14 снежня ў барысаўскай антыкавярні “Happy Time” адбыўся другі этап прэзентацый аднаго з найлепшых “Кірмашоў праектаў” гэтага года.
У лістападзе кампанія “Будзьма беларусамі!” і Цэнтр даследавання грамадскага кіравання “СІМПА” абвясцілі збор ідэй для Мінскай вобласці. Мы атрымалі ажно 13 якасных і крэатыўных заявак ад жыхароў Маладзечна, Узды, Бараўлян, Старых Дарог, Барысава, Жодзіна, Смалявічаў, Ратамкі, вёсак Аксакаўшчына і Новае Поле і пасёлка Зялёны Бор. Каб грунтоўна абмеркаваць кожную з ідэй, прэзентацыю разбілі на дзве часткі. Першая прайшла ў Мінску 7 снежня. Цяпер прапануем вашай увазе чарговыя шэсць праектаў: шэсць чалавечых гісторый, шэсць мараў зрабіць свет вакол сябе лепшым.
Івэнт-пляц “Свае”
Першы праект прадстаўляла спадарыня Аляксандра Шор з Жодзіна. Яна працуе ў моладзевым цэнтры, дзе даўно мараць пра івэнт-пляц. Для яго ўжо нават назву прыдумалі — “Свае”. Звычайная дзяржаўная ўстанова, якая ёсць, бадай, у кожным горадзе, хоча стварыць утульны для гараджан дворык. Цяпер тэрыторыя, прылеглая да моладзевага цэнтра, фактычна транзітная. Аляксандра Шор з аднадумцамі хацелі бы паставіць тут лавачкі, зрабіць вертыкальнае азеляненне і фотазону.
— Мы праводзілі апытанні, у тым ліку на форумах: што думаюць жодзінцы пра свой горад. Найчасцей адказваюць “Жодзіна не зялёны”. Двары можна прывесці ў парадак самастойна, але асобныя жыхары не ведаюць, з чаго пачаць, і баяцца брацца за гэта. Выснова: няма прасторы, якая аб’ядноўвала б людзей і матывавала абсталёўваць гарадскія тэрыторыі, — тлумачыць сэнс задумы Аляксандра.
Такім чынам, у каманды з Жодзіна ёсць жаданне збіраць вакол сябе актыўных гараджан і паляпшаць двары вакол сябе. Патрэбная дапамога, каб закупіць матэрыялы.
— Як праект будзе працаваць сам на сябе? — пытаецца экспертка, кіраўніца жаночай няўрадавай арганізацыі “Правінцыя” Алена Аўтушка.
— Я ўпэўненая, што, прыкладаючы высілкі, мы атрымаем людзей, якім гэта патрэбна. Людзі самі будуць ахвяраваць саджанцы. Нядаўна мы наладзілі абмен кнігамі — і усё запрацавала. Шафа ўвесь час поўная. Гэта нам надае пэўны аптымізм, — адказвае Аляксандра.
Смалявічы 2.0
Яшчэ адзін “інфраструктурны” праект прыйшоў са Смалявічаў. Там актывісты хочуць зрабіць сайт як “МотолькоПомоги”, толькі пра Смалявічы. Віртуальная база для гэтага ўжо ёсць: партал smaliavichy.by. Яўген Пугач расказаў, што паводле задумы мясцовыя жыхары будуць пісаць пра побывыя, камунальныя праблемы і такім чынам актыўней выяўляць сваю грамадзянскую неабыякавасць.
— Адміністратары рэсурсу будуць публікаваць праблемы, а людзі могуць прапаноўваць вырашэнні. Аднойчы мы падлічылі і напісалі, колькі ліхтароў не гарыць на галоўнай вуліцы. На наступны дзень свяцілі ўсе, — гаворыць Яўген.
Праекту патрэбнае памяшканне для сустрэчаў (хоць, здаецца, хто і з кім у рамках праекта меў бы сустракацца, Яўген не расказаў) і падарункі самым актыўным карыстальнікам.
— Па чутках, 115.бел у наступным годзе выходзіць на ўсю краіну. Калі гэта сапраўды так, то з іх рэсурсамі стварыць канкурэнцыю будзе цяжка. Падобны праект ёсць у Горках: мапа праблем. Чыноўнікі сапраўды глядзелі кожны панядзелак, што з’явілася на мапе. Аднак жыхары не надта актыўна карысталіся парталам, — каментуе экспертка, кансультантка Міжнароднай арганізацыі “Pact” Юнэля Сальнікава.
