Раман “Возера радасці” з’явіўся ў продажы яшчэ ўлетку, таму вечарына, арганізаваная кампаніяй “Будзьма беларусамі!” 27 верасня ў Галерэі TUT.BY, чымсьці нагадвала сустрэчу кніжнага клуба: наведнікі дзяліліся ўражаннямі і параўноўвалі ўласныя эмоцыі ад прачытання кнігі з чужымі.
Дыхтоўны і прафесійны канферанс прадэманстраваў Усевалад Сцебурака, а музычнае аздабленне вечара забяспечылі вядомыя эксперыментатары з фальклорам, гурт “VuRaj”. Яны распачалі вечарыну і ўмоўна падзялілі яе на дзве часткі: спачатку прамаўлялі калегі, крытыкі і прыхільнікі Марціновіча, а пасля ён сам адказваў на пытанні залы. А зала, дарэчы, была запоўненая. Мала які беларускі аўтар можа пахваліцца такім інтарэсам да сваіх імпрэзаў. І такімі выступоўцамі! Першым слова ўзяў старшыня Саюза беларускіх пісьменнікаў Барыс Пятровіч, які выказаў пажаданне, каб вядомых аўтараў новай фармацыі, да якой адносіцца Віктар, было як мага болей, а прафесійная папулярызацыя актуальнай літаратуры набыла шырокі і прафесійны падыход.
Культуролаг Максім Жбанкоў адначасова і разносіў, і прыўзносіў Марціновіча. Яго выступ можна назваць самым уражлівым: усе былі ўзрушаныя, але мала хто мог паўтарыць хоць сказ крытыка. “Ён так файна пра гарызанталі і вертыкалі казаў, толькі не памятаю, што”, — прызнаўся мой сусед (калі вы таксама не паспелі за думкай Жбанкова ці не былі на імпрэзе, то тут можна што-нішто пачытаць). Культуролаг прызнаўся, што насамрэч любіць Марціновіча, і часам жартам нават пасылаў яму з залы паветраныя пацалункі, хоць у прамове гучалі і вострыя словы.
Барыс Натанавіч Пастэрнак, у выдавецтве якога кніга сёлета выйшла па-руску, паведаміў, што раман вылучаны на «Рускую прэмію». Адзначым, што выдавецтва “Время” выдала таксама і кнігі Святланы Алексіевіч ды Сашы Філіпенкі.
Абраныя кавалкі зачыталі перакладчык кнігі Віталь Рыжкоў і лёгкаатлетка Аліна Талай. Будзем шчырыя, звычайна такія чытанні трохі бянтэжаць, бо часткі тэксту вырваныя з сюжэту, і выпадковы слухач не разумее, у чым там увогуле справа. Але тут было інакш: раман быў знаёмы большасці. Аліна выбрала інтымную і кранальную замалёўку кароткай сустрэчы герояў, а Віталь агучыў эпізод з тэлешоў — з мацюкамі ды гумарам. Рыжкоў прызнаўся, што ў некаторых момантах спрабаваў узбагачаць лексіку ці падбіраць больш складаныя словы: “Я і ў сваіх вершах іх ужываю, але хіба вы іх там прачытаеце? А ў Віктара — дакладна прачытаеце!”. І выбачыўся за памылкі, не заўважаныя ні ім, ні карэктарам.
Калі дайшоў час да размовы аўтара з залай, людзі спачатку сціпла саступалі першае пытанне адно адному, а пасля не маглі ўтаймавацца ажно да самай аўтограф-сесіі і працягвалі пытаць Марціновіча ўжо сам-насам яшчэ гадзіну. На галоўнае пытанне “Чаму бацька так не любіць галоўную гераіню?” — аўтар адказаў, што “Возера Радасці” варта прачытаць двойчы — тады можна адшукаць багата прапушчаных момантаў і адказ на пастаўленае пытанне. “Пасля выхаду “Мовы” мяне пыталі, што там за яшчэ адно слова. А трэба проста ўважліва перачытаць”, — параіў ён. Акрамя таго, Марціновіч развеяў уражанне, што не любіць правінцыю: “Я, наадварот, люблю яе. Там людзі больш шчырыя. Але яны жывуць у вельмі складаных умовах, якія я паказваю. Для мяне некаторыя з іх — як Буды”.
Назва “Возера Радасці” таго-сяго ўвяла ў зман, бо чытачы наладзіліся чакаць пазітыўнай, а не гіперрэалістычнай гісторыі. “Возера Радасці ўнутры нас. Яго не варта шукаць у іншым свеце, — падкрэсліў Віктар.
Адны наведнікі прыйшлі на прэзентацыю рамана, бо, як прызналіся, даўно сочаць за творчасцю Марціновіча і як пісьменніка, і як калумніста, збіраюць калекцыю выданняў з яго аўтографамі, іншыя не зразумелі нейкіх істотных момантаў у рамане і прыйшлі па адказы, альбо ўвогуле не чыталі яшчэ кнігу і чакалі ці парады, ці ўласнага парыву. Цягам трохгадзіннай імпрэзы людзей сыходзіла мала, а чарга па аўтографы расцягнулася праз усю галерэю, што дазваляе крытыкаваць думку пра малую запатрабаванасць беларускай літаратуры.
Марыя Грыц
Фота: Яўген Ерчак
