Чым карысныя гораду і яго насельнікам пешаходныя вуліцы? Як мясцовыя жыхары і ўрбаністы ацэньваюць пінскую пешаходку? Ці магчыма зрабіць палескі горад больш прывабным? Пра гэта і многае іншае пагутарылі ў Пінску.
Афлайнавае ток-шоў пад назвай “Пінская пешаходка. Плюсы і мінусы” прайшло ва ўтульнай кавярні “Параграф”, якая з’явілася на гарадской пешаходнай вуліцы Леніна ўсяго пару месяцаў таму. Публічную дыскусію арганізавалі грамадская культурніцкая кампанія “Будзьма беларусамі!” і Цэнтр даследавання грамадскага кіравання “СІМПА”. Вядоўцам і мадэратарам дыскусіі выступіла Алена Каховіч, менеджар культурных праектаў з Брэста.
Спікерамі вечара выступілі прадстаўнікі мясцовай улады і запрошаныя эксперты:
Ілля Крукоўскі, начальнік упраўлення архітэктуры і горадабудаўніцтва Пінска;
Юрась Бушык, намеснік начальніка аддзела ідэалагічнай працы і па справах моладзі Пінскага гарвыканкама;
Вольга Сцяржнёва, архітэктар-урбаніст праекта “Добры горад” (Мінск);
Ганна Арлюк, архітэктар-урбаніст праекта “Добры горад” (Мінск);
Валянцін Тур, сузаснавальнік ініцыятывы “Брэсцкі канструктывізм”;
Андрэй Галадзюк, актывіст БМГА “Час зямлі”, таварыства “Зялёная сетка”.
Вуліца Леніна – адна з найстаражытнейшых у Пінску. Амаль за шэсць стагоддзяў існавання шмат перабудоўвалася, змяняла назву. Яна працягнулася на 800 метраў і ўяўляе сабой прыклад цэласнай гарадской забудовы канца XIX – першай чвэрці XX стагоддзя. Ідэя зрабіць вуліцу пешаходнай узнікла ўжо даўно, але пачатак рэканструкцыі быў пакладзены толькі ў 2014 годзе.
“Праектаванне вуліцы цягнулася доўга: гады два ці паўтара. Было няпроста. Увесь час даводзілася нешта змяняць. Асабліва калі вынеслі гэты праект на абмеркаванне Міністэрству культуры. І вось пасля шматлікіх удакладненняў і змен мы атрымалі праектную горадабудаўнічую дакументацыю”, – увёў у курс справы Ілля Крукоўскі.
Такім чынам, праца пачалася, і за чатыры гады вуліца Леніна стала цалкам пешаходнай.
А наконт таго, ці атрымалася зрабіць яе карыснай, прывабнай для жыхароў і гасцей горада, пінскі архітэктар прапанаваў выказацца сваім апанентам. Першай слова ўзяла Вольга Сцяржнёва:
“Увогуле, існуюць прынцыпы пешаходнай вуліцы: гістарычны, гандлёвы, эканамічны, эстэтычны. Развіццё бізнесу мае вялікае значэнне. Тут ён ёсць, але настолькі кропкава зроблены, што вельмі нязручна. Калі мы толькі прыехалі, захацелі паесці, а не проста выпіць кавы, дык нам давялося ісці ў іншы канец вуліцы. Трэба першапачаткова прадумваць стратэгію развіцця аб’екта, а потым будаваць”.
Далей пагаварылі пра асвятленне пешаходкі. На адных адрэзках, на думку урбаністаў, вельмі цёмна, на іншых, наадварот, ёсць эфект узлётнай паласы. Не зразумелі сталічныя госці і задумкі з розным стылем ліхтароў. Губляецца адзіны вобраз вуліцы, узнікае дысанас, раздробленасць прасторы.
Іншы эксперт сучаснай урбаністыкі, Ганна Арлюк, выказала меркаванне пра неадпаведнасць пінскай пешаходкі зімоваму перыяду.
“Калі ваша пешаходная вуліца – галоўная структура горада, яна павінная ўвасабляць сезоннасць. Не трэба працаваць толькі на лета, зімой таксама хочацца прайсціся вечарам, дзесьці выпіць кавы. На лавачцы сядзець холадна, а тут толькі тры кавярні. Зімой вуліца таксама павінная жыць!”
Знаўца канструктывізму Валянцін Тур адзначыў архітэктуру будынкаў пінскай пешаходкі: “Я быў ва ўсіх абласных гарадах Беларусі, раённых цэнтрах, гарадах суседніх краін. Ёсць адно выразнае адрозненне пінскай вуліцы ад астатніх: тут усе будынкі архітэктурна ўнікальныя. Звычайна ў нас спрачаюцца: якая пешаходная вуліца лепшая – у Брэсце ці Гародні? Дык я скажу, што ў плане архітэктурнай разнастайнасці Пінску канкурэнтаў няма. Ідзеш і любуешся будынкамі. Гэта вельмі крута”.
На жаль, у гэтых аб’ектах амаль не засталося элементаў старажытных вокнаў і дзвярэй. На думку Валянціна, пластык вельмі парушае арганічны выгляд будынка. Але гэта біч не толькі Пінска, такое можна ўбачыць у Польшчы, Украіне, Літве.
