Лідар «ДДТ» пасля канцэрту ў Гомелі зайшоў у госці да Івана Афанасьева, з рук якога атрымаў калісьці ўнікальны падарунак.
– Сустрэча была дзівосная: камерныя, сямейныя зносіны, – распавядае «Камсамолцы» Іван Афанасьеў. – Проста гаварылі пра жыццё. Аб катку, які быў у садзе, а потым растаў. Аб старым доме, пабудаваным у 38-м, у якім яшчэ аскепкі сядзяць. Аб навагодняй ёлцы, якую мы з маімі бацькамі спецыяльна захавалі жывой да прыезду Юрыя Юльянавіча, і яму яна вельмі спадабалася, на ёй шмат цацак, у тым ліку вельмі старых, да прыкладу, самаробны Дзед Мароз 1946 года. Вядома, я вельмі ганаруся тым, што наш дарагі госць прылюдна назваў нас сваімі сябрамі.
Пра сяброўства з гомельскім гісторыкам Шаўчук распавёў журналістам на прэс-канферэнцыі ў Мінску.
– Я кантактаваў у Гомелі са сваімі старымі сябрамі. Гэта Іван Афанасьеў, яго бацька Мікалай Іванавіч і мама, быў у іх у гасцях. Гэта вельмі добрыя ваенныя гісторыкі. Я ім трохі дапамагаю, яны зараз кнігу пра Вялікую Айчынную вайну робяць. Яны ўвогуле вельмі сур’ёзна капаюць ў архівах. Напрыклад, знайшлі ўзнагародныя лісты майго бацькі – менавіта франтавыя – за што ён атрымаў свае ордэны і медалі. Такі падарунак мне зрабілі выдатны. Я б сам не знайшоў!
Іван Мікалаевіч Афанасьеў загадвае кафедрай рускай і сусветнай літаратуры філфака Гомельскага дзяржуніверсітэта.
– З Юрыем Юльянавічам мы знаёмыя з 2010 года. Ён вельмі шчыра адгукнуўся на маю просьбу падтрымаць праект нашай кафедры, прысвечаны Вялікай Перамозе. Мы з калегамі працавалі над зборнікам “Вялікая Айчынная вайна ў лёсе літаратуры і культуры: Гістарычны вопыт як светапоглядны і маральны выбар». Кніга ўжо выдадзена, а тады Юрый Юльянавіч падарыў для публікацыі ў зборніку не толькі свае вершы, але і відэазапісы аўтарскага выканання гэтых твораў (DVD-дыск быў прыкладзены да зборніка). Працуючы над зборнікам, мы сустракаліся з Юрыем Юльянавічам у Піцеры, бачыліся з ім і пасля выдання кнігі, якую з удзячнасцю і хваляваннем падарылі яму, – успамінае гамяльчанін.
Юрый Шаўчук падарыў свае вершы для публікацыі ў зборніку гомельскага гісторыка. Праўкі ўнёс асабіста. Фота: з архіву Афанасьева
А пачалося ўсё з ліста на e-mail групы, у якім гісторык патлумачыў, чаму ў сваім праекце ён хацеў бачыць творы менавіта Юрыя Шаўчука.
– Ён не толькі выдатны музыкант, выканаўца, але і вялікі, сапраўдны рускі Паэт. А галоўнае: ён – чалавек незвычайнай душэўнай шчодрасці, надзейнасці і мужнасці. Мала хто так адчувае нерв часу як ён, і мала хто застаецца ў сваіх учынках такім свабодным і адказным чалавекам. Асабістыя зносіны з ім толькі ўмацавалі гэтую ацэнку.
Пасля завяршэння першага праекта адразу ж пачалася праца над другім – новай кнігай, у якой таксама мяркуецца выкарыстанне вершаў лідара «ДДТ». Таму зносіны з Шаўчуком працягваецца:
– Мы вельмі рады, што не расчаравалі Юрыя Юльянавіча, які цёпла адгукаўся пра вынік нашай працы, і сардэчна ўдзячныя яму, усяму калектыву «ДДТ» за бескарыслівы ўдзел у нашым праекце і дакладны, смелы, дзёрзкі камертон часу ў іх творчасці. Чалавек на вайне – самая трагічная тэма ва ўсе часы.
