Пачуўшы “экстрэмальнае кіраванне”, многія тут жа ўявяць гоначнае кальцо або ліхія пакатушкі па горадзе. Наш сённяшні герой — не выключэнне і за словам “экстрэмальны” першапачаткова бачыў спосаб выпрацоўкі адрэналіну і разнастайнасці працоўных будняў. Дарэчы, аматары паганяць па вуліцах насамрэч вельмі рэдка валодаюць сапраўднымі навыкамі экстрэмальнага кіравання і наўрад ці змогуць у аварыйнай сітуацыі дзейнічаць дакладна і выверана, каб выратаваць жыццё. У новай серыі праекта “Захапленнi” разам з Андрэем Чорным, тэатральным прадзюсарам, дырэктарам агенцтва “Тэатр Ч”, і Сяргеем Аўчыннікавым, легендай аўтаспорту і заснавальнікам Цэнтра контраварыйнай падрыхтоўкі, мы гаворым пра від экстрыму, які можа спатрэбіцца кожнаму аўтааматару.
Андрэй Чорны: Я ўпэўнены, што для мужчыны прага да экстрэмальных відаў дзейнасці натуральная і чаканая. Бо лад жыцця многіх з нас (асабліва прафесійная сфера) часта працякае ў даволі спакойнай абстаноўцы, якая не прадугледжвае бегу, палёту, пагоні, барацьбы, складаных манеўраў, рызыкі, урэшце. Пры гэтым мы, як і тысячы гадоў таму, захоўваем у сабе інстынкт паляўнічых і заваёўнікаў. Так і хочацца неяк праявіць сябе, падняць на вушы, даць выхлап лішку эмоцый. Мне ў маім тэатральным жыцці часта не хапае нейкага драйву, экстрыму, заняткаў, якія займаюць дух. Я кампенсую гэты прабел захапленнем экстрэмальнымі відамі спорту. Дайвінг, сёрфінг, скачкі з парашутам, язда на гоначных аўтамабілях — відаў так шмат, што я заўсёды знайду спосаб унесці разнастайнасць у свае хоць і цікавыя, але занадта звычайныя будні.
Андрэй Чорны: Я лічу, што кірую аўтамабілем досыць упэўнена, але не адчуваю сябе спакойна. Бо ў мяне яшчэ не было вопыту па-сапраўднаму складаных сітуацый на дарозе. І на пытанне, як бы я паводзіў сябе ў такі момант, адказу ў мяне пакуль няма. Калі раней я адчуваў, то цяпер цалкам перакананы, што шукаць рашэнне небяспечнай сітуацыі трэба не падчас яе, а загадзя ў стабільнай і прадказальнай абстаноўцы навучальнага кіравання.
Сяргей Аўчыннікаў: Гэта праўда. Дарэчы, Цэнтр контраварыйнай падрыхтоўкі я вырашыў адкрыць пасля таго, як сам трапіў у аварыю, седзячы на пасажырскім месцы. Неспрактыкаваны кіроўца ў сітуацыі лёгкага заносу не змог здзейсніць патрэбны манеўр, бо ён яго папросту не ведаў. У мяне ж да таго моманту за плячыма быў трыццацігадовы вопыт аўтамабільнага спорту, і я выдатна разумеў, які рух, наколькі хуткі, рэзкі або плаўны, неабходна вырабіць, каб маленькая памылка за лічаныя секунды не перарасла ў пабіты аўтамабіль і пакалечаныя жыцці людзей.
Андрэй Чорны: Як выявілася, я раблю памылкі, на якія не звяртаю ўвагі ў паўсядзённай яздзе. Але ва ўмовах падвышанай небяспекі, неспадзяванай сітуацыі яны могуць прывесці да трагічных наступстваў.
Сяргей Аўчыннікаў: Так, у вас, да прыкладу, ёсць звычка выціскаць счапленне на паваротах, што можа прывесці да заносу нават пры добрых умовах надвор’я. Пры гэтым вы водзіце аўтамабіль спакойна, дастаткова акуратна, не пераацэньваючы сваіх магчымасцяў і пакідаючы час і адлегласць для вымушанага манеўру. Гэта адрознівае дасведчанага кіроўцу, які ўмее пралічыць дарожную абстаноўку і імкнецца не трапляць у небяспечныя сітуацыі. Такі стыль кіравання згладжвае наступствы памылак на парадак. Менавіта таму вы не заўважалі іх раней і працягвалі б не звяртаць на іх увагі, калі б не апынуліся на нашым занятку.
Андрэй Чорны: Пасля адрэналіну, атрыманага на трасе падчас экстрэмальнага кіравання, зусім не захочацца ліхачыць на звычайных дарогах. Кожнаму, хто робіць хуткасныя віражы ў межах горада, нядрэнна было б пайсці на курсы або ў спецыяльна адведзеныя месцы, каб было дзе праявіць сваё імкненне да аўтамабільных трукаў, адчуць смак гэтай рызыкі, нават страху, а затым перамогі над сабой.
Сяргей Аўчыннікаў: Якраз агульнадаступных месцаў для экстрэмальнай язды ў нас няма, на жаль. Калісьці было спецыялізаванае гоначнае кальцо, але цяпер кіроўцы адчуваюць відавочны недахоп у такога кшталту дарогах. Збольшага таму, не маючы магчымасці «спусціць пару», многія кіроўцы выходзяць за рамкі тактоўных паводзін. І калі іх пачуццё адказнасці за сваё і чужое жыццё прыглушыць, то жаданне разрадзіцца выяўляецца ў хвацкай яздзе сярод гарадскога патоку машын. Нездарма ў многіх краінах свету, у тым ліку і ў Беларусі, прыдуманыя спаборніцтвы для аўтааматараў, падчас якіх кіроўцы на законных падставах могуць паказаць усе свае навыкі і дасягненні, а таксама скінуць напружанне.