— У Горках студэнты, якім не так ужо і важны стан горада, а жыхары зашуганыя. У Смалявічах палова працуе ў Мінску, так што ім няма чаго баяцца, таму што мясцовыя чыноўнікі не маюць уплыву на іх дабрабыт, — парыраваў Яўген.
“СветляЛечкі”
Наступны блок праектаў аб’яднаны ідэяй несці беларускае высокае, чыстае, светлае для самых разнастайных мэтавых аўдыторый.
Настасся Баброўская хоча рэгулярна праводзіць сустрэчы і майстар-класы для бацькоў і дзяцей у Барысаве. У горадзе, канечне, ёсць прапанова баўлення вольнага часу для маладых сем’яў, аднак там зусім не кранаюць беларускую культуру. Настасся хоча запоўніць гэты прабел і гатовая пачаць ужо з лютага наступнага года. Яна нават і месца для гэтага ўжо прыгледзела: ірландскі паб (відаць, гэта ўстанова “kid’s friendly”) ці антыкавярня “Happy Time”.
Настасся шукае майстроў, якія маглі б праводзіць майстар-класы па традыцыйнай культуры, а яшчэ спікераў на тэму пра падарожжы з дзецьмі. Яна расказала, што аднойчы сама была на такім семінары і пасля паехала ўсёй сям’ёй у Львоў. Цяпер Настасся хоча распавядаць іншым, што вандраваць з малечамі — гэта не цяжар, а толькі асалода.
— Па маім досведзе, самае цяжкае ў ініцыятывах — знайсці зацікаўленых, — каментуе Алена Аўтушка.
— У мяне ёсць знаёмыя, якім гэта патрэбнае, гэта мая першасная аўдыторыя, — адказвае Настасся.
Каардынатарка кампаніі “Будзьма беларусамі!” у Міншчыне Святлана Чакушка, якая ведае дзясяткі песень і калыханак і раней зрабіла асветніцкі праект “Забаўлянкі для Янкі” ў Віцебску, адразу дае каштоўную параду: распаўсюджваць улёткі з абвесткай па дзіцячых крамах, садках.
Чарговае крытычнае пытанне ад экспертак тычыцца самаакупнасці праекта. Настасся адказвае, што плануе зрабіць кошт майстар-класа 2-3 рублі: плаціць больш людзі могуць быць не гатовыя, а ў ідэале ўсё мусіць быць бясплатна.
З залы гучыць прапанова запрасіць у праект мясцовых пенсіянераў і пенсіянерак, якія маюць шмат вольнага часу і маглі б навучыць вышываць ці спяваць песні без ганарару. Юнэля Сальнікава ўсё ж рэагуе скептычна:
— Думайце пра грошы адразу і арыентуйце на плату сваю аўдыторыю. Можна знайсці валанцёраў-бабуль, але прыйдзе лета, і яны паедуць на лецішчы, — раіць Юнэля.
Адукацыйны цэнтр “Крочым разам!”
Гэты праект прэзентавала цэлая каманда: сям’я Змітра і Насты Смалякоў ды педагог Кацярына Гарэцкая. Пяць гадоў таму ў Смалякоў нарадзілася першае дзіця, праз два гады — другое. Бацькі задумаліся пра беларускамоўную адукацыю і вырашылі: найлепшае, што яны могуць зрабіць, — стварыць уласны дзіцячы садок у сябе ў Ратамцы.
Адукацыйнаму цэнтру “Крочым разам!” усяго тры месяцы. Па фармаце ён падобны да групы кароткага знаходжання дзяцей ад 3 да 6 гадоў. Сям’я Смалякоў арандавала пад цэнтр 100 квадратных метраў у доме, дзе ў другой палове яны жывуць самі. Зміцер кажа, што гэта адзіны ў краіне цэнтр, дзе працуюць па сістэме Марыі Мантэсоры на роднай мове. Цяпер “садок” наведваюць 15 дзяцей з Ратамкі і з Мінска.
Аўтары праекта хочуць зрабіць сайт з метадычнымі матэрыяламі, анлайн-урокамі і шукаюць у каманду праграміста. А яшчэ “садку” ў Ратамцы патрэбны кампазітар: аказваецца, беларускамоўных песняў для дзяцей зусім мала, так што праблему трэба зноў выпраўляць самім.