Узнагародныя лiсты Шаўчука-старэйшага знайшліся ў Маскве
Займаючыся тэмамі на стыку літаратуры і гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, працуючы ў розных архівах, у тым ліку маскоўскіх, Іван Афанасьеў задаўся мэтай знайсці матэрыялы пра біяграфію Юльяна Сасфенавіча Шаўчука, вывучыць яе больш падрабязна. Ён даведаўся, што бацька Юрыя Шаўчука, Юльян Сасфенавіч Шаўчук, ваяваў у знішчальна- супрацьтанкавым артылерыйскім палку. Удзельнічаў у кровапралітных баях 1944 – 1945 гадоў у Венгрыі і Аўстрыі, фарсіраваў Дунай, браў Будапешт. Вайну скончыў пад Венай. Быў паранены. Мае шмат баявых узнагарод, сярод якіх: ордэны Чырвонай Зоркі і Айчыннай вайны, медалі «За адвагу» і «За ўзяцце Будапешта».
– За такога бацьку сын – адказчык, – лічыць Афанасьеў. – Дарэчы, старэйшы Шаўчук пасля аднаго з канцэртаў сына і групы «ДДТ» даў такую ацэнку іх творчасці: «Як на танку да Берліна!».
У Цэнтральным архіве Міністэрства абароны гомельскі гісторык знайшоў не толькі ўзнагародныя лісты, але і вельмі падрабязнае апісанне подзвігу Шаўчука-старэйшага:
– Студзень 44-га. Батарэя апынулася ў акружэнні танкаў праціўніка. Сувязь з камандзірам палка страчана. Але Юльян Шаўчук фактычна прарваўся праз акружэнне, сам усталяваў сувязь і асабіста далажыў камандзіру палка пра становішча. Потым вярнуўся ў размяшчэнне батарэі, па шляху ліквідуючы парывы сувязі. І так акружаныя артылерысты пазбеглі гібелі. За гэта Юльян Шаўчук атрымаў ордэн «Чырвонай зоркі». Вялікай радасцю для мяне стала магчымасць пазнаёміць Юрыя Шаўчука з ўзнагароднымі лістамі яго бацькі – сапраўднага героя Вялікай Айчыннай вайны, чалавека незвычайна адважнага і самаадданага. Ніколі не сумняваўся ў тым, што для Юрыя Юльянавіча гэта будзе вельмі важна і неабходна. Асабіста для мяне вытокі характару Юрыя Шаўчука ў тым, што ён сын франтавіка.
«Нас аб’ядноўвае любоў і павага да Быкава»
Даніну павагі і вернасці бацькаваму пакаленню Юрый Шаўчук выказаў не ў адной песні, але самай яркай стала песня, напісаная ў памяць пра Васіля Быкава.
– Наогул, любоў і бязмежная павага да Быкаву – гэта тое, што нас з Юрыем Юльянавічам аб’ядноўвае, – тлумачыць Афанасьеў. – Для яго Быкаў – гэта не толькі ўзор пісьменніка-франтавіка, але і ўзор грамадзянскай мужнасці. Гэтак жа як і для нашай сям’і: мы мелі шчасце ведаць Васіля Уладзіміравіча, мелі зносіны з ім. Зараз сваё сяброўства нам дорыць Ірына Міхайлаўна Быкава, удава Васіля Уладзіміравіча. А Шаўчук, калі быў з канцэртам у Мінску ў 2005 годзе, наведваў Ірыну Міхайлаўну, быў у яе ў гасцях, у кватэры Васіля Быкава – спецыяльна каб паглядзець, дзе наш вялікі класік жыў і ствараў, удыхнуць гэтага паветра. Для мяне гэта таксама вельмі важна – тое, як Юрый Шаўчук паставіўся да памяці пра Васіля Быкава.
Павел Міцкевіч, Комсомольская правда