэтай фабуле. І гэтага ніколі не адбываецца, а проста адбываецца неабходнасць прыборкі школьнага кабінета пасля ўрокаў. І гэтыя два дзяжурныя пакінутыя — вечныя дзяжурныя, яны мыюць парты, мыюць падлогу, і ў размове разыгрываецца ўся п’еса. Яна ідэальна кладзецца на дэкарацыі ў выглядзе прадметнага кабінета ў сярэдняй школе.
Хацелася вярнуцца зноў да таго, што мы абмяркоўвалі па-за рамкамі інтэрв’ю. Ты ўсходазнаўца па адукацыі, вядзеш экскурсіі па выставах жывапісу, як так выйшла, што ты так лёгка аперыруеш тэрмінамі і імёнамі са скандынаўскай міфалогіі і эпасу?
Хто падлеткам не любіў руны, у таго няма сэрца, а той хто ўсё яшчэ чытае гэта, калі яму трыццаць, у яго няма мазгоў. (Зноў смяецца!) Гэта ўсё было вельмі цікава. Я ў школе цікавіўся міфалогіяй, гэта ж так прыгожа, рамантычна. Зноў такі! Узрост, якому характэрны рамантызм, супадае з эпохай, калі скандынаўскі эпас быў сабраны — у 19-м стагоддзі ў рамках будаўніцтва нацыянальнай самасвядомасці, адмовы ад антычнай міфалогіі на карысць германскай, скандынаўскай, славянскай, уставіць патрэбнае.
Гэта шалёна прыгожая і паэтычная сістэма, якая мне падабаецца не менш, чым кітайскія натурфіласофскія пабудовы. Ці як мне падабаюцца японскія ёкаю (звышнатуральныя істоты японскай міфалогіі) або іншыя фальклорныя, літаратурныя, этнаграфічныя асаблівасці розных культур. Проста свет вельмі цікавы, часам жорсткі, і гэта ўсё кадзіруецца ў міфалогіі неверагодна эмацыйным, займальным спосабам.
Ты параўнаў юнацтва з эпохай рамантызму. Культуролагі сцвярджаюць, што мы зараз жывем у эпоху метамадэрну. З якім узростам чалавека гэта можна параўнаць?
Адбываецца разбурэнне паралельна-узроставай парадыгмы. Мы ўжо спакойна ўспрымаем студэнта, якому сорак пяць; чалавека, які пайшоў валанцёрыць у перадпенсійным узросце; чалавека, які займаецца дзіўнымі справамі для свайго ўзросту з пункту гледжання прамысловага дваццатага стагоддзя. Вось гэтая трансфармацыя жыццёвага сцэнара, якая адбываецца на фоне глабалізацыі, павелічэння працягласці жыцця, размывання абавязковага інтэлектуальнага канону... Таму няма гэтага стану, фактычна твой узрост ўсё менш біялагічны і ўсё больш псіхалагічны. Хутчэй гэта ўсё нас адпраўляе да ідэй экзістэнцыялізму, што ўсё абсурд, і ты толькі выбіраеш тую мадэль, якая табе падабаецца. Мадэль спажывання, мадэль свайго прафесійнага пазіцыянавання ў грамадстве. Раней ты быў абавязаны для выжывання мець сям’ю, таму што адзін чалавек не мог сябе пракарміць, а цяпер ты можаш жыць ва ўрбанізаванай прасторы самастойна. Будзе ў цябе сям’я ці не будзе, будуць у цябе дзеці ці не будуць ... І гэта таксама гэтак жа. Хочаш рамантызм, хочаш метамадэрн, тады, калі ты будзеш да гэтага гатовы.
Давай тады з высокіх тэм пераскочым на больш мірскія. Татуіроўкі! Гэта «блакітная хвароба» з катэгорыі «не бывае адной татуіроўкі, бывае першая», або за кожнай з іх стаяць нейкія сэнсы ці гісторыі?
