Рэліз гульні S.T.A.L.K.E.R. 2: Heart of Chornobyl стаў адной з самых чаканых падзей года. Для мільёнаў геймераў гэта не проста гульня, а магчымасць даследаваць свет, дзе гістарычныя трагедыі спалучаюцца з унікальнай атмасферай постапакаліпсісу. Але што, калі віртуальная Зона адчужэння можа натхніць адкрыць рэальную — беларускую?
Калі гаворка заходзіць пра зону адчужэння Чарнобыльскай АЭС, многія ўяўляюць закінутыя дамы, знакі радыяцыйнай небяспекі і бязлюдныя вёскі. Тым, хто рашаецца на экскурсію ў беларускую зону адчужэння, гэтае месца адкрываецца з іншага боку. PALATNO паразмаўляла з турыстам, каб даведацца, што яго прыцягнула да такой экскурсіі.
У артыкуле PALATNO разгледзім, як гэты ўнікальны рэгіён можа стаць часткай асэнсаванага турызму —спалучыць экалагічную свядомасць, вывучэнне гісторыі і глыбокую эмацыйную ўцягнутасць.
Гісторыя і значэнне зоны адчужэння
Зона адчужэння ў Беларусі займае каля 2200 квадратных кіламетраў на поўдні краіны, якія апусцелі пасля катастрофы на Чарнобыльскай АЭС. Гэта тэрыторыя была створана для прадухілення далейшага распаўсюджвання радыяцыі і гарантавання бяспекі насельніцтва. Праз дзесяцігоддзі зямля ператварылася ва ўнікальны запаведнік, дзе прырода аднаўляецца ва ўмовах мінімальнага ўмяшання чалавека. Гэта месца, дзе прырода перамагла чалавека, а памяць аб мінулым жыве ў закінутых дамах, разбітых вокнах і ціхіх сцежках.
— Калі вы ўваходзіце ў зону, час нібы замірае. Гэта месца, дзе прырода бярэ сваё, нягледзячы на трагедыю, — расказвае Іван, турыст з Мінска.
Што чакае турыстаў: асаблівасці маршрутаў і арганізацыя паездкі
Бяспека перш за ўсё. Наведванне зоны арганізуецца толькі афіцыйна. Важна строга выконваць правілы радыяцыйнай і пажарнай бяспекі. Парушэнне гэтых патрабаванняў можа прывесці да датэрміновага завяршэння экскурсіі і абавязковага дазіметрычнага кантролю.
Экскурсіі арганізуе адміністрацыя Палескага радыяцыйна-экалагічнага запаведніка, а цана пачынаецца ад 150 рублёў. Туры праводзяць па бяспечных маршрутах, дзе ўзровень радыяцыі супастаўны з палётам на самалёце.
Для тых, хто хоча наведаць гэтую прастору, сёння даступныя некалькі маршрутаў, кожны з якіх раскрывае гісторыю рэгіёна з розных бакоў, прапануе ўнікальныя лакацыі і ўражанні. Адзін з самых папулярных Маршрут № 1, які пачынаецца на КПП «Бабчын». Тут турысты праходзяць інструктаж па тэхніцы бяспекі, а потым адпраўляюцца ў падарожжа.
— Самае запамінальнае для мяне — гэта вёска Пагоннае, — прыгадвае Іван. — Пустыя школы, магазіны, сельсавет — усё гэта выглядае так, быццам людзі пайшлі ўчора, але прырода ўжо паспела многае забраць назад.
Гэты маршрут таксама ўключае наведванне музея Палескага дзяржаўнага радыяцыйна-экалагічнага запаведніка, дзе можна даведацца пра флору і фаўну рэгіёна, а таксама гісторыю яго стварэння. Таксама турыстам даступныя былыя вёскі, школы і адміністрацыйныя будынкі. Напрыклад, КПП «Брагін» — гэта не толькі пункт пропуску, але і своеасаблівы музей, дзе можна даведацца пра гісторыю катастрофы і яе наступствы. Сярод маршрутаў таксама ёсць наведванне шматпавярховых дамоў, дзе прырода паглынула сляды чалавечага жыцця.
Для тых, хто хоча ўбачыць нешта асаблівае, маршруты прапануюць магчымасць узняцца на пажарныя вышкі, каб палюбавацца відамі ЧАЭС з тэрыторыі Беларусі.
— Гэта крыху жудасна, але відовішча захапляльнае, — прызнаецца турыст.
Гіды папярэджваюць: не варта чакаць «сталкерскіх» сцэн з мутантамі або чатырохгаловымі аленямі. Замест гэтага вы сустрэнеце цішыню, якая разрываецца толькі гукамі прыроды, і, магчыма, адчуеце сябе сведкам таго, як прырода гаворыць з вамі.
Феномен «цёмнага» турызму
Цікавасць да так званага «цёмнага» турызму (dark tourism) — спецыфічнага віду падарожжаў, звязанага з наведваннем трагічных месцаў, няўхільна расце. Зона адчужэння — яркі прыклад такога турызму.
Цёмны турызм існуе даўно: ад наведвання Калізея ў Рыме, дзе ўладкоўвалі крывавыя гладыятарскія баі, да Асвенцыма, які стаў мемарыялам Халакоста. У такіх месцах людзі імкнуцца не толькі даведацца пра трагедыі мінулага, але і адчуць моцныя эмоцыі. Чарнобыльская зона ў Беларусі — гэта магчымасць убачыць, як чалавек змяніў свет, а затым быў вымушаны яго пакінуць.
Важна, каб такія вандроўкі заставаліся асэнсаванымі. Гэта не проста забава, а шанец дакрануцца да складаных старонак гісторыі, усвядоміць наступствы чалавечай дзейнасці і зразумець, якую ролю мы маем у экасістэме.
Газета «Гомельская праўда» за сакавік 1986 года
Як паўдзельнічаць у экскурсіі?
Тым, хто хоча адкрыць для сябе беларускую зону адчужэння, падрабязную інфармацыю аб маршрутах і экскурсіях можна знайсці на сайце. Там можна даведацца пра актуальныя правілы наведвання і асаблівасці рэгіёна.
Беларуская зона адчужэння — гэта не толькі прастора памяці, але і жывы прыклад таго, як прырода можа аднавіцца нават пасля самай разбуральнай катастрофы. Для падарожнікаў, натхнёных атмасферай S.T.A.L.K.E.R. 2, гэта шанец убачыць рэальны свет, які стаў крыніцай натхнення для гульні, і зразумець, чаму захаванне такіх месцаў важнае для будучых пакаленняў.