“Свае танцы”
Цімох Акудовіч са “Студэнцкага этнаграфічнага таварыства” (СЭТ) прадставіў праект “Свае танцы”. Сутнасць ідэі ў тым, каб традыцыйныя беларускія кракавяк і полька-бабачка занялі роўнае месца з сальсай і танга культуры гарадоў.
— Калектывы “Харошкі”, “Бяседа” — гэта асобны від мастацтва, але не тое. Мы хочам папулярызаваць традыцыйныя танцы у фармаце сацыяльных. Тым больш у Мінску ёсць моладзь, якая паездзіла па бабулях, назбірала танцаў і цяпер танчыць для сябе, — тлумачыць Цімох.
Вячоркі, дзе можна паскакаць кракавяк і падэспань, рэгулярна праходзяць у Мінску, Гродне і Маладзечне. Час браць новыя гарады, і найбліжэйшымі, дзе ступіць нага сяброў СЭТ, стануць Жодзіна, Салігорск і Вілейка.
— У Беларусі тысячы гарманістаў, але яны трымаюць гармонікі на шафах. Калісьці яны вучыліся, каб дзяўчатам падабацца, на святах граць, а гэтага ўжо даўно няма, — кажа Цімох і пераходзіць адразу да плана дзеянняў.
Каб наладзіць танцавальную супольнасць у новым горадзе, трэба цягам 9 месяцаў правесці там не менш за 15 вечарын, то бок “натанцаваць месца”. А там, глядзі, і месцічы палюбяць гэты від адпачынку, музыкі здымуць свае гармонікі з шафаў і падцягнуцца, а то і турысты стануць прыходзіць паглядзець на беларускую экзотыку.
Для рэалізацыі праекта “Свае танцы” патрэбныя ганарары для музыкаў і вядучых, сродкі для рэкламы, а яшчэ чалавек, які мог бы рабіць віруснае відэа.
Прадстаўніцы моладзевага цэнтра ў Жодзіне з ходу запрашаюць Цімоха і ўсіх танцораў на сваю пляцоўку. Балазе мясцовая барысаўская супольнасць “Мы за танцы” залу цэнтра ўжо апрабавала і засталася задаволенай.
“19-га а 19-й”
Апошнім выступаў Валер Гусеў з паселка Зялёны бор Смалявіцкага раёна, што за 75 км ад Мінска. Ягоная прэзентацыя — цудоўны прыклад таго, як невялікімі сіламі ў маленькім мястэчку можна стварыць самадастатковую культурніцкую атмасферу. Валер Гусеў працуе ў Доме культуры, дзе нечакана для самога сябе запачаткаваў літаратурна-музычную гасцёўню.
— Неяк у нас вандраваў бард Зміцер Бартосік. Мы дамовіліся, што неўзабаве ён вернецца і выступіць для нашых людзей. Ён прыехаў, і сустрэча з ім адбывалася 19-га лістапада а 19-й гадзіне. Я тады яшчэ падумаў: добра было б, каб да нас штомесяц нехта прыязджаў, — кажа выступоўца.
Так з’явіўся брэнд “19-га а 19-й”, а дзякуючы падтрымцы кампаніі “Будзьма беларусамі!” мара Валера Гусева і актыўных мясцовых жыхароў здзейснілася. У Доме культуры і бібліятэцы прайшло больш за 50 сустрэч з музыкамі і пісьменнікамі: 19-га чысла кожнага месяца а 19-й гадзіне.
— Хадановіч аднойчы загаварыўся так, што спазніўся на апошнюю маршрутку. Давялося мне яго везці ў Мінск, але ён мяне кавай напаіў, — з захапленнем распавядае спадар Валер.
Па ягоных словах, спачатку на вечарыны прыходзіла 10-12 асобаў, а пасля больш за 50, пры тым, што ў Зялёным Бары жыве 1200 чалавек.
— Я прапаную зрабіць кампанію “19-га а 19-й” у малых населеных пунктах Беларусі, і рэгулярна праводзіць творчыя сустрэчы, — падсумаваў Валер Гусеў.
А чаму б не? Тым больш калі “франшыза” Дома культуры з Зялёнага Бору даказала сваю паспяховасць і яшчэ раз пацвердзіла вядомую ісціну: каб жыць цікава тут і цяпер, неабавязкова мяняць малую радзіму на вялікія гарады і далёкае замежжа.
Хрысціна Марчук
Фота Зарыны Кандрацьевай
Глядзіце таксама:
“Падарыце старшыні райвыканкама сабаку”. Чарговы “Кірмаш праектаў” адбыўся ў Мінску