Вядома! Пачалося ўсё гэта ў падлеткавым узросце, калі мой бацька зрабіў сабе татуіроўкі і гэта зрабіла на мяне моцнае ўражанне. І калі я ўжо дарос да ўнівера, то я доўга думаў і зафігачыў сабе сусветнае дрэва Ігдрасіль са скандынаўскай міфалогіі. Я разумеў, што гэта назаўсёды і трэба сур’ёзна падумаць, перш чым рабіць. І ўзяў за правіла, што калі пяць гадоў пра нешта думаю і мне падабаецца, то я гэта раблю. Прайшло пяць гадоў, і я зрабіў сабе такую натурфіласофскую схему з кітайскай міфалогіі: дэмана хаосу Хуньдунь, багоў Фу Сі і Нюйву і трох вялікіх настаўнікаў на другой руцэ. З таго часу прайшло гадоў восем ці сем. Я ўжо вываліўся з графіка, і мне насамрэч трэба было зрабіць наступную татуіроўку гады два таму, і ў мяне ўжо нават гатовы эскіз. З аднаго боку, то няма часу і грошай, машына, сям’я і гэтак далей... але мы ж з табой разумеем, што гэта bullshit. Калі б яна мне сапраўды сур’ёзна патрабавалася, то гэта б адбылося ўжо. Можа, гэта ўжо неяк сышло. Прынамсі, дакладна актуальнасць прыцерлася ў нейкай ступені. Я не адчуваю вялікага жадання гэта зрабіць. Хоць яно сядзіць дзесьці на падкорцы, і цалкам магчыма, што ў момант нейкага стрэсу ці эйфарыі замест таго, каб зрабіць сабе карэ, я пайду і даб’ю на левую руку норнаў (скандынаўскі аналаг грэцкіх мойр), крыніцу Урд, каня Слейпніра, ласося з трыма плямамі на баку. На левай грудзі Одзіна, а на правай Буду Вайрачану.
Пра выставы і музеі
Да 12 верасня ў Нацыянальным мастацкім музеі дзве цудоўныя выставы праходзяць. Гэта «Живописная живопись» з працамі рускага авангарду і выстава іконы. Я ведаю, што мажліва ў верасні адкрыюць першую чаргу музейнага квартала, і абяцаюць нейкія новыя праекты, мастацкую экспазіцыю. Не ведаю паспеюць яны ці не, але на гэта абавязкова трэба паглядзець.
І калі вы не глядзелі «Атрад самагубцаў», і ён яшчэ ідзе ў кінатэатры, то класны фільм, мне спадабалася.
Топ-5 беларускіх музеяў, якія абавязкова трэба наведаць?
Мастацкі музей адназначна! Гэта найбагацейшая калекцыя і вельмі вартае месца. І ў першую чаргу гаворка ідзе аб пастаяннай экспазіцыі. Яна вельмі крутая. Свята, якое заўсёды з табой.
Вядома, гістарычны музей, які мне вельмі падабаецца. Гэта наведванне яшчэ важнае тым, што ён уяўляе сабой значна менш, чым павінен быў бы. Прыходзячы ў яго, ты разумееш, што не так павінен выглядаць галоўны музей краіны, і ён не выглядае як галоўны музей краіны. Хоць пры ўсёй маёй любові і ўцягнутасці ў мастацкі музей, я разумею, што галоўным музеем краіны павінен быць гістарычны. І назіранне таго, што ёсць цяпер, і тых рэсурсаў, якія ў іх ёсць, выдатна паказваюць некаторыя асаблівасці ўладкавання нашага грамадства.
Абавязкова музей народнага мастацтва ў Раўбічах у будынку неагатычнага касцёла! Гэта выдатная калекцыя, выдатны будынак і выдатнае месца.
Мне вельмі спадабаўся музей чыгуначнай тэхнікі ў Брэсце. Я не вельмі ў дзяцінстве ў машынкі гуляў, але як класна! Паравозы ўсе гэтыя, мілы невялікі будынак, дзе выразна і падрабязна расказана пра гісторыю чыгуначнага транспарту. А для Беларусі гэта вельмі важная гісторыя — канец дзевятнаццатага стагоддзя, пачатак дваццатага і ўсё дваццатае. Вельмі многае звязана з транспартнымі сістэмамі, у першую чаргу з чыгункай.
І, вядома ж, «Арт-Беларусь» калекцыя Белгазпрамбанка. Там выдатныя карціны Суціна, Бакста, Шагала, Цадкіна, Царфіна, Любеча, Заборава. Гэта вельмі важны збор і з пункту гледжання гісторыі мастацтваў, і з пункту гледжання нацбудаўніцтва, і з пункту гледжання актуальнага моманту ў краіне. Яно набыло значна большую значнасць і знакавасць, будучы ўцягнутым ва ўсе гэтыя працэсы.
Д. Н., Budzma.by
