У сярэдзіне красавіка ў культурніцкім інкубатары “ОК16” прайшоў семінар “Адукацыя vs. Межы”, прысвечаны сацыякультурнай інклюзіі людзей з інваліднасцю.
Удзел у сустрэчы ўзялі эксперты, прадстаўнікі Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта (ЕГУ), студэнты і абітурыенты з інваліднасцю, іх бацькі, сябры і ўсе зацікаўленыя ў пытаннях інклюзіўнай адукацыі. Разам яны шукалі адказы на шэраг пытанняў, датычных важнасці інклюзіі для ўсіх і яе даступнасці людзям у Беларусі.
Ініцыятарка і адна з каардынатарак семінара – дактарантка і выкладчыца ЕГУ Ксенія Шталенкова. Падчас навучання ў школе Ксенія была ледзь не адзінай вучаніцай у Беларусі, якая хадзіла ў звычайную школу. Пасля яна стала адной з першых студэнтак з інваліднасцю ў ЕГУ. Улічваючы, што дзяўчыну заўсёды падтрымлівалі бацькі, яна не ўяўляла, што адукацыя можа быць недаступнай. Але нягледзячы на шэраг прававых дакументаў, якія гарантуюць людзям з інваліднасцю доступ да адукацыі, сітуацыя з інклюзіяй у Беларусі па-ранейшаму няпростая.
Так узнікла ідэя семінара: сабраць у адным месцы людзей з рознымі кірункамі інклюзіўнасці і разам артыкуляваць пэўныя перспектывы, якія ёсць у беларускім грамадстве, знайсці спосабы аб’яднання, нейкай супольнай дзейнасці. Тым больш у апошнія гады з’явілася шмат нескаардынаваных ініцыятыў і асацыяцый, якія займаюцца правамі людзей з інваліднасцю.
Мы заканспектавалі для вас найбольш важную на нашу думку інфармацыю з семінара. Запрашаем да сумеснай адукацыі!
Юрысты Сяргей Драздоўскі (“Офіс па правах людзей з інваліднасцю”) і Анастасія Жырмонт (БелАДДІіМі). Прававыя стандарты інклюзійнай адукацыі.
Асноўныя дакументы, якія абараняюць правы людзей з інваліднасцю ў Беларусі:
– Канвенцыя аб правах людзей з інваліднасцю, прынятая Генеральнай Асамблеяей ААН у 2006 г.;
– закон “Аб сацыяльнай абароне інвалідаў у Рэспубліцы Беларусь”;
– закон “Аб папярэджанні інваліднасці і рэабілітацыі інвалідаў”.
У сферы адукацыі:
– Кодэкс Рэспублікі Беларусь аб адукацыі;
– канцэпцыя развіцця інклюзіўнай адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь.
Пазітыўныя змены:
– ратыфікацыя Канвенцыі аб правах людзей з інваліднасцю ў 2016 г.;
– стварэнне Інстытута інклюзіўнай адукацыі пры БДПУ імя М. Танка;
– крок насустрач грамадскім арганізацыям: у мінулым годзе Міністэрства адукацыі падпісала з БелАДДІіМі план сумесных дзеянняў.
Негатыўныя моманты:
– з прыходам новага міністра адукацыі расфармаванае ўпраўленне спецыяльнай адукацыі пры Міністэрстве адукацыі;
– недахоп спецыялістаў інтэграванай адукацыі;
– негатоўнасць адукацыйнай сістэмы да інклюзіўнай адукацыі;
– слабая культура палітыкі ўзаемадзеяння адукацыйных установаў з бацькамі дзяцей з інваліднасцю;
– сегрэгацыя: існаванне спецшколаў, дамоў-інтэрнатаў, існуе інстытут надомнага навучання;
– інтэграцыя – змяшчэнне людзей з інваліднасцю ў агульнаадукацыйныя ўстановы з умовай, што яны ўніфікуюцца да патрабаванняў гэтых установаў;
– камісія медэкспертызы і рэабілітацыі Мінздароўя (МРЭК) па-ранейшаму вызначае, ці можна атрымліваць чалавек з інваліднасцю сярэднюю, вышэйшую адукацыю ў Беларусі і па якіх менавіта спецыяльнасцях;
– няўважлівае стаўленне дзяржавы да сваіх абавязанняў, напрыклад, што да Балонскага працэсу, да якога Беларусь далучылася ў 2015 г.
