У новым роліку арт-праекта «Словы мацней» свае вершы чытае паэтка Крысціна Бандурына.
Арт-праект «Словы мацней» — гэта Беларусь галасамі сучасных беларускіх літаратараў.
Дэлакруа
тваёй датклівасцю — фігавым лісцікам гневу
прыкрываючы свае бязладныя жыцці.
чырвоная пляма зняважанай тваёй цнатлівасці
была для іх сімвалам часу, калі нельга маўчаць.
на блышыных рынках цябе прадавалі па гадзінах
прывіднай блізкасці, уяўнай улады і сілы.
а калі не засталося ані батысту, ані карункаў — прыкрыць сінякі і галечу —
яны запалілі паходні і пайшлі ў скокі па касцях імперыі,
услед за босымі тваімі ступнямі,
ненажэрная багіня жыцця і смерці,
эйфарыі і вар’яцтва.
пасля яны адваююць цябе сваёй гартаннай мовай,
як раскладаецца вечнасць,
саступаючы месца
свабодзе, якая вядзе свой народ.
▼
На месцы звычайнага пуста:
тлустым прочыркам
імёны і прозвішчы —
крэсляць з затоенай злосцю,
схаванай нянавісцю.
Нам з імі цяпер не па гэтай дарозе.
А хто ты? — пытае люстэрка. — Хто ты
ва ўсёй гэтай так і не скончанай
санта-варварскай казцы?
Яны па ўказцы зверху
страляюць у спіны
гумовымі феерверкамі і агнявым канфеці.
куды тут ісці?
*
хто вораг, хто свой.
За паваротам учарашні герой
ашчэрыцца, драпане.
Каго б насамрэч мне й баяцца —
дык толькі мяне...
Беспакаранасцю душыць вялікае зло.
Бессань, бяссілле, гнеў і спакой —
я засынаю з імі, але не з табой,
трохлікай багіні водбліск.
Вастры нажы, — шэпчуць. — Бі ці бяжы.
Надзеі не выжыць, калі забіваюць свае.
І таму ён б’е:
тут кожнае ліха, што супраць любові, —
гэта яго загад.
і не глядзі назад.
▼
Я старалася як магла, але што ёй з маёй душы?
Божа, я чую, як дыхае гэта зямля
ўначы, поўнай мораку і імжы.
Мы з ёй столькі год на мяжы,
мы — столькі бясконцых шасэ і трас,
столькі зношаных ботаў, праколатых шын...
«Бяжы», — гаворыць ледзь не штораз,
калі мне не хапае жадання тут жыць.
вось як ты глядзіш зараз на свой на абраз.
Я ведаю першыя зоркі і воўчыя ямы яе,
карані яе зла і любові агмень,
я — як той Ахілес: мне яе не стае,
каб стаяць і трымацца.
Вяртаюся. Гэта мае
птушкі, і рыбы, і гнёзды.
Увесь гэты божы і чортаў свет —
пра нас.
глядзіць морам вокнаў — чырвоных, гарачых.
Моўчкі глядзіць на мяне і плача:
цяпер будзе ўсё іначай,
ты трошкі яшчэ пацярпі, хоць ты столькі ішла...
спаліла адразу. Як быццам
раструшчаных берцамі рэбраў кавалкі
захраслі ў грудзях.
І б’ецца на месцы сэрца раздаўленая сініца —
маленькі бяскрылы птах.
варанкі,
у бетоне і шкле тут няма куды прытуліцца.
Пацярпі, мая родная, — просіць. —
Пакуль пацярпі.
Я ведаю, тут ці засіліцца, ці напіцца.
Плача і корміць мяне з рукі.
Крысціна Бандурына — паэтка, філолаг і рэдактарка. Нарадзілася ў 1992 годзе ў горадзе Мазыр, што на Гомельшчыне. Скончыла Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны па спецыяльнасці «Беларуская філалогія». Затым — магістратуру Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта па спецыяльнасці «Амерыканская літаратура». Скончыла Школу маладога пісьменніка пры «Саюзе беларускіх пісьменнікаў» у 2015 годзе і Школу маладога літаратара «W/Rights» у 2020 годзе.
Фіналістка і ўдзельніца шматлікіх конкурсаў і праграм для маладых літаратараў. Стала лаўрэаткай прэміі «Залаты апостраф» часопіса «Дзеяслоў» у намінацыі «Дэбют» у 2016 годзе.
У 2019 годзе выдала паэтычны зборнік «Номо» і зборнік перакладаў вершаў на рускую мову «Псалмы и сонники» у 2021 годзе.
Яе вершы перакладаліся на рускую, украінскую, англійскую, нямецкую, літоўскую, чэшскую, польскую, шведскую і дацкую мовы.
Актыўна выступала супраць хатняга гвалту, з’яўляецца ЛГБТ-актывісткай, брала ўдзел у праекце «Маё права» грамадскай кампаніі"Будзьма беларусамі".
У межах арт-праекта «Словы мацней» кожную сераду ў 20:00 на нашым ютуб-канале «Будзьма» выходзяць відэаролікі, у якіх сучасныя беларускія аўтары чытаюць свае творы.
Для каго гэты праект?
Для ўсіх, хто згубіўся ў сваім унутраным горадзе, каму не хапае энергіі, каму цяжка знайсці сілы і натхненне, каму баліць; для тых, хто не ведае, як выказаць свае пачуцці; для тых, хто верыць, і хто, ужо перастаў верыць; для тых, хто марыць, каб працягваць марыць; для тых, каму кожны дзень — змаганне, і для тых, хто перастаў ці ніколі не спрабаваў змагацца — усім-усім беларусам у Беларусі і за мяжой абавязкова для праслуховання.
Чаму?
Таму што гэтыя вершы — самы лепшы доказ таго, што словы мацней.
А яшчэ таму, што гэта сапраўднае відовішча — як аўтар чытае свой уласны твор — якое, між іншым, не так і лёгка ўбачыць ужывую ў сучасных умовах.
Глядзіце, натхняйцеся і дзяліцеся відэаролікамі!
Нагадаем, у першай частцы праекта «Словы мацней» сучасныя дзеячы культуры, якія пацярпелі ад пераследу і ўціску за культурніцкія акцыі пасля выбараў прэзідэнта 2020 года, чыталі творы сваіх папярэднікаў, асуджаных у сталінскія часы.
Для зручнасці мы сабралі ўсе ролікі праекта ў адзін плэйліст. Раім паслухаць.
Глядзіце яшчэ:
Антон Рудак у арт-праекце «Словы мацней»: «Страшна было напачатку да першай бамбардзіроўкі»
