Вясна з даўніх часоў успрымаецца як пачатак новага жыццёвага цыклу. Зноўку раскручваецца гадавое кола. Натуральна, што веснавога абуджэння прыроды чакалі з нецярпеннем, намагаліся прыспешыць рознымі рытуальнымі дзеяннямі.
У нашых продкаў існаваў прыгожы абрад гукання вясны. Ён быў скіраваны на тое, каб зазваць хутчэй вясну і цяпло, забяспечыць будучы багаты ўраджай, прыплод хатняй жывёлы, дабрабыт увогуле.
Дакладна вызначанага дня для гукання вясны няма. Назіралі за прыродай: калі сыходзіў снег з пагоркаў ды пачынала прыграваць сонейка, тады і праводзілі абрад. У некаторых рэгіёнах яго прымяркоўвалі да першай песні жаваронка альбо прылёту буслоў. На Палессі маглі ісці гукаць 1 сакавіка. Але больш распаўсюджанай датай было 25 сакавіка — Дабравешчанне. Так што сёння мы можам гукаць вясну хаць цэлы месяц.
Некаторыя рытуалы, якія здзяйснялі нашыя продкі, у сучасных варунках можна выкарыстаць для псіхалагічнай падтрымкі сябе і блізкіх. Расказваем, як можна гэта зрабіць у сённяшніх умовах у горадзе.
Гуканне вясны зладзілі беларусы Уроцлава, сакавік 2022. Фота: Vasylyna Khmil
1. Прыборка дома
У нашых продкаў існаваў звычай — сустракаючы вясну, паліць на пагорках вогнішчы ды скідваць у іх усялякае смецце, што назапасілася за зіму. Вогнішча раскладаць не абавязкова, а вось смецце ды непатрэбныя рэчы вынесці з дому варта. Рэчы ў добрым стане, але якімі вы не карыстаецеся, можна аддаць на дабрачыннасць ці перапрацоўку. Астатняе — без шкадавання на сметнік!
2. Прыгожая ды яркая вопратка
Разбярыце свае шафы, знайдзіце штосьці яркае, вясёлае, што падыме настрой вам ды тым, хто навокал. Заадно і лішняе можна прыбраць, вызваліць сваю жыццёвую прастору. А калі нічога не знойдзецца, то і новай рэччу сябе парадаваць варта.
3. Сустрэча з сябрамі
Прымяркуйце абрад да выходных і запрасіце сваякоў ды сяброў. Вясна нясе абуджэнне і радасць існавання. То і вы напоўніце радасцю і вяселлем пачатак новага жыццёвага цыклу.
4. Выхад на прыроду
Не варта сядзець у гэты дзень у памяшканні. Каб Вясна пачула ваш заклік, трэба ісці на вуліцу. Выйдзіце ў парк ці бліжэйшы скверык, на бераг вадасховішча ці хаця б у які зацішны дворык. Абярыце прыгожае месца (пажадана, каб гэта было нейкае ўзвышша) і гукайце там вясну: можна паспяваць «вяснянкі», можна павадзіць карагоды (асабліва гэта будзе цікава, калі ў вашай кампаніі ёсць малыя дзеткі), можна проста папіць разам гарбаткі з тэрмаса ды з’есці рытуальнае печыва — галёпу.
5. Рытуальнае печыва
Напячыце галёп — булачкі ў выглядзе птушак ці адбітка буслінай нагі (робіцца трыма пальцамі на кавалачку цеста) альбо дужыкаў — булачкі ў выглядзе крыжыкаў. Нейкіх адмысловых страў на гуканне вясны не гатавалі. Было распаўсюджана рытуальнае печыва ў выглядзе птушак, бо яны лічыліся веснікамі надыходу цяпла, альбо крыжыкаў — моцны абарончы знак. Частку печыва выносілі на двор — паказаць сонейку і пачаставаць птушак, астатняе — з’ядалі, каб не хварэць і быць дужымі.
6. Гушканне на арэлях
Па магчымасці знайдзіце арэлі ды прыгадайце дзяцінства! Адным з самых распаўсюджаных абрадавых дзеянняў пры гуканні вясны было гушканне на арэлях. Тлумачаць яго сэнс па-рознаму: хто кажа, што гушкацца трэба, каб парос даўгі лён. Хто прыпісвае веснавому гушканню падаўжэнне ўласнага жыцця. Як бы тое ні было, а настрой у вас гарантавана падымецца!
7. Радуйцеся кожнаму дню і будзьце на пазітыве!
Веснавы фэст
27 сакавіка ў Вязынцы на тэрыторыі філіяла Літаратурнага музея Янкі Купалы ладзіцца традыцыйны веснавы фэст «Гуканне вясны».
Вязынка — месца чароўнае. Калі маеце магчымасць паехаць туды, абавязкова скарыстайцеся ёй. Можна будзе пагрэцца на сонейку, паслухаць птушак, паклікаць вясну, падыхаць свежым паветрам, набрацца сіл.
Ева Вятрыскіна, budzma.org