Настасся Тулаева, Мінская урбаністычная платформа: як стварыць горад для ўсіх
– Гарадская прастора ў ідэале павінная быць даступная кожнаму чалавеку незалежна ад яго патрэбаў, узросту, расы, нацыянальнасці, гендару, матэрыяльнага і сацыяльнага становішча.
– Важна, каб усе сацыяльныя групы і сацыяльныя элементы перасякаліся, былі на вачах адно ў аднаго – такім чынам павышаецца ўзровень талерантнасці ў грамадстве, здымаецца сацыяльнае напружанне.
– Чалавеку ў горадзе не мусіць быць страшна (гарадскі “defensive design” – бяспечныя пешаходныя пераходы, добрае вулічнае асвятленне і г.д.).
– Чалавек у горадзе мусіць адчуваць сябе дарэчным і патрэбным (адсутнасць “hostile design” у горадзе – нязручных лавак, на якіх нельга легчы, велапаркоўкі ў нязручных месцах і г.д.).
– Чалавек у горадзе не мусіць адчуваць сябе слабым і маленькім (безбар’ернае асяроддзе, універсальны дызайн і г.д.).
Прыклад працы па стварэнні прыязнага гарадскога асяродка “Як стварыць горад для ўсіх. 8 кароткіх гісторый пра справядлівае гарадское планаванне ў штодзённым жыцці” ад аб’яднання “WPS Прага” і Фонду імя Генрыха Бёля.
Аляксандр Ергулевіч, “Даступны тэатр”: важнасць ініцыятывы і складанасці ў яе рэалізацыі
– Галоўная мэта – зрабіць тэатры даступнымі для ўсіх.
– людзі з інваліднасцю ў Беларусі вырваныя з сацыяльнага часу, многім з іх бракуе сацыяльнага вопыту. Наведванне тэатра – доступ да тэарэтычнага пражывання сацыяльных сітуацый у рамках іншых мадэляў, які дапамагае пераадольваць асабістыя праблемы, з’яўляецца формай псіхатэрапіі.
– Тэатры Мінска ідуць насустрач патрэбам людзей з інваліднасцю: да ўваходаў далучаюцца пандусы, адміністрацыя часам дапамагае з бясплатнымі месцамі на спектаклях. Пры гэтым працягвае існаваць і шэраг складанасцяў: пандус не вырашае ўсіх праблем бар’ернасці ў тэатры, людзі з інваліднасцю нярэдка не маюць фінансавых магчымасцяў набываць квіткі, камусьці патрэбнае суправаджэнне і спецыяльныя ўмовы па медыцынскіх паказніках, кагосьці не адпускаюць бацькі, хтосьці прызвычаіўся да самаізаляцыі і не жадае выходзіць з дому.
Алеся Аляхновіч, Наталія Бякава, Вікторыя Галавач, Ксенія Шталенкова: уласны пазітыўны вопыт навучання ў ЕГУ:
– для паступлення не патрэбная даведка ад МРЭК;
– зручныя дыстанцыйныя праграмы навучання;
– большасць заняткаў праходзіць на першым паверсе;
– падтрымка з боку адміністрацыі, выкладчыкаў і сакурснікаў;
– усё абмяркоўваецца; напрыклад, можна навучацца па індывідуальным плане – з меншай колькасцю прадметаў у семестры, але дадатковым годам навучання. Пры гэтым дыплом ніякім чынам не будзе адрознівацца ад дыпломаў іншых студэнтаў;
– стаўленне выкладчыкаў: патрабаванні, дэдлайны – усё нароўні з іншымі студэнтамі;
– магчымасць стажыроўкі па спецыяльнасці падчас навучання.
Падчас семінара прэзентаваліся дыстанцыйныя і змешаныя праграмы навучання ў ЕГУ і цэнтра падрыхтоўкі па гуманітарных дысцыплінах “Пропилеи”, а таксама брашура “Инклюзивный ЕГУ”.
Тэкст: Аляксандра Дварэцкая
Фота: Аляксандр Кісялёў