Андрэй Чорны: Я адчуваю вучэбны аўтамабіль як дзікага звера, якога трэба ўтаймаваць. Здавалася б, самае нязначнае націсканне на газ, а машыну ўжо раздзірае на часткі, нясе на магутнай хуткасці. Нязначная памылка без прамаруджання дае пра сябе ведаць: механізм рыкае, тузаецца, абураецца ўсімі магчымымі спосабамі. Я яшчэ толькі падумаў зрабіць рух, а машына ўжо рэагуе на яго ўсім сваім нутром. Яна нібы жывая істота — грубая і абачлівая адначасова, якую трэба ўважліва слухаць і паважаць.
Андрэй Чорны: Акрамя задавальнення і разрадкі сёння я атрымаў нямала каштоўных практычных навыкаў, якія спатрэбяцца мне ў звычайных паездках. Цікава, колькі людзей у суседніх машынах прайшлі такія курсы, на каго з іх можна спадзявацца.
Сяргей Аўчыннікаў: Усё ж давяраць можна толькі сабе, ды і тое не заўсёды. Бо існуе яшчэ фактар здароўя, збой якога ў непрыдатны час можа назаўжды пераверне вашае жыццё. Часам да аварый прыводзяць самыя нечаканыя рэчы: салодкае пазяханне з заплюшчанымі вачыма, нага, якая свярбіць, зубны або галаўны боль ці адзін з самых сумных фактараў — сардэчны прыступ. Трэба памятаць, што вакол вас жывыя людзі, а не механічныя робаты, што функцыянуюць без збояў.
Сяргей Аўчыннікаў: Вельмі часта мужчыны-кіроўцы ставяцца з асцярогай да кіроўцаў-жанчын. Але досвед паказвае, што апошнія часцяком кіруюць спакойна, ураўнаважана і асцярожна.
Андрэй Чорны: Многія дамы кіруюцца правілам «Цішэй едзеш — далей будзеш».
Сяргей Аўчыннікаў: Магчыма, жанчынам у нейкай меры складаней навучацца навыкам кіравання. Усё ж такі хлапчукі з самага дзяцінства часцей гулялі ў рухомыя гульні, дзе патрабавалася кіраваць сваім целам, сачыць за аб’ектамі, якія рухаюцца, хутка пераключаць увагу. Усё гэта патрэбнае ў кіраванні аўтамабілем. Нягледзячы на гэта, вопытных і свядомых кіроўцаў-жанчын на нашых дарогах з кожным днём робіцца ўсё больш. Да таго ж многія з іх вельмі паспяхова праходзяць курсы контраварыйнага кіравання. Адным з фактараў, якія матывуюць на такія заняткі, з’яўляецца жаданне навучыцца захоўваць жыццё не толькі сабе, але і сваім дзецям.
Андрэй Чорны: Цяпер нашыя дарогі вельмі насычаныя рухам: легкавыя аўтамабілі, грузавікі, ціхаходы, матацыклы, веласіпедысты і нават пешаходы ў недазволеных месцах — усё гэта стварае вельмі напружаную абстаноўку. Нават праз тры гады актыўнага кіравання, мне няпроста захоўваць спакой ва ўмовах дарогі.
Сяргей Аўчыннікаў: Так, згодны, і менавіта тут можа спатрэбіцца адпрацоўка да рэфлекторных рэакцый навыкаў кіравання. Напрыклад, калі чалавек падае, ён не думае, што трэба зрабіць: рукі падстаўляюцца самі, змякчаючы ўдар. Таму што маленькім дзіцем ён вучыўся хадзіць і падаў тысячы разоў, паступова засвоіўшы найлепшыя спосабы пазбягання болю. Так і курсы контраварыйнага кіравання надаюць увагу шматразовай адпрацоўцы набору адных і тых жа навыкаў: тармажэнне, экстраны аб’езд перашкоды, выхад з заносу — так, каб падчас рэальнай сітуацыі кіроўца не ўспамінаў, не думаў, а адразу дакладна выконваў патрэбнае дзеянне.
Сяргей Аўчыннікаў: Аўтааматары і прафесійныя спартсмены, якія бяруць удзел у аўтамабільных спаборніцтвах, у звычайных умовах нічым не вылучаюцца ў патоку машын. Але яны могуць прыцягнуць увагу больш плаўнымі рухамі. Такія кіроўцы нібы скануюць становішча на дарозе і адчуваюць сябе вельмі спакойна і ўпэўнена. Яны ведаюць, што неабходна вельмі ўважліва сачыць за ўсімі фактарамі руху: аўтамабілямі, якасцю дарогі, пешаходамі, нагрузцы палос, — каб ва ўмовах небяспечнай сітуацыі дакладна выканаць неабходны алгарытм, які ўберажэ іх ад аварыі альбо ад цяжкай траўмы ў выпадку аўтакатастрофы.
Андрэй Чорны: Вядома, сённяшніх уражанняў мне хопіць надоўга, і па дарозе дадому я адназначна буду рухацца максімальна спакойна, уключыўшы якую-небудзь спакойную музыку. Будзённая дарога дадому — асобна, найвышэйшы пілатаж на падрыхтаванай для экстрыму трасе — асобна.
Ганна Трубачова, Ганна Шапашнікава
Фота — Аляксандр Tarantino Ждановіч
Журналісцкае агенцтва «Таранціны і сыны»
Выказваем падзяку камандзе Цэнтра контраварыйнай падрыхтоўкі за магчымасць правядзення здымак і прафесійную кансультацыю.