Паступова гаворка зайшла пра тое, што вопыт Беларусі ў праектаванні пешаходных вуліц шмат у чым нагадвае расійскі. На думку Ганны Арлюк, трэба глядзець у іншы бок – еўрапейскі. “У той жа Польшчы вельмі прыгожыя вуліцы, там няма столькі лавак, але ёсць такія кропкі прыцягнення, што ты ідзеш “змейкай” каля ўсіх прывабных аб’ектаў, захапляешся прыгажосцю. А тут такога няма, каб штосьці здзівіла позірк”, – дадала яна.
Тэму гістарычнай спадчыны палескага горада закрануў Міхась Сярэдзіч. Ён назваў сябе “зноў новым” жыхаром Пінска. Дзесяць гадоў жыў у сталіцы, але нядаўна вырашыў вярнуцца на малую радзіму. “Калі я вярнуўся сюды, і пабачыў, якім горад стаў, для мяне гэта ўжо было цудам. І вялікі плюс, што ўлада гатовая слухаць і весці дыялог. Сёння заклалі камяні, але трэба зрабіць усё, каб вуліца ажыла. Сёння яна сапраўды з камянёў… Тут няма людзей, няма гісторыі, няма душы”.
Працу па зберажэнні нашай гісторыі Міхаіл прапанаваў пачаць з плошчы Леніна. Мала хто ведае, што там раней знаходзіўся касцёл Святога Станіслава, самы вялікі на тэрыторыі былога ВКЛ.
“Чаму б не зрабіць плошчу асаблівай кропкай, дзе будзе пачынацца гісторыя горада, зладзіць выставу, неяк праінфармаваць людзей пра асаблівасці гэтага месца?” – данеслася ад Міхаіла.
Размову падхапіў Ілля Крукоўскі. Маўляў, толькі з калегамі абмяркоўваў, што нядрэнна было б адліць, мабыць, з бронзы макет касцёла Станіслава і ўсталяваць яго на ранейшым месцы.
“Вось якая карысць атрымліваецца ад публічных абмеркаванняў!” – крыкнуў нехта з залы.
Міхаіл таксама лічыць, што трэба прыдумаць нешта такое, каб людзі з іншых
гарадоў, краін імкнуліся ў Пінск. Напрыклад, летам наладзіць працу рачнога порта, зімой арганізаваць калядны кірмаш.
Ганна прапанавала дазволіць рамеснікам гандляваць на пешаходнай вуліцы круглы год, як у Гародні. І дадала: “Калі горад табе дае пляцоўку, ты будзеш рады прыцягваць турыстаў. Чаму б не зрабіць, напрыклад, з вашай вуліцы “зорку” Інстаграма? У тым жа Львове ўсе, хто прыязджае, абавязкова фатаграфуюцца, робяць сэлфі і выкладваюць у інтэрнэт. Што перашкаджае рабіць тое самае?”
Нягледзячы на тое, што цалкам вуліца адкрылася зусім нядаўна, у горадзе існуе творчы праект з аналагічнай назвай – “Пінская пешаходка”, які вельмі палюбіўся пінчукам. Юрась Бушык адзначыў: “Гэта не фестываль, а доўгатэрміновы праект, разлічаны на тое, каб музыкі, паэты, рамеснікі маглі займацца тут сваёй справай. Гэта ўсё арганізавана бясплатна для іх”.
Сапраўды, у святочныя дні тут можна сустрэць шмат цікавых людзей, пазнаёміцца з іх творчасцю.
Пры канцы дыскусіі, якая ўжо больш нагадвала сяброўскую гутарку, не абышлося без разважанняў наконт азелянення пешаходкі. З сумам гаварылі пра ліпы, якія давялося спілаваць падчас рэканструкцыі. Усё роўна іх было б немагчыма выратаваць падчас кладкі мармуровага борта, які павінен паўтараць абрысы колішняй вуліцы. Цяпер на месцы алеі – іншыя дрэвы.
“Зялёную” тэму ўжо наконт горада працягнуў Андрэй Галадзюк: “Мы самі ўдзельнічалі ў пасадцы бярозак у Вясёлкавым мікрараёне. Нядзеля не прайшла, як калкі, прызначаныя для ўмацавання дрэўцаў, кудысьці зніклі”.
“Мабыць, на памідоры”, – прагучала з залы.
Усе засмяяліся. Але насамрэч справа сур’ёзная. У нашым грамадстве ёсць пэўныя праблемы ў менталітэце, і прыкладаў гэтага шмат. Калі шыльды на помніках архітэктуры змяшчаюць як мага вышэй – у антывандальных інтарэсах, калі дрэвы садзяць, а потым нехта забірае калкі, дабра не будзе…
Пінск мае ўласны твар. Гэта відавочна. Але ў гэты цікавы вечар усе ўпэўніліся, што ён мае і ўласны голас. Тут не толькі пра меркаванні ўслых, шматлікія ідэі і сапраўдныя пачуцці… Музыка Алеся Лютыча ў гэтай пінскай кавярні гучала неяк асабліва шчыра.
Аліна Міхан
